شرکت آرامکوی عربستان، بزرگ‌ترین شرکت نفت دولتی در دنیا، از توقف برنامه‌های خود برای افزایش ظرفیت تولید نفت‌خام از ۱۲میلیون بشکه در روز به ۱۳میلیون بشکه خبر داد. این تصمیم از سوی وزارت انرژی عربستان گرفته‌شده و آرامکو مجبور خواهد بود تا ظرفیت تولید خود را در سطوح فعلی حفظ کند. این غول انرژی هنوز دلیل این تصمیم را فاش نکرده و قصد دارد اطلاعات بیشتر را بعد از اعلام آمار تولید و فروش نفت در سال۲۰۲۳ در ماه مارس ارائه کند.
علام این خبر با نگرانی‌های جهانی در مورد کاهش تقاضای نفت به دلیل انتقال مداوم به سمت کربن‌زدایی مقارن شده‌است. به‌رغم افزایش پیش‌بینی‌شده تقاضای جهانی نفت، عربستان‌سعودی که بزرگ‌ترین تولیدکننده در اوپک است، طرح‌های افزایش ظرفیت خود را متوقف خواهد کرد؛ چراکه قصد دارد اتکای اقتصاد خود را تحت‌برنامه چشمانداز ۲۰۳۰ به رهبری محمد بن‌سلمان به درآمدهای نفتی کاهش دهد. این تصمیم دقیقا در زمانی اتخاذ می‌شود که تولید نفت آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن به بالاترین حد خود از تاریخ تاسیس این کشور رسیده‌است. آرامکو که تحت‌کنترل دولت عربستان‌سعودی است، روز سه‌شنبه ۳۰ ژانویه اعلام کرد که کلیه طرح‌های توسعه‌ای خود را برای افزایش ظرفیت تولید نفت‌خام متوقف می‌کند. طبق دستور وزارت انرژی عربستان، آرامکو نباید تا سال۲۰۲۷، حداکثر ظرفیت تولید خود را از ۱۲میلیون بشکه درروز بالاتر ببرد.
بهای نفت‌برنت
بهای نفت‌برنت در روز سه‌شنبه برای تحویل در ماه مارس، با ۰.۲۴درصد افزایش نسبت به‌روز قبل، ۸۲دلار در هر بشکه فروخته شد. معاملات نفت WTIبرای تحویل در ماه مارس، ۰.۳۵درصد افزایش یافت و به ۷۷دلار در هر بشکه رسید. بدون‌شک تصمیم آرامکو در بحبوحه نگرانی‌های فزاینده درباره چشمانداز تقاضای نفت در سرتاسر جهان، بر پروژه‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت در سوخت‌های فسیلی سایه می‌‌‌‌‌اندازد. بر اساس گزارش سالانه آژانس بین‌المللی انرژی که در دسامبر سال‌گذشته منتشر شد، تقاضای جهانی نفت در سال۲۰۲۳ با ۲.۳میلیون بشکه در روز افزایش به ۱۰۱.۷میلیون بشکه در روز رسید، با این حال آژانس بین‌المللی انرژی خاطرنشان کرد که حتی با وجود افزایش گزارش شده در تقاضای جهانی نفت، این امر اثرات منفی بدتر‌شدن وضعیت کلی اقتصادی را پنهان می‌کند یا می‌پوشاند. به‌عبارت ساده‌تر، بهبود تقاضای نفت ممکن است باعث شود اوضاع بهتر از آنچه هست به‌نظر برسد، زیرا به‌طور کامل منعکس‌کننده چالش‌های اقتصادی گسترده‌تری نیست که واقعا در حال وقوع است.
رشد تقاضای جهانی نفت
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: رشد تقاضای جهانی نفت در سه‌ماهه چهارم سال۲۰۲۳ تقریبا ۴۰۰هزار بشکه در روز کاهش یافت. این کاهش رشد اقتصادی در سال۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت و به ۱.۱میلیون بشکه در روز خواهد رسید، زیرا رشد تولید ناخالص داخلی پایین‌تر از روند رشد اقتصادهای بزرگ باقی‌می‌ماند. عربستان‌سعودی رهبر اوپک که بر استراتژی انتقال انرژی دوگانه اصرار دارد، معتقد است تا زمانی‌که منابع تجدیدپذیر برای تامین انرژی کافی نباشند، به‌منظور جلوگیری از کمبود جهانی انرژی، به تولید نفت و گاز ادامه خواهد داد. منتقدان، این رویکرد رهبر اصلی تولیدکنندگان سوخت فسیلی در جهان را که سودش بعد از حمله روسیه به اوکراین چندین‌برابر شده، زیر سوال برده‌‌‌‌‌اند.
اهرم سیاسی قدرتمند
ریاض به‌عنوان رهبر اوپک، سیاست‌های کلی این سازمان را تعیین می‌کند که در آن ظرفیت مازاد تولید و در نتیجه توانایی هدایت قیمت‌ها، اهرم سیاسی قدرتمندی محسوب می‌شود. این اهرم قدرت در خلال اختلاف بین اوپک، عربستان‌سعودی و روسیه در سال۲۰۲۰ یعنی برهه‌ای که دو کشور بر سر بهای نفت اختلاف داشتند، به‌خوبی خود را نشان‌داد. در طول این دوره، هر دو کشور میزان تولید خود را تا حد امکان بالا بردند که بازارها از نفت ارزان اشباع شد.
ریاض، ظرفیت تولید بیشتر و توانایی برای تصاحب سهم بیشتر از بازار را در حالی کاهش می‌دهد که ایالات‌متحده در حال تولید حجم بی‌سابقه نفت‌خام است. عربستان نقشه‌راه توسعه اقتصادی خود را به‌وضوح تغییر داده، زیرا ریاض به‌دنبال تنوع‌بخشیدن به اقتصاد خود به دور از وابستگی غالب به درآمدهای نفت و گاز تحت‌برنامه چشمانداز ۲۰۳۰ است که توسط ولیعهد سعودی؛ محمد بن‌سلمان راه‌اندازی شده‌است.
مجتمع صنعتی نئوم
بر اساس این ابتکار، عربستان‌سعودی بر ۱۴پروژه بزرگ از جمله مجتمع صنعتی نئوم تمرکز کرده‌است. رویکرد آرامکو مبنی‌بر توقف برنامه‌های افزایش ظرفیت تولید نفت به چند دلیل قابل‌توجه است. دستورالعمل وزارت انرژی عربستان نشان‌دهنده تغییر استراتژیک در تولید انرژی است که مشخصا این کشور را از وابستگی به درآمدهای نفت و گاز خلاص می‌کند.
عدم‌افشای دلیل این تصمیم باعث ایجاد سوالاتی در مورد عوامل موثر بر سیاست‌های نفتی عربستان به‌ویژه در زمینه تلاش‌های جهانی برای کربن‌زدایی می‌شود. زمان اعلام این تصمیم، درمیان نگرانی‌ها در مورد تقاضای نفت و انتقال جهانی از سوخت‌های فسیلی، نشان‌دهنده توجه دقیق به پویایی بازار است. همان‌طور که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) اشاره کرده‌است، این تصمیم ممکن است پاسخی به ابهامات در فضای اقتصاد کلان جهانی باشد. این حرکت همچنین چالش‌های پیش‌روی کشورهای عمده تولیدکننده نفت را در ایجاد تعادل در استراتژی‌های انرژی سنتی با تاکید روزافزون بر منابع تجدیدپذیر برجسته می‌کند. به‌طور خلاصه، تصمیم آرامکوی‌عربستان برای توقف افزایش ظرفیت، نشان‌دهنده واکنشی متفاوت به روندهای در حال تحول انرژی جهانی، ملاحظات اقتصادی و ضرورت حرکت عربستان‌سعودی در تغییر چشمانداز انرژی و در عین‌حال پیگیری اهداف اقتصادی گسترده‌‌‌‌‌تر است.
ظرفیت مازاد تولید
ظرفیت مازاد تولید نفت به‌عنوان یک ذخیره اضطراری عمل کرده و به برخی کشورها اجازه می‌دهد تا تولید نفت خود را بسته به نیاز بازار تنظیم کنند، با این حال تنها چند کشور تولیدکننده نفت، به‌ویژه عربستان‌سعودی و امارات‌متحده‌عربی در اوپک، ظرفیت مازاد قابل‌توجهی دارند. ظرفیت مازاد تولید نفت آرامکو ۳میلیون بشکه در روز است. علاوه‌بر این، این غول نفتی در حال اجرای طرحی است که ظرفیت جابه‌جایی نفت و فرآورده‌های پالایش‌شده این شرکت را حداقل تا یک‌میلیون بشکه بالا خواهد برد. ریاض و ابوظبی از افزایش سرمایه‌گذاری در نفت و گاز حمایت می‌کنند و تاکید دارندکه سوخت‌های فسیلی بخش مهمی از ترکیب انرژی جهانی برای سال‌های طولانی باقی خواهند ماند. این موضع در تضاد با مصرف‌کنندگان عمده‌ای مانند ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا است که سیاست‌هایی را برای انتقال از سوخت‌های فسیلی به سمت منابع انرژی پاک‌تر اتخاذ کرده‌اند که دلسردی سرمایه‌گذاران در زمینه صنایع نفت و گاز را در این مناطق به‌دنبال داشته‌است.