در سال‌های اخیر ناترازی انرژی در بخش گاز علی الخصوص در فصول سرد به عامل اصلی توقف تولید در بسیاری از شرکت‌های پتروشیمی تبدیل شده است. این شرکت‌ها بارها اعلام کرده بودند که آمادگی سرمایه‌گذاری در بخش بالادست برای تولید منابع گازی مورد نیاز خود را دارند. هر چند که این موضوع با یکسری مسائل قانونی در بخش مالکیت مواجه بود ولی حالا به نظر می‌رسد که با استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و آن‌طور که مدیرعامل شرکت ملی نفت می‌گوید «در قالب خرید خدمت و بدون واگذاری حق حاکمیت و مالکیت» اجازه حضور بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در میادین گازی داده شده است.
به گفته خجسته مهر این بیشترین حضور بخش خصوصی در کسب و کار شرکت ملی نفت ایران در تمام دولتهای بعد از انقلاب بوده است. وزیر نفت از این تفاهم نامه به عنوان یکی از مصداق‌های اصلی شعار «جهش تولید با مشارکت مردم» یاد کرد چراکه به گفته او ۵۰ میلیون نفر سهامدار هلدینگها و شرکت‌های مجری هستند. روز گذشته مراسمی به منظور امضای ۱۶ تفاهمنامه توسعه میدان‌‌‌های گازی با هلدینگ‌‌‌های پتروشیمی و شرکت‌های پتروشیمی و اکتشاف و تولید ایرانی برگزار شد. در این مراسم جواد اوجی، وزیر نفت، محسن خجسته‌‌‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و جمعی از مدیران عامل صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور حضور داشتند. ارزش مجموع این تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ها ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود و گفته می‌شود با اجرای این طرح‌‌‌ها، ۱۲۷ میلیون مترمکعب به تولید گاز کشور با هدف تامین پایدار خوراک پتروشیمیها اضافه خواهد شد.
بر اساس این تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ها، مطالعه توسعه میدان‌‌‌های گازی زیره و خارتنگ و ساختار اکتشافی دارنگ با هدف افزایش ۲۴میلیون مترمکعبی تولید گاز و با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری به شرکت پترو کاوه افق واگذار شد. مطالعه توسعه میدان‌‌‌های گازی سفید زاخور، سفید باغون و هالگان نیز به صورت مشترک به گروه گسترش نفت و گاز پارسیان و شرکت پتروپارس واگذار شد؛ سرمایه‌گذاری مورد انتظار برای توسعه این میدان‌‌‌ها، ۸۰۰ میلیون دلار پیش‌بینی‌‌‌شده که در نهایت ۲۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز ایران اضافه خواهد کرد. مطالعه توسعه مخازن خامی زیلایی و کارون و جمع‌‌‌آوری گازهای همراه مسجدسلیمان، طرح دیگری بود که تفاهمنامه مطالعه آن با شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشوری (صباانرژی و پتروپالایش پارسوماش) امضا شد؛ بر اساس این تفاهمنامه، در پایان اجرای این پروژه‌‌‌ها، ۱۴.۲ میلیون مترمکعب به تولید گاز اضافه خواهد شد و برای رسیدن به این هدف سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری مورد انتظار خواهد بود.
مطالعه توسعه میدان گازی عسلویه غربی و ایستگاه تقویت فشار کنگان با شرکت نوید زرشیمی دیگر تفاهم‌نامه‌ای بود که دیروز امضا شد و قرار است با سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیون دلاری، ۴۴ میلیون متر مکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه شود. تفاهمنامه مطالعه توسعه مخازن خامی شهیدان، زیلایی و کارون به صورت مشترک با شرکت پتروشیمی مسجد سلیمان و شرکت توسعه پتروایران امضا شد و بر اساس آن۱۱.۶۰ میلیون متر مکعب به تولید گاز افزوده می‌شود و در این مسیر ۱.۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری باید انجام شود. مطالعه توسعه میدان‌‌‌های گازی میلاتون و رودک، بینک و رگ سفید با شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) با هدف افزایش ۷.۷ میلیون مترمکعبی تولید گاز و سرمایه‌گذاری ۹۵۰ میلیون دلاری تفاهمنامه دیگری بود که دیروز امضا شد.
بر این اساس، مطالعه توسعه میدان‌‌‌های گازی اهواز و مارون خامی توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس با هدف‌‌‌گذاری افزایش ۹.۸میلیون مترمکعبی ظرفیت تولید گاز در روز و سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلار انجام خواهد شد. در مجموع با اجرای این طرح‌‌‌ها و توسعه ۱۶ میدان گازی کشور، حدود ۱۲۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز ایران اضافه خواهد شد که می‌تواند در جبران ناترازی گاز در فصل سرد سال، تامین پایدار خوراک پتروشیمیها و افزایش صادرات گاز ایران نقش مهمی ایفا کند. گفته شده با تکمیل مطالعات تفاهمنامههای یادشده و امضا و اجرای قراردادهای آنها، افزون بر افزایش تولید گاز کشور و رفع ناترازی آن، پیش‌بینی می‌شود ۲۵هزار فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم به‌‌‌ویژه در استان‌‌‌ها و شهرهای محل اجرای طرح‌‌‌ها ایجاد شود.
آن‌طور که روابط عمومی شرکت ملی نفت خبر داد، براساس برنامه‌‌‌ریزی انجام شده یک‌درصد از حجم سرمایه‌گذاری‌‌‌ها برای انجام مسوولیت‌‌‌های اجتماعی شرکت ملی نفت ایران به‌‌‌ویژه در مناطق نفت‌خیز صرف خواهد شد. در این طرح‌‌‌ها، برای نخستین بار هلدینگها و شرکت‌های پتروشیمی به‌‌‌منظور تامین پایدار خوراک مورد نیاز مجموعه‌‌‌های خود اقدام به مطالعه و توسعه بالادستی میادین گازی کشور می‌‌‌کنند که گامی در راستای تامین مطمئن و پایدار خوراک این صنایع، استفاده از سرمایه‌‌‌های انباشته شده در این مجموعه‌‌‌ها، استفاده حداکثری از ظرفیت‌‌‌ها و سرمایه‌گذاری‌‌‌های انجام‌‌‌شده در صنایع پتروشیمی و ثروت‌‌‌آفرینی برای کشور است.
امسال ۷۹ پروژه کلان نیمه تمام به بهرهبرداری می‌رسد
جواد اوجی، وزیر نفت در این مراسم با بیان اینکه امروز ریل‌‌‌گذاری برای حضور شرکت‌های پتروشیمی و هلدینگ‌‌‌های بزرگ کشور در چهار حوزه ذخیره‌‌‌سازی گاز، تولید بنزین در واحدهای متانولی، توسعه میدان‌‌‌های گازی و جمع‌‌‌آوری گازهای همراه نفت انجام شده است، گفت: شرکت‌های پتروشیمی در دو سال اخیر نشان دادند که می‌توانند به‌‌‌خوبی پروژههای بزرگ نفت و گاز در بخش بالادستی را با کمک شرکت‌های ای‌‌‌اندپی مدیریت کنند. وی با یادآوری اینکه در دولتهای قبل در مقابل حضور بخش خصوصی در بخش سرمایه‌گذاری بخش‌‌‌های بالادستی مقاومت زیادی می‌‌‌شد، افزود: امروز شاهد شکسته‌‌‌شدن این سد هستیم.
وی گفت: امسال بیش از ۷۹ پرژه نیمه تمام به ارزش ۱۶ میلیارد دلار به بهره برداری خواهد رسید، همین‌طور ۵۰ پروژه بزرگ به ارزش ۲۵ میلیارد دلار هم در سال‌جاری شروع کرده‌ایم که با بهرهبرداری آنها تولید به میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار بشکه نفت خام، گاز ۳۵ میلیون متر مکعب و ظرفیت پالایش ۵۰هزار بشکه اضافه خواهد شد.
اوجی در ادامه به موضوع تولید بنزین از متانول اشاره و عنوان کرد: در این زمینه تفاهمنامههای خوبی با شرکت پالایش و پخش و ملی صنایع پتروشیمی امضا شده است. به این ترتیب امیدواریم که بخشی از محصول متانول کشور به تولید بنزین اختصاص یابد. در خیلی از کشورها از خوراک متانول برای تولید بنزین استفاده می‌شود و ما هم‌اکنون صاحب دانش فنی این طرح هستیم. وی در ادامه گفت: با توجه به افت قیمتی که در محصول متانول صورت گرفته و همین طور ناترازی بنزین کشور، تلاش شد با این طرح مشکلات مذکور را رفع کنیم. وزیر نفت با بیان اینکه سال جهش تولید با مشارکت مردم یعنی همین اتفاقی که امروز رقم خورد، گفت: عمده سهامداران شرکت‌ها و هلدینگ‌هایی که امروز با شرکت ملی نفت در بحث توسعه میادین گازی همکاری خواهند داشت، مردم هستند. بیش از ۵۰ میلیون نفر در صنایع پتروشیمی و هلدینگها سهامدار هستند. اوجی با اشاره به اینکه وزارت نفت در همین شروع سال پروژههای کلان را با استفاده از منابع داخلی و مشارکت مردم پیش خواهد برد، گفت: در دولت فعلی بنا داریم که معطل شرکت‌های خارجی نباشیم، چنانچه در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شاهد سرمایه‌گذاری خوبی بودیم و شاید بالاترین میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی از میان وزارتخانه‌های داخلی از آن وزارت نفت باشد.
تولید بنزین از متانول
مدیرعامل شرکت ملی نفت نیز در این مراسم با بیان اینکه امروز یکی از رویدادهای مهم اقتصادی صنعت نفت با مشارکت مردم را شاهد هستیم، گفت: برای تحقق برنامه‌‌‌های تولیدی باید سرمایه‌گذاری مستقیم و غیرمستقیم انجام دهیم که در دولت سیزدهم این کار زیربنایی در حال انجام است. وی ادامه داد: پیش‌تر تنها شرکت‌های اکتشاف و تولید می‌توانستند در صنعت نفت سرمایه‌گذاری کنند، اما با ابتکار وزیر نفت و هماهنگی لازم با دولت قرار شد پتروشیمیها نیز در بالادست صنعت نفت حضور یابند. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران تصریح کرد: پیش از این حضور سرمایه‌گذاری بانک‌‌‌ها در صنعت نفت را تجربه کرده بودیم و نتیجه آن قراردادی ۱۳میلیارد دلاری شد که در تاریخ صنعت نفت و کل کشور بی‌نظیر و منحصر به‌فرد بوده؛ از آن حجم هم ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار مربوط به توسعه میدان‌‌‌های مشترک بوده است.
خجسته‌‌‌مهر همچنین گفت: به‌‌‌تازگی با امضای قرارداد فشارافزایی پارس جنوبی، وزارت نفت نشان داد که می‌تواند کارهای بی‌‌‌نظیری در این صنعت انجام دهد. وی با تاکید بر اینکه با نهایی و اجرایی شدن تفاهمنامههای امروز بیش از ۱۶ مخزن گازی کشور توسعه می‌‌‌یابد، گفت: با بهرهبرداری از این طرح‌‌‌ها ۱۲۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور در چهار استان خوزستان، فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویر احمد افزوده می‌شود. معاون وزیر نفت گفت: امسال با همکاری بخش خصوصی و هلدینگ‌‌‌های پتروشیمی، جهش دوم در سرمایه‌گذاری پتروشیمیها را رقم می‌‌‌زنیم که این سرمایه‌گذاری مولد، راهبردی و معنادار است؛ زیرا قراردادهایی جذاب، زودبازده و درآمدزا هستند.
خجسته‌‌‌مهر سرمایه‌گذاری پتروشیمیها در بخش بالادستی صنعت نفت را قراردادی برد - برد برای شرکت ملی نفت ایران و آنها دانست و گفت: مردم به‌‌‌عنوان سرمایه‌گذاران اصلی پتروشیمیها و هلدینگها با این تفاهم‌‌‌نامه‌‌‌ها در طرح‌‌‌های بالادستی سرمایه‌گذاری می‌‌‌کنند. به گفته او در خلال برنامه هفتم قرار است حدود ۳۰ میلیون تن به ظرفیت پتروشیمیها اضافه شود و این طرح می‌تواند با تامین خوراک خود، این توسعه را محقق کند. وی افزود: معنای سال جهش تولید با مشارکت مردم این است که بسیاری از مردم ایران جزو سهامداران خرد و کلان واحدهای پتروشیمی هستند و هرکدام از آنها که پولی دارند در پتروشیمیها سرمایه‌گذاری می‌‌‌کنند.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران یادآور شد: در دولتهای یازدهم و دوازدهم سالانه به‌‌‌طور میانگین یک میلیارد و۶۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است، در حالی که در ۲.۵ سال عمر دولت سیزدهم این رقم به سالانه ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده و درمجموع قراردادهایی به ارزش ۱۵ میلیارد دلار امضا شده که بخش قابل‌‌‌توجهی از این سرمایه‌گذاری از سوی بخش خصوصی بوده است. وی در ادامه تاکید کرد: این طرح بیشترین حضور بخش خصوصی در کسب و کار شرکت ملی نفت ایران در تمام دولتهای بعد از انقلاب محسوب می‌شود. مدیرعامل شرکت ملی نفت در رابطه با نوع قرارداد و مسائل مربوط به واگذاری مالکیت در این تفاهمنامه به دنیای‌اقتصاد گفت: به طور کلی این قراردادها انجام سرمایه‌گذاری و خرید خدمت بدون واگذاری حق حاکمیت و مالکیت است چون میادین نفت و گاز جزو انفال هستند.
تلاش برای تامین حداکثری خوراک
مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اساسی ما در سال‌جاری برای جهش تولید تامین خوراک پایدار صنعت پتروشیمی است، گفت: همه ما موظفیم در راستای تحقق شعار سال که مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده، حرکت کنیم؛ در این راستا از شرکت‌های ملی نفت، ملی گاز و ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی می‌‌‌خواهم که همه با هم برای تامین حداکثری خوراک صنعت پتروشیمی کمک کنیم. وی افزود: همچنین از شرکت‌های پتروشیمی و هلدینگها تقاضا دارم که بر اساس قانون نسبت به جمع‌‌‌آوری حساب‌‌‌وکتاب‌‌‌های خود اقدام کنند و پولی را که باید بابت خوراک پرداخت شود در وقت مقرر و در زمان مناسب پرداخت کنند تا مثل روزهای گذشته که در فصل بهار با مشکل محدودسازی خوراک گاز برخی واحدهای پتروشیمی مواجه شدیم، دیگر شاهد این رخدادها نباشیم.
معاون وزیر نفت با بیان اینکه در گذشته در بخش سرمایه‌گذاری در بالادست و جمع‌‌‌آوری گازهای همراه کمک شده بود، گفت: بابت جبران کم‌‌‌کاری‌‌‌های گذشته، اقدامات مناسبی آغاز شده و درحال حاضر چهار طرح برای جمع‌‌‌آوری گازهای غرب و شرق کارون وجود دارد که شامل NGL۳۲۰۰، NGL۳۱۰۰، طرح بیدبلند خلیج فارس و طرح بهینه‌سازی تاسیسات مارون است. وی ادامه داد: حداکثر در سه سال آینده یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون فوت مکعب مجموعه گازهای غرب و شرق کارون جمع‌‌‌آوری می‌شود که این میزان، معادل ۴۰ میلیون مترمکعب گازی است که متان آن به شبکه سراسری تزریق خواهد شد و ++C آن نیز به‌‌‌عنوان خوراک پتروشیمیها تخصیص خواهد یافت.
شاهمیرزایی آغاز سرمایه‌گذاری پتروشیمیها و هلدینگها در بخش بالادستی گاز را اقدام مهم و مبارکی دانست و گفت: از هلدینگها و شرکت‌های پتروشیمی می‌‌‌خواهم که در این راه به اندازه توان خود متعهد شوند، و آنچه متعهد می‌‌‌شوند را در زمان مناسب سرمایه‌گذاری کنند تا پروژههای مربوطه با وقفه مواجه نشود. وی افزود: در بخش بالادستی نیاز به راهبردهای جدیدی داریم که این اقدام یعنی سرمایه‌گذاری پتروشیمیها در بخش بالادستی گاز در راستای همین راهبردهای جدید است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی خاطرنشان کرد: البته پتروشیمیها باید توجه داشته باشند که مهم‌ترین راهبرد صنعت پتروشیمی تکمیل زنجیره ارزش است و در کنار سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی، باید پروژههای مهم زنجیره ارزش با جدیت پیگیری شود.