اروپا که برای مدت مدیدی به گاز طبیعی صادراتی روسیه وابسته بود، تقریبا در کمتر از دو سال وابستگی انرژی خود را به کرملین قطع کردهاست. جایگزین ترجیحی اروپا، گاز صادراتی ایالاتمتحده بود که در دسترستر و از منظر سیاسی مطلوب و سهلالوصولتر از گاز انتقالی از طریق خطوط لوله سیبری، بهحساب میآید. به گزارش بلومبرگ، کاخسفید بهتازگی تصمیم دولت را برای توقف صدور مجوزهای جدید صادرات گاز طبیعی مایع یا LNG، در بحبوحه واکنش منفی رایدهندگان حامی محیطزیست اعلام کرد.توقف صدور مجوز صادرات گاز، البته بر پروژههایی که در دست ساخت یا در حال بهرهبرداری هستند، تاثیری نخواهد گذاشت. هرچند برخی از پروژههای عظیمی را که انتظار میرود تا پایان دههو پس از آن وارد چرخه اقتصاد شوند، به تاخیر انداخته یا حتی از مسیر خارج میکند.
آمریکا؛ تامینکننده شماره یک گاز اروپا
در همین ارتباط، رئیس تحقیقات و اطلاعات بازار در SynMax گفت: «الانجی صادراتی ایالاتمتحده همچنان در صدر حاملهای انرژی موردنیاز اروپا قرار دارد. تصمیم اخیر دولت بایدن حاوی پیامی ملموس در رابطه با قابلاعتماد بودن تامین حاملهای انرژی بهویژه الانجی درخواستی اروپا، در میانمدت و بلندمدت است. این امر بهویژه در مقطعی که عرضههای نفتخام و گاز از مبدا روسیه و حتی سایر مبادی میتواند بهصورت غیرقابل پیشبینی با اختلال در دریای سرخ مواجه شوند، بسیار مهم است.»لازم به ذکر است، حتی قبل از اینکه مصوبه توقف صدور مجوزهای جدید، خریداران گاز در سراسر جهان را شوکه کند، اتکای اروپا به LNG صادراتی ایالاتمتحده میتوانست بهصورت بالقوه، موجب گرفتاری مضاعف برای کشورهای این منطقه شود.
تحتشرایط کنونی و تنها در عرض یک بازه زمانی بسیار کوتاه، ایالاتمتحده توانسته است سهم قابلتوجهی از عرضه گاز اروپا را به خود اختصاصداده و هرگونه تحویل گاز روسی به این ناحیه را تحتالشعاع قرار دهد. محمولههای صادراتی آمریکا امروز حدود نیمی از واردات LNG اروپا را تشکیل میدهند، سهمی که انتظار میرود در آیندهای نزدیک، رشد بیشتری نیز داشتهباشد. همچنین در مورد انتقال گاز از طریق خطوط لوله، ایالاتمتحده دومین تامینکننده بزرگ گاز اتحادیه اروپا پس از نروژ محسوب میشود. کسب این جایگاه، بهمنزله یک موفقیت بزرگ برای آمریکا است، کشوری که صادرات گاز شیل خود را در سال۲۰۱۶ آغاز کرد.
چالش تامین گاز پایدار
هرچند آمریکا متحد اصلی G-۷ با نفوذ اقتصادی گسترده و ثبات سیاسی نسبی است، تصمیم اروپا برای جایگزینی گاز روسیه با LNG صادراتی آمریکایی بهجای چرخش پرهزینهتر به سمت انرژیهای تجدیدپذیر، خالی از مخاطره هم نیست. امنیت انرژی این منطقه، به عوامل خارج از کنترل بسیاری، مانند توفان فصلی در اقیانوس اطلس یا بازیهای سیاسی در واشنگتن، وابسته است. برای تهیه سوختی که برای گرمکردن خانههای اروپا، تولید برق و تغذیه صنایع آن مهم است، تاجران انرژی باید اکنون رویدادهایهزاران مایل دورتر از خود را نیز درنظر بگیرند؛ عواملی نظیر توقف تولید نفت و گاز در کشورهای حوزه خلیجفارس یا وقوع سرمای ناگهانی از هیوستون گرفته تا گوانگژوی چین، میتوانند نقشهراه را برای انجام معاملات سودآور یکشبه، ترسیم کنند.
میزان اتکای اروپا به LNG صادراتی آمریکا تنها در صورتی افزایش مییابد که گاز روسیه دوباره به میدان بازنگردد و قطریها تصمیم نگیرند که در جنگ قیمت برای تصاحب سهم بیشتری از بازار، شرکت کنند. بهطور خلاصه، اروپا با ایجاد تغییر در تامینکنندگان سوختهایفسیلی موردنیاز خود، بهصورت ناخواسته، یک نقص بالقوه را با دیگری عوض کرده و سیستم تامین انرژی خود را آسیبپذیرتر از گذشته کردهاست.
دلایل کنار گذاشتن گاز روسیه
واقعیت این است که سرآغاز کاهش اتکای اروپا به گاز روسیه حتی قبل از جنگ روسیه و اوکراین در سال۲۰۲۲ بود. روابط بین قدرتهای جهانی در سال۲۰۱۴ و از زمانیکه روسیه منطقه کریمه را ضمیمه خود کرد، تیره شد. تنشها در سالبعد بیشتر شد زیرا گازپروم توسط ناظر رقابت اتحادیه اروپا، به سوءاستفاده از قدرت در بازار انرژی متهم شد. روسیه ماهها پیش از حمله خود به اوکراین، تحویل گاز از طریق خطوط لوله و همچنین ارائه موردی گاز به اروپا را متوقف کرد، اقدامات تاکتیکی که برخی گفتهاند با هدف افزایش قیمتها و سرعتبخشیدن بهعملیاتیشدن خط لوله مناقشهبرانگیز و اکنون مخدوششده، نورداستریم۲ بودهاست.
دو هفته پس از ورود نیروهای روسی به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ و برانگیختن اشتهای خرید و جمعآوری تمامی محمولههای LNG موجود در بازار جهانی، اتحادیه اروپا طرحی قطعی برای جایگزینی جریان گاز از بزرگترین تامینکننده انرژی خود ارائه کرد. در این میان، LNG صادراتی ایالاتمتحده برای پرکردن شکاف موجود، مزیتی بود برای بازرگانانی که محمولههای گاز صادراتی ایالاتمتحده را بهجای مقاصد دور آسیایی، به اروپا میفرستادند. منطقه ثروتمند اروپا نیز قدرت خرید بالاتری برای ذخیره محمولههای گران قیمتتر گاز در اختیار داشت. حجم واردات LNG اتحادیه اروپا تنها در سال۲۰۲۲ تا ۶۰درصد افزایش یافت که در این میان LNG صادراتی از مبدا متحد سیاسی دیرینه اروپا یعنی آمریکا، تاکنون بیشترین سهم بازار این منطقه را به خود اختصاص دادهاست.
تاثیر انتخابات آمریکا بر بازار گاز اروپا
در همین ارتباط، فرد هاچیسون؛ مدیر اجرایی LNG Allies، گفت: «پس از حمله روسیه به اوکراین، دولت بایدن به اتحادیه اروپا متعهد شد که بهسرعت درخواستهای انرژی اروپا را بررسی و اجابت کند.» اگر بایدن دوباره انتخاب شود، تامین گاز اروپا به مدت چهار سالدیگر و بدون اختلال به جلو خواهد رفت. دیوید سدوسکی، تحلیلگر گاز در Energy Aspects گفت: اگر یک جمهوریخواه مانند دونالدترامپ بهجای دموکراتها برنده انتخابات ریاستجمهوری شود، ورق جریان گاز به اروپا به احتمال قوی برخواهد گشت. ترامپ در دوران حضورش در کاخسفید نشانداد که مایل است از تاکتیکهای جنگ تجاری برای پیشبرد سیاستهای خود بهویژه علیه چین استفاده کند و هیچ تضمینی وجود ندارد که اتحادیه اروپا از سیبل اهداف ترامپ، مصون بماند. در عین حال، یک مقام ارشد اتحادیه اروپا که مایل نبود نامش فاش شود، گفت: کمیسیون اروپا نگران وابستگی فزاینده به LNG صادراتی ایالاتمتحده نیست زیرا بهزعم دولتمردان اروپایی، مخاطرات سیاسی معامله با آمریکا، به هیچوجه قابلقیاس با ریسک تجارت گاز با روسیه امروزی نیست.