هدف گذاری پالایش نفت قشم در تامین سوخت کشتی

"شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم" از شرکت های زیرمجموعه گروه گسترش انرژی پاسارگاد می باشد که نخستین پالایشگاه نفت فوق سنگین کشور با ظرفیت دوازده میلیون بشکه خوراک نفت سنگین در سال، بزرگترین تولید کننده قیر در گریدهای مختلف در منطقه می‌باشد، که در مساحت 46 هکتار احداث شده است. این پالایشگاه زمینه اشتغال بیش از پانصد نفر را تامین نموده است . مهمترین محصولات این پالایشگاه تولید انواع گریدهای قیر به ظرفیت یک میلیون تن، محصولات هیدروکربنی با ظرفیت 750 هزار تن و نفتا با ظرفیت 150 هزار تن به صورت سالانه است. پالایشگاه نفت سنگین پاسارگاد قشم نخستین پالایشگاه نفت فوق سنگین کشور با ظرفیت 12 میلیون بشکه خوراک نفت سنگین در سال، یکی از بزرگ ترین تولید کنندگان قیر در گریدهای مختلف در منطقه و زمینی با مساحت 46 هکتار در شمال جزیره قشم احداث شده است. از ویژگی‌های ارزشمند پالایشگاه نفت فوق سنگین پاسارگاد قشم، برخورداری از اسکله اختصاصی بارگیری فله محصولات با ریت بارگیری ۵۰۰ تن درساعت قیر و قابلیت پهلودهی کشتی تا تناژ ۴۰ هزارتن است. نفت خام فوق سنگین به عنوان خوارک این پالایشگاه از میادین نفتی سروش و نوروز توسط کشتی به پایانه نفتی پاسارگاد قشم منتقل می شود. "حامد دشمن فنا" مدیرعامل کنونی پارس بهین پالایش نفت قشم که با خبرنگار دنیای انرژی در خصوص چالشها، گلوگاهها و شرایط توسعه ای صنایع پالایشی به گفتگو نشست که در ادامه می آید :

طرح های توسعه ای محصولات نفتی پالایشگاه نفت فوق سنگین پاسارگاد قشم به چه شکل پیش می رود ؟

این پالایشگاه اولین واحدی هست که از نفت سنگین سروش و نوروز به عنوان خوراک استفاده می‌کند . قبلا تمام نفت این دو میدان صادر می شد . این خوراک سنگین ترین نفت کشور با درصد گوگرد بالایی است که در یک دوره کوتاه با خوراک پالایشگاه بندرعباس اختلاط کردند که باعث یک سری مشکلات فنی شده بود . نفت سروش و نوروز از سمت جزیره خارک تحویل شده و با کشتی در اسکله اختصاصی قشم در مخازن تخلیه می گردد . پالایش نفت فوق سنگین پاسارگاد قشم یک مجموعه تامین یوتیلیتی و نیروگاه با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات جهت تامین برق این پالایشگاه در مجاورت خود دارد . ما در حال حاضر ۸۰۰ هزار بشکه ظرفیت ذخیره سازی مخزن داریم و بر اساس پالایشی که بر روی خوراک ایجاد می شود سه محصول نفتا، هیدروکربن سبک و قیر از آن حاصل می شود. با توجه به نوع خوراک، بر خلاف بقیه تولیدکنندگان قیر، مجموعه پالایشی قشم واحد هوادهی ندارد و اصطلاحا قیر مستقیم تولید می شود که پنجاه درصد نفت دریافتی از میدان سروش و نوروز با توجه به نیاز بازار به قیر ۰۷۰۶ تبدیل می شود. البته قابلیت تولید گریدهای مختلف این پالایشگاه وجود دارد. ظرفیت کنونی خوراک این پالایشگاه ۳۵ هزار بشکه در روز است که با سرمایه گذاری حدود دویست میلیون دلاری است که فاز اول آن با بخشی از فاز دوم اجرایی شده و مقرر است با توجه به شرایط بازار و بازطراحی، بتوانیم این میزان خوراک را به صدهزار بشکه در روز افزایش بدهیم. در تولید تنوع محصولات خصوصا قیر و صنایع پالایشی کاملا با استانداردهای جهانی به روز هستیم . محصول جدید و انحصاری بنام LFS  را برای اولین بار تولید کرده ایم که به عنوان خوراک واحدهای میانی کاربرد دارد و چون برشی از نفت سنگین می باشد، مینی ریفاینری های چینی و اماراتی آن را به عنوان خوراک مصرف می‌کنند. جدای از این طرح توسعه ای، نفت خام سنگین جای خود را به نفت خام سبک خواهد داد و هدف بعدی این پالایشگاه، تولید سوخت کم سولفور کشتی ها است که مورد تایید IMO نیز می باشد . برای این منظور، برنامه ریزی ها انجام شده و در یک هدف گذاری سه ساله احداث پالایشگاه، با ظرفیت دو میلیون تن در سال نفت LSFO تامین خواهیم کرد.

مقاصد جذاب صادراتی این پالایشگاه چه کشورهایی است ؟

عمده مقاصد صادراتی پالایشگاه ما گریدهای مختلف قیر به هند است و با توجه به اینکه قیر تولیدی این پالایشگاه کیفیت خوبی داشته و بازخوردها و تقاضاهای خوبی از مشتریان گرفته، توانسته است تاییدیه استاندارد هند و چین را دریافت نماید . پالایشگاه نفت فوق سنگین پاسارگاد قشم با توجه به مزیت‌های فنی، اسکله صادراتی و ریت بارگیری این پالایشگاه در طی سال گذشته، محل پهلوگیری بزرگترین سایز کشتی های فله بر قیر (۴۵ هزار تنی) برای چهار دفعه بوده است که به مقصد چین بار صادراتی داشت .

لذا امکانات پهلوگیری کشتی های بزرگ و پاس کردن استاندارد چین و هند و فروش قیر صددرصد به مقاصد خارجی از مزایای غیررقابتی این پالایشگاه محسوب شده و در کشور نیز در این حجم تولید رقیبی نداریم . صادرات محصول نفتای ما نیز با توجه به اینکه واحد شیرین سازی نداریم و گوگرد آن بالاست اما این محصول، بازار خوبی داشته است و مورد تایید مشتریان ماست . برش هیدروکربن سبک پالایشگاه ما از نفت سنگین حاصل شده و با برش هیدروکربنی مینی ریفاینری‌های داخل کشور متفاوت است، چرا که آنها از میعانات گازی استحصال کرده و کاربردهای خاص خود را دارد . اما کاربرد محصول ما متفاوت است و بیشتر به عنوان یک خوراک مینی ریفاینری در مقاصدی چون امارات و چین استفاده می‌شود .

مواردی چون آزادسازی قیمت حامل های انرژی، قاچاق فرآورده های نفتی چقدر در کسب و کار مجموعه شما تاثیرگذار بوده است ؟

آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی به آن صورت در فضای کسب و کار ما دخیل نیست، ما بر روی فرآورده‌های اصلی تولیدی نداریم و محصولاتمان مستقل از قیمتهایی است که در داخل کشور تعیین می‌شود .خوراک پالایشگاه ما به نرخ آزاد خریداری شده و هیچ گونه یارانه‌ای نیز به این مورد اختصاص داده نمی‌شود . البته ریشه قاچاق در نابرابری دو قیمت داخلی و خارجی محصولات نفتی است و به نوعی در بحث‌های اقتصاد سیاسی باید آن را ریشه یابی کرده و دو نرخ را به هم نزدیک نمود، دولت نفت را به نرخ جهانی به ما داده و محصول خود را با همان نرخ می‌فروشیم و بعد از این زنجیره، آن سوبسیدی که به آن اشاره کردید به این مجموعه‌ها داده می‌شود . لذا پالایشگاه‌هایی همچون قشم درگیر این ماجرا نیستند .

حضور و امتیازات هلدینگ ها در صنایع نفتی کشور و تعارض منافع آنها با بخش های کوچک خصوصی را چگونه ارزیابی می کنید ؟

هلدینگ ها و شرکت های بزرگی که در حوزه نفت و گاز سرمایه گذاری کرده اند، با توجه به ارقام سنگین و ریسک سرمایه گذاری که دارند عملا واحدهای تولیدی کوچک قادر به انجام پروژه های بزرگ ندارند و تعارضی نیز بوجود نمی آید . به طور مثال در سه مجموعه حال حاضر، رقمی بالغ بر ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری انجام شده است و سه برابر این مقدار یعنی یک و نیم میلیارد دلار نیز توسط هلدینگ گسترش انرژی پاسارگاد در حال سرمایه گذاری می کند.

مزایا و گلوگاه های حضور یک مجموعه نفتی در مناطق آزاد را چگونه ارزیابی می کنید؟

واقعیت این است که مناطق آزاد اگر زمانی جذابیتی داشت، اما در وهله کنونی جذابیت سرمایه‌گذاری خود را از دست داده است که مهمترین علت آن، روال‌های سخت اداری در این مناطق هست که به صورت فدرالی انجام می‌شود . در یک دوره‌ای مناطق آزاد یک مدیرعامل داشت که همه کاره و تصمیم‌گیر آن منطقه آزاد بود، اما در شرایط کنونی یک سری سازمان و نهاد و بخش‌های زیرمجموعه ایجاد شده است که به نوعی در هر بخش اداری دو نهاد وجود دارد. یکی منطقه آزاد و دیگری نهادهای عمومی استانی که به طور مثال ما در قشم دو گمرک داریم که گمرک منطقه آزاد و گمرک ایران هستند و هر واردات یا صادرات که انجام می‌شود، باید به این دو اداره مراجعه کنیم که به طور فرسایشی فعالیت را دچار فرسایش کرده است . البته سازمان‌های اداری در قشم همکاری‌های لازمه را با مجموعه ما می‌کنند و نگاهشان کمک کننده هست، اما باز هم ناخودآگاه وقتی نهاد مضاعفی در مسیر اداری ایجاد می‌شود، به نوعی تأخیر در کار حادث می‌شود . این موارد در سازمان‌های مناطق آزاد متعدد هستند . این مشکل در بحث گواهی تولید صنایع بیشتر عارض می‌شود، ما هر خوراکی که وارد می‌کنیم باید بر اساس هر کشتی که وارد می‌شود از صنعت و معدن گواهی تولید بگیریم و این گواهی تولید به گمرک سازمان و گمرک ایران ارائه می‌شود و با توجه به اینکه در قشم تجربه صنایع نفتی آنچنانی نیست و خیلی با روال آشنایی ندارند، اما وقتی بحث نفت پیش می‌آید و محصولات آن می‌تواند در آنالیز متغیر باشد و ضایعات نیز دارند لذا پروسه های نامعمولی در روال اداری ایجاد می شود . هزینه های خدمات و کالاها در جزیره بسیار بالا بوده و مواردی مثل اسکان نیز از محدودیت های خاص این مناطق است . جدای از معایب مناطق آزاد، معافیت مالیاتی بر درآمد و امکان ایجاد اسکله های اختصاصی از جمله جذابیت های منطقه آزادی چون قشم به شمار می رود . اگرچه نگاه توسعه ای که به قشم ایجاد شده، باعث خواهد شد این جزیره به عنوان هاب سوخت کشتی در کشور تعریف شود و پتانسیل بانکرینگ مناسبی نیز داشته و می تواند سهمی در سوخت رسانی به کشتی های بین المللی داشته باشد .

برآورد شما از دو چالش کنونی صنعت قیر مالیات علی الحساب دو درصد و بحث مواد خام و نیمه خام چیست ؟

این دو مورد هزینه‌های تمام شده را برای تولید کنندگان بالا خواهد برد و صرفه اقتصادی مناسبی از تولید ایجاد نخواهد کرد . البته واقعیت امر این است که اختلاف ارز دولتی و آزاد به عنوان معضل اصلی برای واحدهای تولیدی به شمار می‌رود. واحدهای تولیدی مانند ما تمایل دارند به صورت مستقیم به مصرف کننده نهایی محصول خود را بفروشند که امکان آن فراهم نیست . محصولی که در بورس عرضه می‌شود، هر تن ۳۰۰ تا ۳۲۰ دلار به فروش می رسد و صادر کننده همان محصول را ۲۷۰ دلار به مقاصد صادراتی می‌فروشد و این اختلاف قیمت تنها از طریق خرید مدت دار از تولید کننده به نوعی با توجه به گپ چند ماهه که ایجاد می‌شود برای صادر کننده صرفه دارد. البته علی رغم تمایلی که ما داریم خریداران هندی آمادگی خود را برای خرید مستقیم از پالایشگاه ما اعلام می کنند.

با توجه به اینکه در ستاره خلیج فارس سمت داشتید چه نظری بر ناترازی بنزین دارید ؟ آیا افزایش تولید برای پوشش تقاضا، راهکار مفیدی است ؟

فقط بحث افزایش تولید بنزین نیست، هر چقدر تولید افزایش پیدا کند مسلما مصرف کننده اش را هم خواهد داشت . همونطور که در زمانی زیر ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین تولید میکردیم و جامعه را کفاف میداد و الان بالای ۱۲۰ میلیون شده است . لذا نباید یک عامل را در ناترازی مقصر دانست. اتومبیل ها و ناوگان حمل و نقل کشور به تناسب افزایش جمعیت گسترده تر می شوند و بالطبع مصرف سوخت خودروها نمی تواند به تنهایی درافزایش تولید موثر باشد . لذا نگاه یک سویه به افزایش تولید و یا واردات بنزین نیز باعث ناترازی خواهد شد.