حرکت اتحادیه اروپا به سمت انرژیهای تجدیدپذیر نشاندهنده پیشرفت در امنیت انرژی و کاهش تدریجی تقاضا برای سوختهای فسیلی است. با وجود نقش غیرقابلانکار گاز طبیعی مایع (LNG) در طول بحران انرژی دو سالاخیر، آژانس همکاری تنظیمکنندههای انرژی اروپا (ACER) پیشبینی میکند که تقاضای LNG کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سالجاری به اوج خود برسد و سپس روند نزولی در پیش بگیرد. این تغییر نشاندهنده دورشدن آهسته ولی پیوسته قارهسبز از نفت و گاز است، درحالیکه انتظار میرود قراردادهای گاز طبیعی تا سال۲۰۲۷ وجود داشتهباشد، چالشهایی از جمله انقضای قرارداد ترانزیت و مشکلات مرتبط با مسدودکردن محمولههای LNG روسیه همچنان پابرجاست.
سیر قارهسبز به سمت پذیرش انرژیهای پاک نقطهعطف مهمی در تلاش این محدوده جغرافیایی برای رسیدن به امنیت انرژی است. در این میان، نقش گاز طبیعیمایع محوری بوده و بهعنوان یک حائل حیاتی در طول بحران انرژی که با حمله روسیه به اوکراین به اوج خود رسیدعمل میکند، با این حال پیشبینیهای ACER نشان میدهد که تقاضای اتحادیه اروپا برای LNG در سالجاری افزایشی و بعد از آن کاهشی خواهد بود.
دستیابی به اهداف انرژی تجدیدپذیر
گزارش ACER بر تاثیر بالقوه دستیابی به اهداف انرژی تجدیدپذیر بر روی کاهش وابستگی به نفت و گاز تاکید میکند و کاهش قابلتوجهی در تقاضای گاز تا سال۲۰۳۰ در مقایسه با سطوح قبل از بحران جنگ را برآورد میکند. این تغییر، یعنی افت ۱۳۰درصدی در واردات گاز اتحادیه اروپا از روسیه، نشاندهنده دورشدن چشمگیر از سوختهای فسیلی است. تحلیل ACER نگرانیهای مربوط به وابستگی اروپا به LNG روسیه را به چالش میکشد و حاکی از آن است که تقاضای LNG منطقه ممکن است قبلا به اوج خود رسیده باشد و حالا باید منتظر سیر نزولی باشیم. این ادعا، در صورت تحقق، گامی اساسی در جهت کاهش اتکا به منابع انرژی خارجی، بهویژه از مناطق بیثبات سیاسی مانند مسکو و کییف خواهد بود. از نظر پیامدهای بازار، کاهش تقاضای LNG همراه با استفاده مجدد از پایانههای ذخیرهسازی شناور میتواند اثرات گستردهای داشتهباشد، درحالیکه این روند نزولی ممکن است نگرانیها در مورد داراییهای سرگردان را کاهش دهد، نیاز به برنامهریزی دقیق برای اطمینان از جلوگیری از اختلال در زنجیره تامین انرژی همچنان ضروری است.
تعادل بین امنیت انرژی و دوام اقتصادی
بهطور کلی، ACER معتقد است که همزمان با حرکت منطقه به سمت انرژیهای تجدیدپذیر، ایجاد تعادل بین امنیت انرژی، پایداری و دوام اقتصادی بسیار مهم خواهد بود. اتحادیه اروپا با استفاده از توافقهای انعطافپذیر، سرمایهگذاری در زیرساختهای تجدیدپذیر و تقویت همکاریهای بینالمللی، میتواند این چالشها را پشتسر بگذارد و بهعنوان یک رهبر جهانی در نوآوری و انعطافپذیری انرژی پاک ظاهر شود. ACER سازمانی است که وظیفه دارد همکاری بین تنظیمکنندههای انرژی در سراسر اروپا را ارتقا دهد. هدف اصلی آن اطمینان از اجرای مقررات انرژی اتحادیه اروپا و تسهیل ادغام بازارهای انرژی اروپا است. این آژانس نقش کلیدی در افزایش کارآیی، شفافیت و رقابت بخش انرژی اروپا ایفا میکند و در نهایت به اهداف امنیت انرژی و پایداری اتحادیه اروپا کمک میکند. توسعه انرژیهای تجدیدپذیر به چند دلیل باعث کاهش تقاضای LNG در اروپا خواهد شد که برخی از آنها عبارتند از:
افزایش ظرفیت برق: با افزایش ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر اروپا، بهویژه از منابعی مانند انرژی باد، خورشیدی و برق آبی، سهم برق تولیدشده از سوختهای فسیلی، از جمله گاز طبیعی، احتمالا کاهش مییابد. این کاهش در تولید برق مبتنی بر سوخت فسیلی منجر به کاهش تقاضای کلی برای گاز طبیعی، از جمله LNG خواهد شد.
بهرهوری انرژی: فناوریهای انرژی تجدیدپذیر اغلب با اقدامات بهرهوری انرژی، مانند بهبود عایقسازی ساختمان، سیستمهای شبکه هوشمند و دستگاههای کارآمد انرژی همزمان هستند. این اقدامات میتواند به کاهش مصرف کلی انرژی، از جمله تقاضای گاز طبیعی برای گرمایش، سرمایش و تولید برق منجر شود.
حمایت از اهداف بلندپروازانه: بسیاری از کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا اهداف بلندپروازانه انرژیهای تجدیدپذیر را بهعنوان بخشی از تلاشهای خود برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی و گذار به اقتصاد کمکربن ایجادکردهاند. سیاستهای حمایتکننده از استقرار انرژیهای تجدیدپذیر، مانند یارانهها، مشوقها و چارچوبهای نظارتی، سرمایهگذاری در زیرساختهای انرژیهای تجدیدپذیر را تشویق و از اتکا به سوختهای فسیلی مانند LNG جلوگیری میکند.
رقابتپذیری هزینه: کاهش هزینههای فناوریهای انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه انرژی خورشیدی و بادی، آنها را بهطور فزایندهای در چرخه رقابت با سوختهای فسیلی قرار میدهد. همانطور که انرژیهای تجدیدپذیر مقرونبهصرفهتر میشوند، به گزینهای ارجح برای تولید برق تبدیل میشوند و نیاز به واردات گاز طبیعی و LNG را کاهش میدهند.
ملاحظات زیستمحیطی: منابع انرژی تجدیدپذیر، انرژی الکتریکی را با انتشار گازهای گلخانهای کمتر در مقایسه با سوختهای فسیلی تولید میکنند. از آنجاکه نگرانیها در مورد تغییرات اقلیمی و آلودگی هوا همچنان در حال افزایش است، یک فشار اجتماعی و سیاسی برای گذار از سوختهای فسیلی به سمت جایگزینهای پاکتر مانند انرژیهای تجدیدپذیر وجود دارد که تقاضا برای LNG در اروپا را کاهش میدهد.
بهطور کلی، انتظار میرود توسعه انرژیهای تجدیدپذیر با ارائه جایگزینهای پاکتر و پایدارتر برای رفع نیازهای انرژی، نقش مهمی در کاهش وابستگی اروپا به گاز طبیعی مایع ایفا و از طرف دیگر LNG میتواند به روشهای مختلف بهعنوان پل بین سوختهای فسیلی و انرژیهای تجدیدپذیر عمل کند:
سوخت انتقالی: LNGاغلب بهعنوان سوخت انتقالی درنظر گرفته میشود زیرا در هنگام سوزاندن برای تولید انرژی، دیاکسید کربن کمتری نسبت به زغالسنگ یا نفت تولید میکند. همانطور که کشورها از زغالسنگ و نفت به سمت منابع انرژی پاکتر مانند انرژیهای تجدیدپذیر حرکت میکنند، LNG میتواند با ارائه جایگزینی نسبتا پاکتر برای سوختهای فسیلی سنتی به پرکردن شکاف کمک کند.
انعطافپذیری: زیرساختهای LNGمانند پایانهها و تاسیسات ذخیرهسازی، در مقایسه با خطوط لوله سنتی گاز طبیعی نسبتا انعطافپذیر هستند. این انعطافپذیری به LNG اجازه میدهد تا بهراحتی حملونقل و ذخیره شود و آن را برای برآوردهکردن نیازهای نوسان انرژی و ادغام با منابع انرژی تجدیدپذیر متناوب مانند باد و خورشید مناسب میسازد.
برق پشتیبان: LNG میتواند انرژی پشتیبان را در دورههای تولید انرژی تجدیدپذیر کم یا بیثباتی شبکه تامین کند. توانایی آن در افزایش سریع، آن را به منبع انرژی قابلاعتماد برای تکمیل انرژیهای تجدیدپذیر تبدیل میکند که ثبات شبکه و امنیت انرژی را تضمین میکند.
سرمایهگذاری در زیرساختها: درآمد حاصل از صادرات LNG را میتوان در زیرساختها و فناوری انرژیهای تجدیدپذیر سرمایهگذاری کرد. کشورهای دارای ذخایر گاز طبیعی فراوان میتوانند از صادرات LNG بهعنوان منبع درآمدی برای تامین مالی پروژههای انرژی تجدیدپذیر استفاده کنند و در نتیجه انتقال به یک ترکیب انرژی پایدارتر را تسهیل کنند.
نوآوری تکنولوژیکی: صنعت LNG میتواند نوآوریهای تکنولوژیکی و بهبود بهرهوری ایجاد کند که هم برای صنعت LNG و هم در بخش انرژیهای تجدیدپذیر مفید است. تحقیق و توسعه در فناوریهای LNG، مانند فرآیندهای مایعسازی و تبدیل مجدد به گاز، میتواند منجر به پیشرفتهایی در ذخیرهسازی، حملونقل و توزیع انرژی شود که از رشد انرژیهای تجدیدپذیر حمایت میکند.
بهطور کلی، LNG با ارائه جایگزینی پاکتر برای سوختهای فسیلی سنتی، حمایت از پایداری شبکه، تسهیل سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر و هدایت نوآوریهای فناوری در بخش انرژی، میتواند نقشی انتقالی در تغییر به سمت انرژیهای تجدیدپذیر ایفا کند، با این حال اطمینان از استفاده استراتژیک LNG در ارتباط با منابع انرژی تجدیدپذیر برای به حداقل رساندن اثرات زیستمحیطی آن و به حداکثر رساندن سهم آن در تلاشهای کربنزدایی، ضروری است.