در چارچوب گزارشی که اخیراً توسط گروه بین‌المللی واردکنندگان گاز طبیعی مایع شده (GIIGNL) منتشر شده است، تجارت ال.ان.جی. در جهان در سال 2023 به 1.49 میلیارد مترمکعب در روز رسیده است که نسبت به سال 2022 معادل 3.1 درصد یا 45 میلیون مترمکعب افزایش داشته است. این افزایش ظرفیت صادرات و واردات گاز طبیعی مایع شده و افزایش تقاضا برای آن سبب رشد تجارت جهانی LNG در سال گذشته شده است. در چارچوب گزارش حاضر به بیان نکاتی در این خصوص خواهیم پرداخت.
1- ظرفیت صادرات LNG عمدتاً در ایالات متحده، موزامبیک، روسیه، اندونزی، نروژ و عمان در سال 2023 توسعه یافته است. در ایالات متحده، شرکت Freeport LNG، یک صادرکننده گاز طبیعی مایع شده در ایالات متحده، که از ژوئن 2022 تا فوریه 2023 فعالیتی نداشت، کار خود را مجدداً آغاز کرد و تا آوریل با حداکثر ظرفیت تولید، کار کرد. موزامبیک و روسیه پروژه‌های جدیدی را در سال 2022 شروع و در سال 2023 تکمیل کردند.
افزایش صادرات حدود 11 میلیون مترمکعب در روز در میدان گازی کورال (Coral) موزامبیک و 5 میلیون مترمکعب در روز از ترمینال صادرات پورتووایا ال.ان.جی. (Portpvaya LNG) در روسیه شاهد بوده‌ایم. در اندونزی، نیز شرکت تانگو ال.ان.جی. (TangguhLNG) برای تسهیل صادرات LNG سیستم حمل‌ونقل ریلی خود را بهبود بخشیده است. نروژ و عمان نیز ظرفیت تولید LNG را با میمیزی و بهینه‌سازی کارایی عملیاتی واحدهای LNG افزایش دادند. 2- همانطور که در شکل (1) قابل مشاهده است در سال 2023، ایالات متحده با افزایش 12 درصدی صادرات خود در مقایسه با سال 2022، به بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جهان تبدیل شد. در این سال، 60 درصد از کل صادرات LNG در جهان به سه صادرکننده بزرگ جهان یعنی ایالات متحده، استرالیا، و قطر اختصاص یافت.
الجزایر نیز با راه‌اندازی میادین جدید تولید گاز طبیعی، 11 میلیون مترمکعب در روز صادرات LNG خود را افزایش داد. همچنین صادرات از کشورهای نروژ و استرالیا عمدتاً به‌دلیل بهسازی عملکرد عملیاتی کارخانه‌های صادراتی و پس از افزایش ظرفیت Tangguh LNG در اندونزی افزایش یافت.
3- در قاره اروپا، چندین واحد ذخیره‌سازی شناور و گازی‌سازی مجدد تاسیس شدند و ظرفیت گازی‌سازی مجدد برخی از پایانه‌های موجود نیز افزایش یافت. اما واردات LNG در اروپا به میزان اندکی، 1.4 درصد (5.6 میلیون مترمکعب در روز) در سال 2023، افزایش یافته است.
آلمان به‌عنوان جدیدترین واردکننده LNG در اروپا، میزان وارداتش به 20 میلیون مترمکعب در روز رسید. همچنین میزان واردات LNG به کشورهایی مانند هلند، ایتالیا، و فنلاند که ظرفیت گازی‌سازی مجدد خود را افزایش دادند، روندی صعودی داشت. واردات LNG به بریتانیا، فرانسه، و اسپانیا در مجموع 37 میلیون مترمکعب در روز کاهش یافت، که عمدتاً به‌دلیل کاهش تقاضای گاز طبیعی در این کشورها بوده است. 4- همانطور که در شکل (2) قابل مشاهده است ظرفیت واردات LNG عمدتاً در آسیا و اروپا در سال 2023 گسترش یافت. کشورهای آسیایی در مجموع با افزایش 3.5 درصدی (33 میلیون مترمکعب در روز) در سال 2023، در زمینه واردات LNG نسبت به سایر کشورهای جهان پیشرو بودند.
چین، هند، فیلیپین و ویتنام، سهم عمده‌ای در این افزایش واردات داشته‌اند. در سال 2023، چین با افزایش 12 درصدی واردات (28 میلیون مترمکعب در روز)، برای دومین بار از سال 2021 به بزرگ‌ترین واردکننده LNG جهان تبدیل شد. واردات LNG در هند به‌دلیل راه‌اندازی واحدهای گازی‌سازی مجدد و کاهش قیمت LNG، 11 درصد (8 میلیون مترمکعب در روز) افزایش یافت. کاهش قیمت LNG همچنین واردات را در کشورهای تایلند (با 11 میلیون مترمکعب در روز)، بنگلادش (2 میلیون مترمکعب در روز) و سنگاپور (2 میلیون مترمکعب در روز) افزایش داد. در آمریکای لاتین، واردات LNG عمدتاً در کلمبیا به میزان 2.8 میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت.
کلمبیا در حال تجربه خشکسالی است و از LNG به‌عنوان سوخت نیروگاه‌های برق گاز طبیعی استفاده می‌کند تا تولید کمتر برقآبی را جبران کند. همچنین واردات LNG به پورتوریکو نیز در سال 2023، 2.8 میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت. اما در برزیل واردات LNG به میزان 6 میلیون مترمکعب در روز، به‌سبب جایگزینی برق نیروگاه‌های آبی با نیروگاه‌های گاز طبیعی کاهش یافت. 5- می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که علیرغم تلاش‌های کشورها و شرکت‌ها برای جلو رفتن در گذار انرژی به‌سوی انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر، حامل انرژی گاز طبیعی همچنان از جمله مهم‌ترین حامل‌های انرژی مورد استفاده بشر است و این مسیر حداقل تا 2035 باقی می‌ماند.
دانشکده مهندسی انرژی - عباس ملکی وحسن راعی