محمدرضا نعمت‌زاده
با توجه به عقب‌ماندگی شدید ارزش و سهم تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدماتی کشور نسبت به احجام بسیار بالای کشورهای صنعتی، در حال توسعه و نوظهور صنعتی، ازجمله اغلب کشورهای همسایه، پیش‌بینی سالانه درصدی رشد در تولید کشور نه تنها موجب رفع عقب‌ماندگی نخواهد شد، بلکه کماکان شاهد افزایش فاصله از جهان خواهیم بود.با استقبال از شعار سال اعلامی مقام معظم رهبری، باید عنوان کرد که پیش از این نیز کشور نمونه‌هایی از جهش در تولید صنعتی را تجربه کرده است.
مواردی از عملکرد جهشی در صنعت:
۱- جهش سرمایه‌گذاری و توسعه سیمان، افزایش از ۹ به ۸۱میلیون تن در سال (۹برابر) و در نتیجه رسیدن صادرات سیمان از صفر به ۲۰میلیون تن در سال ۱۳۹۵.
۲- جهش سرمایه‌گذاری در تولید شیشه جام و بلورجات از ۲۰۰هزار به ۳میلیون تن در سال (۱۵برابر).
۳- جهش سرمایه‌گذاری و تولید کاشی و سرامیک از ۱۰میلیون به ۴۰۰میلیون مترمربع در سال (۴۰برابر).
۴- جهش سرمایه‌گذاری و تولید فولاد از ۱۲ به ۳۶میلیون تن در سال (۳برابر) که با تکمیل طرح‌های در دست اجرا به ۵۵میلیون تن یعنی ۴.۵برابر در سال خواهد رسید.
۵- جهش سرمایه‌گذاری و تولید محصولات پتروشیمی از ۰.۳درصد سهم تولیدات جهانی به ۳درصد جهان (۱۰برابر).
اما موارد ذیل در فرآیند جهش تولید باید مورد توجه قرار گیرد:
۱- در برنامه‌ریزی و اجرا باید به جای استفاده از عبارت رشد سالانه از عبارت رشد چندبرابری استفاده شود.
۲- استفاده از ظرفیت‌های خالی احتمالی در بعضی از محصولات نمی‌تواند موجب جهش شود، لذا حتما برای جهش در همه زمینه‌های مورد نظر باید سرمایه‌گذاری جدید انجام شود. البته ارتقای بهره‌وری تا حدودی کمک به رشد سالانه تولید خواهد شد، نه جهش تولید.
۳- بر اساس سوابق امر، صنعت همیشه نقش پیشتاز در توسعه و جهش اقتصادی داشته است. بنابراین حتی برای جهش تولید محصولات کشاورزی و دامی نیز باید به سرمایه‌گذاری و نوآوری در صنعت توجه شود.
۴- تولید ناخالص داخلی سرانه حدود ۵هزاردلار و درصورت احتساب قدرت خرید، حداکثر ۱۰هزار دلار است. این درحالی است که برای جهش و رسیدن به سطح نوظهور صنعتی حداقل باید به ۲برابر برسد.
۵- سهم سرمایه‌گذاری صنعتی طی چندسال گذشته حتی کمتر از میزان استهلاک است و لازم است با تجهیز منابع محدود مردمی و داخلی و جلب سرمایه و تسهیلات بانکی خارجی، جهشی در سرمایه‌گذاری صنعتی و متعاقبا جهش تولید به‌وجود آید.
۶- نمونه جهش‌های مذکور در ابتدای گزارش، عمدتا با استفاده از تسهیلات خارجی صورت پذیرفته بود، نه منابع محدود داخلی.
۷- برای تولید جهشی در زمینه معدن اعم از اکتشاف و تولید نیاز به ۱۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و تسهیلات خارجی است.
۸- ارزش سالانه صادرات صنعتی و معدنی حدود ۵۰میلیارد دلار است که باید به ۱۲۰میلیارد در سال۱۴۰۴ برسد.
۹- ارزش سرانه صادرات غیرنفتی ۷۰۰دلار است که باید به حدود دو برابر یعنی ۱۲۰۰دلار در ۱۴۰۴ برسد.
اما برای تحقق اهداف جهشی تولید الزامات زیر اجتناب‌ناپذیر است:
۱- موانع سرمایه‌گذاری و تولید ناشی از عملکرد سیاست‌ها و اقدامات دولت بالاخص سازمان‌های امور مالیاتی و تامین اجتماعی به‌عنوان عوامل بازدارنده سرمایه‌گذاری تولید باید سریعا و عملا برطرف و اعلام شود. صرفا با اظهارات شفاهی مسوولان قابل اصلاح نیست.
۲- اظهارات ضد سرمایه‌گذاری از سوی بعضی مقامات دولتی، نمایندگان مجلس و دستگاه‌های نظارتی مانند از کجا آورده‌ای، حداقل برای ۱۰سال آینده جمع‌آوری و افراد خاطی از کار برکنار و شدیدا مجازات شوند. عملکرد سوء رسانه ملی با مصاحبه با افراد نابلد در این مورد بسیار بازدارنده است.
۳- برای جذب سرمایه‌های مردمی لازم است دخالت سازمان بورس در تاسیس شرکت‌های سهامی عام که از زمان دولت دهم آغاز شد، کاملا برطرف و مشابه سال‌های قبل از آن محدودیت، بدون دخالت سازمان بورس، برابر قانون تجارت قابل تاسیس و فعالیت باشد.
۴- موانع ارتباط بانکی با خارج از کشور با تصویب و اعمال توافق‌نامه FATF سریعا برطرف شود که بدون این ارتباط طبیعی، انتظار جهش بی‌مورد است.
۵- دولت و وزارت امورخارجه با تعیین افراد صالح، توانمند، از خودگذشته و با دید توسعه‌گرا، با مذاکره با کشورهای غربی ازجمله آمریکا در کاهش و ترجیحا برطرف کردن تنش‌های موجود و تحریم‌ها اقدام کنند که با تداوم تحریم‌های اقتصادی موجود، جهش واقعی در سرمایه‌گذاری و تولید انجام نخواهد پذیرفت.
۶- برای جهش تولید نیاز به توسعه بازار صادراتی است که صرفا با ایجاد روابط عادلانه و دو طرفه مقدور است.
۷- طی چندسال گذشته سرمایه‌گذاری‌های تولیدی و صنعتی موثر در زمینه‌های صنعت نفت، گاز و پتروشیمی صورت نپذیرفته است. این در حالی است که همسایگان جنوبی به‌شدت با صرف ده‌ها میلیارد دلار در حال سرمایه‌گذاری هستند؛ به‌ویژه در میادین مشترک. با انعقاد قرارداد با خودی‌های بی‌پول چنانچه تاکنون کاری انجام نشده است، کاری پیش نخواهد رفت. با وجود منابع فراوان و ارزان در خارج از کشور لازم است هر چه سریع‌تر امکان ورود این منابع به طرح‌های سرمایه‌گذاری و توسعه‌ای فراهم آید.
۸- با ایجاد محیط امن اقتصادی در کشور و ترجیحا اعلام عفو عمومی پس از ۴۵سال و ایجاد روابط سالم بین‌المللی برای انتقال سرمایه ایرانیان خارج از کشور، می‌تواند به حرکت جهشی در سرمایه‌گذاری و تولید کمک کند.
۹- جذب سرمایه‌های خُرد و متوسط داخلی از طریق امکان تاسیس شرکت‌های سهامی عام و پذیره‌نویسی از سوی تشکل‌های اقتصادی غیردولتی و صندوق‌ها برای مشارکت مردم در سرمایه‌گذاری‌های نسبتا بزرگ و موثر، موجب جهش سرمایه‌گذاری و تولید خواهد شد.
در پایان از علاقه‌مندان و صاحب‌نظران تقاضای نقد و تکمیل پیشنهادها را دارم.