تحریم‌های تحمیل شده به کشور، اقدام غیرانسانی و ظالمانه‌ای است که فشارهای زیادی بر مردم ایران وارد کرده است.
افزایش تورم، مختل کردن فعالیت‌های اقتصادی، تشدید بیکاری، فقر خانواده‌ها، کمبود دارو برای افراد مریض و نیازمند، ناراحتی‌های روحی و روانی ناشی از فقر و بیکاری، افزایش فساد و جرم و جنایت همه عواقب شومی است که بر مردم شریف و صلح‌طلب ایران در نتیجه این تحریم‌ها تحمیل شده است. این فشارهای غیرانسانی را مردمی باید تحمل کنند که نمایشی شکوهمند از رفتار مدنی و رشد سیاسی در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری از خود نشان دادند.
این فشار‌ها را مردمی باید تحمل کنند که در رشد و تکامل فرهنگ و تمدن بشری نقشی تاریخی و بارز داشته‌اند. این فشارهای غیرانسانی را مردمی باید تحمل کنند که فرزندانشان چه در داخل و چه در خارج از کشور همواره از خود انسانیت، نوع دوستی و فرهیختگی نشان داده‌اند. این فشار‌ها بر مردمی تحمیل می‌شود که در حالی که ترور و حرکات وحشیانه در منطقه و اطراف آنها موج می‌زند، نه تنها هیچ‌گاه با آن حرکت‌های غیرانسانی و وحشیانه همسو نبوده‌اند، بلکه با نمایشی از دوستی همنوعان خود از یک طرف و حرکت‌های مدنی و صلح‌آمیز از طرف دیگر می‌توانند الگویی برای مردم آشوب زده و ملتهب منطقه باشند.قطعا تحمیل چنین تحریم‌هایی بر مردم نجیب، نوع دوست و صلح طلب ایران غیرانسانی، غیر‌اخلاقی و به دور از مدنیت و انصاف است. در چنین شرایطی، شایسته است که فرزندان فرهیخته این ملت برای کاهش فشارهای غیرانسانی بر مردم نجیب و بی‌گناهشان صدای خود را بر ضد این تحریم‌ها به گوش جهانیان و تحریم‌کنندگان برسانند.
لازم است نخبگان جامعه که توان رساندن صدای خود به گوش جهانیان را دارند در دفاع از خانواده‌های فقیر و تحت فشار کشور خود، در دفاع از جوانان بیکار، در دفاع از کودکان معصومی که به علت بیکاری و فقر پدر روزگار سختی را در کودکی خود تجربه می‌کنند، در دفاع از بیمارانی که نمی‌توانند داروی لازم برای درمان خود را پیدا کنند و با استیصال دردمندانه به‌انتظار مرگ نشسته‌اند و در دفاع از اخلاق، انسانیت و کرامت انسانی صدای خود را به گوش جهانیان و تحریم‌کنندگان برسانند.
در واقع این مسوولیت نخبگان و فرهیختگان کشور است در دفاع از همه پدران و مادران فقیر و زحمت‌کش، از همه کودکان معصوم این سرزمین، از جوانان بیکار و از بیماران دردمند کشور خود صدای اعتراض خود به این تحریم‌های غیرانسانی را بلند کنند. به‌خصوص اکنون که مقارن با آغاز فعالیت دولت «اعتدال» و «تدبیر» است، یک جنبش مدنی ضدتحریم اقدامی صلح‌طلبانه، منطقی و ارزشمند است که اگر با استقبال مناسب از سوی فرهیختگان داخل و خارج کشور مواجه شود،
می‌تواند مکمل تدبیرهای دیپلماتیک دولت جدید در جهت رفع تحریم‌ها باشد. به ویژه اگر گروه‌های صاحب نفوذ و خوشنامی مانند «اساتید دانشگاه»، «اقتصاددانان»، «تشکل‌های اقتصادی بخش خصوصی»، «روزنامه‌نگاران»، «پزشکان»، «هنرمندان»، «حقوقدانان»، «معلمان»، «مهندسین»، «مدیران و کار آفرینان بخش خصوصی» حضوری فعال و دغدغه‌مندانه در این کمپین اعتراضی علیه تحریم‌ها داشته باشند، خواهند توانست پیامی صلح‌آمیز به افکار عمومی آمریکا و کشورهای اروپایی فرستاده و موجب تضعیف لابی‌های جنگ‌طلب فعال در آمریکا و اروپا شوند.
قطعا نخبگان دغدغه‌مند ایرانی، چه مقیم ایران باشند و چه مقیم خارج از کشور، وظیفه خود می‌دانند که در حد توان خود به تحریم‌کنندگانی که با تحریم‌های اقتصادی نامنصفانه باعث افزایش فقر و بیکاری در کشور شده و زندگی میلیون‌ها ایرانی را تحت فشار قرار داده‌اند، اعتراض کنند.
شاید در دولت پیشین نخبگان و فرهیختگان جامعه ایرانی به دلایل مختلف، از جمله ناامیدی از تاثیرگذاری این اقدامات اعتراضی، انگیزه کافی برای اقدامات اعتراضی علیه تحریم‌ها نداشتند، اما در دولت جدید و با توجه به پیش‌بینی اجرای دیپلماسی منطقی‌تر و تاثیرگذارتر، انگیزه نخبگان برای راه‌اندازی جنبش مدنی ضد تحریم، بسیار بیشتر خواهد بود.
نکته دیگری که باید در رابطه با این جنبش مورد توجه قرار گیرد این است که برخی از رسانه‌های خارجی، دائما به شکلی نامنصفانه و غلط تبلیغ می‌کنند که در ایران دولت نماینده واقعی مردم نیست. البته این رسانه‌ها تحلیل ناصحیحی دارند و انتخابات پرشکوه اخیر و مشارکت 72 درصدی حائزین شرایط رای دادن و رای آنها به جریان اعتدال‌طلب را که مهم‌ترین شاهد بر غلط بودن ادعای آنها است، ندیده می‌گیرند؛ اما به هر حال همسو با ارائه این تحلیل‌های نادرست از سوی برخی رسانه‌های آمریکایی و اروپایی، لابی‌های سیاسی جنگ‌طلب هم مرتبا سیاستمداران این کشورها را تحت فشار قرار می‌دهند که از مذاکره منطقی و سازنده با ایران خودداری کنند.
در چنین شرایطی، فعال شدن جنبش مدنی و مردمی ضد تحریم از سوی گروه‌های فرهیخته جامعه و شکل‌گیری اعتراض به تحریم‌ها از متن جامعه ایران، باعث می‌شود که صدای این اعتراض، هم به گوش دولت‌های غربی برسد و هم به گوش نهادهای غیردولتی این کشورها؛ فرآیندی که به تحکیم موقعیت دولت جدید در گفت‌وگو‌های دیپلماتیک با کشورهای غربی منجر شده و لابی‌های جنگ‌طلب مستقر در آمریکا و اروپا را تضعیف می‌کند. البته باید امیدوار بود که گروه‌های کوچک ولی پرسر و صدای سیاسی داخل کشور مواظب باشند همسو با لابی‌های جنگ طلب خارجی در جهت خلاف خواست مردم صلح طلب و تحت فشار ایران که نظر خود را با رای به اعتدال و تدبیر و امید در انتخابات گذشته اعلام کردند فعال نشوند.
برای شروع جنبش ضد تحریم شایسته است که در آستانه آغاز فعالیت دولت جدید متن منسجمی خطاب به سران کشورهای 1+5 تنظیم شود که در تنظیم آن از دیدگاه‌های چهره‌های مقبول در گروه‌های مرجعی مانند «اساتید اقتصاد و حقوق و علوم سیاسی»، «روزنامه‌نگاران»، «پزشکان» و «حقوقدانان» استفاده شود؛ گروه‌هایی که هم در ایران و هم در کشورهای غربی جزو موجه‌ترین گروه‌ها محسوب می‌شوند. طبیعتا محتوای این نامه، اعتراض منطقی و مستدل به تحریم‌های نامنصفانه‌ای خواهد بود که آثاری غیرانسانی به همراه داشته و جامعه ایران را با این همه فشار مواجه ساخته؛ جامعه‌ای صلح‌طلب که رفتارهای مدنی و صلح‌آمیز نمونه‌ای در منطقه دارند و نمونه آن را می‌توان در رفتار مدنی پرشکوه اخیر مردم ایران در مشارکت وسیع انتخاباتی برای کمک به پیروزی کاندیدای اعتدال‌طلب مشاهده کرد.
پس از تنظیم متن و فراخوان برای امضای نامه مذکور، می‌توان انتظار داشت که مشارکت وسیع نخبگان حوزه‌های مختلف به‌طور انفرادی و نیز از طریق تشکل‌ها و انجمن‌های مدنی و مردمی مربوطه در داخل و خارج کشور را برای امضای این نامه و نیز انتشار آن در رسانه‌های مختلف شاهد باشیم. می‌توان امیدوار بود که با انتشار این نامه در سطح رسانه‌ای به‌طور وسیع در داخل و خارج از کشور، زمینه‌سازی مناسبی برای تسریع در پیشبرد مذاکرات منطقی و سازنده بین ایران و گروه 1+5 ایجاد شود. به این ترتیب ان‌شاءالله هم به موفقیت دولتمردان در مذاکرات کمک خواهد شد و هم سرآغازی خواهد بود بر مشارکت پویاتر و فعالانه‌تر فرهیختگان جامعه در کنار تشکل‌های مدنی و مردمی، برای رقم زدن تحولی فراگیر در جهت اعتلای ایران اسلامی.
ارائه دهنده: دکتر علینقی مشایخی
* بنیان‌گذار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف