ده سال قبل امیدهای زیادی وجود داشت که بتوان روزی از طریق یک خط لوله سراسری اروپا را به منابع گازی عمده دریای خزر و خاورمیانه متصل کرد . اما آیا این آرزو به واقعیت خواهد پیوست ؟
به گزارش " اویل پرایس" این خط لوله با نام ناباکو قرار بود شرق ترکیه را به اتریش وصل کند و در آنجا گازی را که از آذربایجان ،ترکمنستان، ازبکستان، عراق و مصر دریافت می شد به تمامی اروپا برساند.
اما در طول سالیان ولع اجرای پروژه خط لوله ی ناباکو از بین رفت و امروزه بیشتر به یک رویا تبدیل شده تا واقعیت محض. خط لوله گاز ناباکو که توسط اتحادیه اروپا حمایت مالی می شد، قرار بودبا انتقال ۳۱ میلیارد مکعب گاز در سال از کشورهای حوزه دریای خزر به کشور اتریش از طریق گذر از کشورهای بلغارستان ، رومانی ، ترکیه و مجارستان به کشورهای شمال اروپا وصل شود تا نیاز مبرم اتحادیه اروپا به گاز روسیه را کاهش دهد.
در ماه می سال ۲۰۱۲ میلادی تغییرات زیادی در شکل پروژه اتفاق افتاد و ابعاد اولیه این پروژه دستخوش تغییرات زیادی شد . در آن زمان بود که کنسرسیوم ناباکو از طرح ساخت بخش ترکیه ای خط لوله قطع حمایت کرد و تنها بر ساخت بخش اروپایی آن متمرکز شد.
در آن زمان بود که کنسرسیوم ناباکو مذاکرات در خصوص مفاد خط لوله با ظرفیت تنها ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال به جای ۳۰ میلیارد متر مکعب در سال اولیه را آغاز کرد . تمامی این تغییرات و عقب نشینی ها از گستردگی اولیه خط لوله نشان می داد که کل پروژه در خطر است و اکنون نیز به نظر می رسد قرار است بار دیگر تغییرات دیگری در شکل اولیه پروژه صورت گیرد .
ظهور خط لوله تاپ :
در روز ۲۸ ماه ژوئن سازندگان اپراتورهای یک میدان گازی عظیم در آذربایجان اعلام کردند که به جای خط لوله ناباکو قصد دارند بر روی مسیر خط لوله ای کوتاه تری به مقصد بخش جنوبی اروپا تمرکز کنند . این خط لوله جدید که خط لوله ترانس آدریاتیک ( تاپ) نام خواهد گرفت ۹۰۰ کیلومتر بوده و از مرزهای غربی ترکیه و از طریق یونان و آلبانی به جنوب ایتالیا می رود . این خط لوله ظاهرا ۴۰۰ کیلومتر کوتاه تر از ناباکو خواهد بود که قرار بود با گستردگی ۱۳۰۰ کیلومتری از بلغارستان رومانی و مجارستان عبور کند و به اتریش ختم شود .
گزارش شده که شرکت های اپراتوری میدان گازی شاه دنیز ۲ در آذربایجان قصد دارند صادرات گاز از طریق خط لوله تاپ را از سال ۲۰۱۹ میلادی اغاز کنند . ظرفیت اولیه این خط لوله انتقال ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز در سال اعلام شده است .
جولین لی که یک متخصص در مرکز مطالعات جهانی انرژی در لندن است معتقد است که اتخاذ چنین تصمیمی خود نشان دهنده مشکلات عظیمی است که بر سر ساخت خط لوله ناباکو ایجاد شده است .
لی معتقد است بزرگترین و واقعی ترین مشکل خط لوله ناباکو ان است که پروژه بسیار کلان و بزرگی است . وی می گوید: یافتن یک منبع تامین کننده و یا چند منبع محدود مشکل است و باید چندین منبع گازی بزرگ حضور داشته باشند تا ظرفیت به حد مورد انتظار برسد .
طبق گفته وی این انتخاب اپراتورهای شاه دنیز ۲ شامل شرکت ملی نفت آذربایجان (سوکار)، بریتیش پترولیوم استات اویل نروژ و توتال فرانسه بیشک برای آینده خط لوله ناباکو خوش یمن نخواهد بود.
از سوی دیگر واقعیت دیگری که آینده خط لوله ناباکو را تهدید می کند تغییر سیاستهای انرژی اروپاست . طبق گفته جاناتان استرن متخصص بخش مطالعات انرژی دانشگاه آکسفورد،امروزه بخش عمده نیاز انرژی اروپا با گاز مایع طبیعی که از طریق کشتی از خاورمیانه به اروپا می رود تامین می شود .
طبق گفته استرن گرچه مردم اروپا هنوز هم در مورد گاز کریدور جنوبی صحبت می کنند و به گاز خاورمیانه و دریای خزر چشم دارند اما از سوی دیگر تلاشهایی برای ساخت ترمینالهای ال ان جی در جریان است که کل قضیه انتقال گاز از طریق خط لوله را زیر سوال می برد .
از سوی دیگر این روزها تصمیم اروپا برای روی آوردن به منابع انرژی تجدید پذیر بسیار جدی است.اتحادیه اروپا اعلام کرده که تمام کشورهای عضو موظفند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی حداقل ۱۰ درصد انرژی مورد نیاز خود را از انرژیهای تجدید پذیر به خصوص بیوسوختها تامین کنند. این بدان معناست که در این شرایط ناباکو و دیگر پروژه های خط لوله ای باید آنقدر رقابتی باشند که بتوانند سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه را جذب کنند .
در پایان این گزارش آمده است پدید آمدن رقبای جدید و کاهش تمایل اروپا به واردات خط لوله ای گاز بدون شک تهدیدی جدی برای پروژه خط لوله ناباکو است و این تهدیدها می رود تا واقعیت این خط لوله را به رویا بدل کند .