دولت عربستانسعودی زیر فشارهای داخلی و بینالمللی برای کاهش انتشار کربن، در تلاش است تا صنعت نفت حیاتی خود را با سایر منابع انرژی مانند باد و خورشید جایگزین کند. با فاصله دو ساعت رانندگی از ریاض، پایتخت عربستانسعودی، ردیفهایی از پنلهای خورشیدی مانند امواج روی اقیانوس که به سمت افق امتداد دارند را خواهید دید. بهرغم داشتن ذخایر بیحدوحصر نفت، دولت این کشور از انرژی خورشیدی و باد در تلاش برای حفظ موقعیت پیشرو در صنعت انرژی که برای کشور بسیار مهم بوده، اما بهسرعت در حال پوستاندازی است، استقبال میکند. به نوشته نیویورکتایمز، فیصلالعمری، مدیر اجرایی پروژه خورشیدی سودیر که اخیرا تکمیلشده، با نگاهی به بیش از ۳.۳میلیون پانل که مساحتی برابر با ۱۴مایلمربع از صحرا را پوشش میدهد، گفت که به فرزندان و نوههایش درباره پروژه مشارکت در گذار انرژی عربستانسعودی خواهد گفت.
وی افزود: «من واقعا افتخار میکنم که بخشی از این پروژه عظیم هستم.» اگرچه تولید نفت نقش مهمی در اقتصاد عربستان دارد، این کشور مدتی است که تمرکز خود را روی دیگر اشکال انرژی قرار دادهاست. پروژه سودیر که میتواند روشنایی ۱۸۵هزار خانه را تامین کند، اولین نمونه از بسیاری از پروژههای عظیمی است که با هدف افزایش تولید برق از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشیدی و باد تا مرز ۵۰درصد میزان کنونی، تا سال۲۰۳۰ درنظر گرفته شدهاست. با این همه در حالحاضر، انرژیهای تجدیدپذیردرصد ناچیزی از تولید برق عربستان را پوشش میدهند. تحلیلگران میگویند دستیابی نزدیک به هدف بسیار جاهطلبانه دگردیسی کامل انرژی در عربستانسعودی، بعید است. در همین رابطه، کریمالقندی تحلیلگر مسائل اقلیمی در موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن، گفت: «اگر ریاض به مرز جایگزینی ۳۰درصد از کل سبد انرژی نیز برسد، من خوشحال خواهم شد، زیرا این سیگنال خوبی برای این کشور در مسیر تحقق آرزوهایش خواهد بود.» با این حال، دولت عربستان در حال برنامهریزی برای ساخت هرچه سریعتر مزارع خورشیدی است. مارکوآرچلی، مدیر اجرایی
Acwa Power، توسعهدهنده سعودی سودیر، گفت: «حجم پروژههای نوین تولید انرژی که در این کشور میبینید، در هیچجای دیگر جهان نمونه ندارد، مگر در چین.» سعودیها نهتنها منابع مالی لازم برای توسعه سریع را دارند، بلکه از قیدوبند پروسههای طولانی صدور مجوز که مانع از اجرای چنین پروژههایی در غرب میشود، آزاد هستند. بنکیهیل، کارشناسارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی، یک موسسه تحقیقاتی در واشنگتن، میگوید: «آنها پتانسیل جذب سرمایهگذاری بالایی دارند و میتوانند بهسرعت حرکتکرده و ماشه توسعه پروژه را بکشند.» حتی آرامکویسعودی، جواهر تاج اقتصاد عربستان و تولیدکننده تقریبا تمام نفت این کشور، چشمانداز در حال تغییر انرژی در این کشور نفتخیز را پذیرفته است. آرامکو برای بهدستآوردن جای پایی در حوزه انرژی خورشیدی، ۳۰درصد از سهام سودیر را با هزینه ۹۲۰میلیون دلاری در اختیار گرفته که اولین گام یک مجموعه تولید ۴۰ گیگاواتی انرژی خورشیدی (بیش از میانگین تقاضای برق بریتانیا)، با هدف برآوردهکردن بخش عمدهای از جاهطلبیهای دولت این کشور محسوب میشود. آرامکو قصد دارد یک تجارت بزرگ برای ذخیرهسازی گازهای گلخانهای در زیر زمین راهاندازی کند. این شرکت همچنین تلاشهایی دارد برای دستیابی به «سوخت الکترونیک» برای خودروها با منشأ دیاکسیدکربن و هیدروژن.
بهرهگیری از هوش مصنوعی
متخصصان علوم کامپیوتر در شرکت آرامکو همچنین در حال بررسی مدلهای هوشمصنوعی با استفاده از دادههای نزدیک به ۹۰ سالفعالیت در میادین نفتی هستند تا کارآیی حفاری و استخراج را افزایش و در نتیجه انتشار دیاکسیدکربن را کاهش دهند. در این رابطه، اشرفالغزاوی معاون اجرایی استراتژی و توسعه شرکتی آرامکو، گفت: «محافظت از محیطزیست همیشه بخشی از اصول کار ما بودهاست.» با این حال فشار برای تسریع انتقال انرژی ممکن است در عربستانسعودی و کشورهایی دیگر در خاورمیانه و حتی شمالآفریقا افزایش یابد، منطقهای که دارای جمعیت جوان و آگاه از الزامات زیستمحیطی است و میتواند بهصورت خاص، دربرابر تغییرات آبوهوایی آسیبپذیر باشد. در همین ارتباط، شادیخلیل رهبر مبارزات انتخاباتی برای صلحسبز در خاورمیانه و شمالآفریقا، اعلام کرد: «کشورهای واقع در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، از جمله عربستانسعودی، بهزودی با تاثیرات تغییرات آبوهوایی و دمای شدید و کمبود آب مواجه خواهند شد.»
اگرچه آرامکوی عربستانسعودی، بزرگترین شرکت نفتی جهان، اصرار دارد که آیندهای پر پیچوخم در پیشرو دارد، اما بهنظر میرسد که همزمان تلاش میکند نشان دهد که دیگر در گذشته آلودهکننده خود بهسر نبرده، بلکه بیشتردرصدد تمرکز هرچه بیشتر بر نوآوریهای زیستمحیطی است. این شرکت اخیرا گروهی از روزنامهنگاران را به سمیناری دعوت کرد که طی آن جوانان سعودی شیوههای نوین مرتبط با انرژی مانند استفاده از پهپادهای پیشرفته بهمنظور جستوجوی نفت یا بازسازی باتلاقهای حرا در امتداد سواحل استوایی برای جذب دیاکسیدکربن را تشریح کردند. در دو سالگذشته، دولت عربستانسعودی به آرامکو دستور داده تا تولید نفت خود را بهشدت تقلیل و به ۹میلیون بشکه در روز، مطابق با توافقها در گروه موسوم به اوپکپلاس، کاهش دهد.
در ماه ژانویه نیز آرامکو رسما اعلام کرد؛ دولت عربستانسعودی به این شرکت دستور داده که تلاشها برای افزایش میزان تولید نفت را متوقف کند. این تصمیمات از نظر آرامکو، منادی کاهش مصرف سوختهای فسیلی نیستند. مدیران اصرار دارند که این شرکت به سرمایهگذاری در صنعت نفت ادامه داده و در عینحال تولید گازطبیعی را بهشدت افزایش دهد. الغزاوی گفت که این سوختها تا سال۲۰۵۰ میلادی و پس از آن «نقش بسیار مهمی» در سبد انرژی جهانیان خواهند داشت و استدلال کرد هم انرژیهای تجدیدپذیر و هم نفت و گاز برای برآوردن تقاضای روبهرشد جهانی، موردنیاز خواهد بود. او افزود: «ما همیشه بر این باور بودهایم که باید سرمایهگذاری بهصورت موازی و همزمان، بر منابع جدید در کنار منابع متعارف انرژی وجود داشتهباشد.»