در این گفتوگو با مردی همکلام شدهایم که لحظهای از تاریخ چند سال گذشته کشور عراق را نمیتوانیم بدون ذکر نامش مرور کنیم؛ مرد 62سالهای که به اذعان بسیاری از اهالی سیاست یکی از سفیران رکورددار در زمینه مدت اقامت طولانیمدت در ایران و سکانداری هدایت سفارت است. وی بیش از هفت سال است که بر مسند سفارت کشور عراق در ایران تکیه زده و در این سالها به دلیل اقتضای جایگاهش در جریان تمامی رویدادهای سیاسی، اجتماعی و حتی اقتصادی ایران و عراق قرار داشته است. اگر بخواهیم از تاریخ عراق در دوران حکومت صدام بگوییم، وی درآن زمان مسوولدفتر سیدباقر حکیم در تهران بوده و پس از سرنگونی صدام بعد از ۲۵ سال به عنوان اولین سفیر عراق در کشور جمهوری اسلامی ایران انتخاب شده است. محمد مجیدالشیخ همان مردی است که در دوران پرالتهاب و پرتلاطم عراق در این کشور حضور داشته است و در جریان تمامی رویدادهای ریز و درشت آن زمان قرار دارد و چهبسا از آن دوران ناگفتههایی را هم داشته باشد. وی که به گفته خودش با اصرار وزارت خارجه عراق و تمایل طرف ایرانی مسوولیت سفیری عراق در ایران را عهدهدار شده است، صاحب دو پسر و دو دختر است و به واسطه سالهای طولانی حضور در ایران بر زبان فارسی به خوبی مسلط است. الشیخ سفیری خوشصحبت است که در بیشتر مواقع کت و شلوار نوکمدادی بر تن دارد و از عطرهای تند خارجی استفاده میکند؛ سفیری که در دوران هفتساله حضورش در ایران تا به امروز در کنار مشکلات و سختیهای اداره یک سفارتخانه، حاشیههایی را هم درباره خود و خانوادهاش تحمل کرده است. حاشیههایی مانند شایعه مشارکت پسر بزرگش در ماجرای صدور روادید غیرقانونی برای زایران و مشارکت آقای سفیر در ماجرای یک معامله بزرگ اقتصادی تنها گوشهای از آن است که پیرامون وی و خانوادهاش وجود داشته است. هر چند آقای سفیر در تمام مصاحبههای خودش این موارد را تکذیب کرده است، اما همچنان درباره برخی از مسایل سیاسی و اقتصادی ایران و عراق محتاطانه اظهارنظر میکند و از واژگانی استفاده میکند که کمترین تبعات را برای وی در پی داشته باشد. متن زیر حاصل بیش از دو ساعت همکلامی با «محمد مجیدالشیخ» سفیر عراق در ایران است که در دفتر کارش انجام شده؛ گفتوگویی که در برخی مواقع از حالت عادی خارج شد و وارد بحث چالشی شدیم، چراکه آقای سفیر از عملکرد برخی ایرانیها در عراق گلهمند است و نسبت به آن انتقاد دارد. البته عرق ایرانی بودن باعث شد ما هم تا جایی که توانستیم از حق و حقوق مردم ایران و فعالیتهای ارزشمند اقتصادی ایرانیها و نیز نقش کشورمان در بازسازی عتبات دفاع کنیم. در نهایت حاصل گفتوگو این شد که هماینک در برابر شماست.
آقای محمد مجیدالشیخ! شما چند سال است که در جایگاه سفیر جمهوری عراق در ایران مشغول فعالیت هستید؟
من قبل از اینکه به عنوان سفیر عراق در ایران انتخاب شوم، به عنوان مخالف رژیم صدام، در ایران حضور داشتم. دو نفر از برادرانم نیز توسط رژیم صدام اعدام شدند که البته پس از سقوط این رژیم از موضوع مطلع شدم.
پس از سرنگونی صدام در دولت جدید شرکت کردم و وارد وزارت خارجه عراق شدم و تا به امروز هفت سال است که به عنوان سفیر عراق در ایران فعالیت میکنم.
در حال حاضر شاخصهای اقتصادی کشور عراق در چه وضعیتی قرار دارد و اگر بخواهید تحلیلی از وضعیت اقتصادی کنونی عراق داشته باشید، این تحلیل به چه صورت خواهد بود؟
کشور عراق در زمان حکومت صدام و پس از اشغال کویت به مدت 13 سال با جهان رابطه نداشت و بنابراین ما پس از سرنگونی رژیم از صفر شروع کردیم تا در زمینههای عمرانی و اقتصادی و دیگر زمینهها فعالیتهای موثری داشته باشیم. ما در شرایطی از صفر شروع کردیم که متاسفانه همزمان مورد هجمه تکفیریها و تروریستهایی از حزب بعث و طرفداران آنها قرار گرفتیم که در این زمینه تاثیرگذار بود.
به همین دلیل در چند سال گذشته برای مقابله با اینگونه حملات تروریستی مسایل امنیتی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و در درجه اول تامین امنیت و پس از استقرار امنیت مناسب در عراق فعالیتهای اقتصادی مورد توجه قرار گرفت.
با توجه به دلایلی که گفته شد، ما به مسایل امنیتی بیشتر اهمیت دادیم و شاهد بودیم که صادرات عراق در حد صفر باقی ماند و بیشتر کالاها را وارد میکردیم و تنها صادراتی که عراق داشت همان نفت بود که ستون فقرات اقتصاد عراق را تشکیل میدهد. البته در حال حاضر بهتدریج با برطرف شدن دغدغههای امنیتی به سمت ثبات سیاسی و اقتصادی و رویکردهای صادارت کالا پیش میرویم.
اشاره کردید که در یک سال گذشته پس از اینکه دغدغه امنیتی کشور برطرف شد به سمت مسایل اقتصادی و بازسازی حرکت کردید، در حال حاضر مهمترین نیاز اقتصادی کشور عراق در چه مواردی است؟
ما از صفر شروع کردیم و عراق تخریبشدهای را به دست گرفتیم و بنابراین در تمام زمینهها نیاز داریم که خدمات و بازسازی آغاز شود. بهویژه در مسایل عمرانی و مسایل اقتصادی گوناگون. در مسایل بازسازی کارخانههای اساسی و مهم، در مسایل نفت و چاههای نفتی و بسیاری از زمینهها باید فعالیتهای مهم و تاثیرگذار آغاز شود.
به طور طبیعی هر برنامه اقتصادی که بخواهد اجرا شود، قبل از آن نیاز به برنامهریزی است، مهمترین برنامهریزی که شما در این زمینه انجام دادهاید، در چه حوزهای است و آیا برای این کار بودجهای را اختصاص دادهاید؟
در برخی زمینههای اساسی کار را آغاز کردهایم، در زمینه بازسازی عراق در درجه اول نیاز اساسی به انرژی برق بود که در حال حاضر از ایران بیش از 800 مگاوات برق وارد میکنیم.
در مرحله بعد در زمینه بازسازی مسکن، مدارس، جادهها و راههای عراق که این در درجه دوم قرار دارد و ما شاهد فعالیت قابل توجه شرکتهای عمرانی در بازسازی زیرساختهای عراق در مساله مدارس، مسکن و بیمارستانها هستیم، بهویژه در مناطق عتباتعالیات فعالیتهای گستردهای در حال انجام است و امیدواریم در دو تا سه سال آینده شاهد اثرات این فعالیتها باشیم.
شنیدهها حاکی از این است که قرار است شهر جدیدی هم به نام «کربلای جدید» ساخته شود. ساخت این شهر در چه مرحلهای است؟
در زمینه ساخت و بازسازی مناطق گوناگون کشور عراق، نقطه شروع ما عتباتعالیات بود، در کربلا، نجف، کاظمین و سامرا کار بازسازی از مدتها پیش آغاز شده است و درحال حاضر هم ادامه دارد و این روزها زایران بهخوبی اثرات این بازسازیها را مشاهده میکنند. این اماکن در زمان رژیم صدام تقریبا به طور کامل تخریب شده بودند و رژیم صدام هیچ اهمیتی به بازسازی آنها نمیداد، اما این روزها ماجرا متفاوت است.
درباره شهر جدید کربلا پاسخ ندادید! این شهر کربلای جدید که قرار است ساخته شود به چه صورت است. آیا استان کربلا گسترش پیدا میکند یا در بحث ساختوساز حرمها تغییراتی صورت میگیرد؟
کار بازسازی عراق از حرم امام حسین و حرم حضرت ابوالفضل آغاز شد، در مرحله بعد تعدادی از املاک اطراف حرم خریداری و به محوطه حرم اضافه شد و سپس منطقه بینالحرمین مورد بازسازی قرار گرفت و طرح جدیدی برای ساخت آنجا تصویب شد.
نقطه شروع کار ما حرم بود و سپس به بخشهای دیگر رفتیم، در درجه اول مدنظرمان این است که اماکن استراحتی زایران ابتدا فراهم شود، چراکه در حال حاضر اماکن اقامتی و هتلهایی که برای زایران وجود دارد، پاسخگوی تعداد جمعیت نیست.
برای مثال در روز اربعین ما شاهد 13میلیون زایر در کربلا بودیم یا در کاظمین ما شاهد حدود هفت میلیون زایر فقط در روز شهادت امام کاظم (ع) هستیم. به همین دلیل در درجه اول قصد داریم که هتلها ساخته شود و اماکن استراحتی زایران ساخته شود، بعد به سراغ مسایل دیگر میرویم.
این مسایلی که اشاره کردید، بسیار خوب است، اما آقای سفیر! اظهارات شما با آن چیزی که زایران عتبات پس از برگشت به ایران برای ما تعریف میکنند، متفاوت است! در حال حاضر بیشتر برنامهها و ارایه خدمات به زایران در شهرهای کربلا و نجف متمرکز شده است، چرا در شهرهایی مانند سامرا و کاظمین خدماتی که لازم است ارایه نمیشود، آیا به دلیل حضور نیروهای خارجی یا اهلتسنن در این شهر است؟
ماجرای شهر «سامرا» با دیگر شهرها متفاوت است و حالت خاصی دارد به دلیل مشکلی که در انفجار حرم حرمین عسگری (ع) صورت گرفت و تروریستها تلاش داشتند که یک مشکل مذهبی و طایفهای بین شیعیان ایجاد کنند، ما باید برای بازسازی این شهر از صفر شروع میکردیم.
«سامرا» شهر کوچکی نسبت به دیگر شهرهای عراق است و ساکنان «سامرا» از برادران اهل «سنت» هستند و بنابراین یک حالت ویژهای برای سامرا وجود دارد و به دلیل همین ما نیاز به زمان داریم. در حال حاضر طرحهایی آماده است که آغاز آن از حرمهای ائمه در این شهر بوده است و در چند ماه آینده انشاءالله طرح بازسازی حرم تکمیل میشود و در نهایت هم با آرامتر شدن وضعیت این شهر و بهبود روابط با برادران سنی کار بازسازی شهر و ساختن اماکن اقامتی و رفاهی را آغاز میکنیم.
یعنی میتوان از این بخش نتیجه گرفت که در حال حاضر به دلیل شرایط امنیتی خاص سامرا وارد بحث بازسازی نشدهاید. این پرسش بسیاری از زایرانی است که به آنجا میروند و پس از بازگشت میگویند که شهر نجف بسیار پیشرفتهتر، جدیدتر و درحال ساخت است و کربلا هم به این سمت پیش میرود، همانطور که شما هم به آن اشاره داشتید اما مثلا شهرهایی مثل سامرا مشکلات زیادی دارند و حرمهای این شهر هم هنوز بسیار ویران است؟
ویژگی شهر سامرا به گونهای است که وضعیت خاصی دارد و ساکنان آن از قشر خاصی هستند به دلیل همین مورد توجه تروریستها قرار گرفته است و دایم در تلاش هستند که در این شهر مشکل ایجاد کنند. البته دولت طرح ویژهای برای بازسازی و توسعه سامرا در دست اجرا دارد که طرح بسیار بزرگی است و بهزودی اجرایی میشود.
آقای الشیخ! چشماندازی که برای بازسازی عتبات کربلا و بهویژه سامرا برای کشور عراق تنظیم شده است چند سال است و چه زمانی میتوان گفت که در این مدت کربلا به یک نقطه مطلوبی میرسد و سامرا بازسازی میشود؟
درباره کربلا در دو الی سه سال آینده شاهد توسعه و پیشرفت قابل توجه و چشمگیری خواهیم بود. البته این روزها هم شاهد این پیشرفتها و توسعه هستیم.
زمانی که طرحهای بازسازی در عراق آغاز شد، در سطح عتبات و حرمها در بینالحرمین و هم در سطح هتلها و اماکن زیارتی زایران ما شاهد چنین پیشرفتی نبودیم که در حال حاضر هستیم و در دو سال آینده شاهد پیشرفت چشمگیری خواهیم بود. درباره سامرا هم ما در چند ماه آینده ساخت گنبد حرم و ساختمان اصلی حرم را به پایان خواهیم رساند و صحن حرم و دیگر نهادها و ساختمانها نیاز به زمان دیگری تقریبا بین 1/5 تا دو سال دارد که کل کار تکمیل شود.
پس از آن هم بین چهار الی پنج سال برای خود شهر سامرا نیاز داریم که آنجا هم بازسازی شود.
در خبرها آمده بود که قرار است فرودگاهی هم در استان کربلا راهاندازی شود؟
بله، طبق طرحهایی که دولت تصویب کرده است، قرار بود که فرودگاه بینالمللی عظیمی در بین کربلا و نجف ساخته شود که بزرگتر از فرودگاه نجف و در حد فرودگاه بغداد خواهد بود. ما به این دلیل این طرحها را انجام میدهیم که معتقدیم هر روز بر تعداد زایران افزوده میشود و نهتنها از ایران بلکه از کل کشورهای اسلامی و در طول ایام سال برای زیارت به کشور عراق میآیند.
به بحث فرودگاه اشاره داشتید، این روزها زایرانی که از کشورهای گوناگون بهویژه ایران از طریق هوایی عازم فرودگاه نجف میشوند، یک دغدغه اساسی دارند. زمانی که زایران وارد فرودگاه نجف میشوند از زایر حق ورود دریافت میشود، زمانی که خارج هم میشود هم همین مبلغ به عنوان حق خروج توسط ماموران فرودگاه دریافت میشود، آیا این کار ماموران عراقی خارج از عرف دیپلماسی و قوانین سازمان جهانی هواپیمایی نیست؟!
من در جریان این موضوع نیستم.
یعنی شما تا به حال واژه «پول زور» را در بین دیالوگهای ایرانیها و مردم عراق نشنیدهاید؟!
بله! این پول از زایران ایرانی در زمان وارد شدن از مسیر هوایی دریافت میشود که من بهشخصه این موضوع را پیگیری کردم و متوجه شدم که این مبالغ طبق مصوبه شورای استان نجف از زایران گرفته میشود و من به آنها تذکر دادم که این عمل غیرقانونی است.
مدتی پیش استاندار کربلا به این موضوع واکنش نشان داد و این موضوع را غیرقانونی اعلام کرد، اما همچنان این مبالغ از زایران دریافت میشود! چرا از دریافت این مبالغ غیرقانونی جلوگیری نمیکنید؟
دریافت هرگونه مبلغی باید طبق قانون و از طریق وزارت دارایی عراق انجام شود و با موافقت نخستوزیر و دولت باید باشد، ما بارها این موضوع و غیرقانونی بودن آن را گوشزد کردهایم. حتی زمانی که من بهشخصه به ایران بازگشتم برای وزارت امورخارجه و امور دارایی و وزارت کشور نوشتم و در حال پیگیری هستم چون این کار غیرقانونی است.
امیدواریم که با پیگیریهای شما و مسوولان ایرانی این موضوع به طور کامل برطرف شود و زایری که هزینه میکند و میخواهد از راه هوایی برود به هر حال دوست ندارد زمانی که وارد عراق میشود مبلغ اضافهای را به عناوین گوناگون پرداخت کند.
متاسفانه در کشور عراق با توجه به شرایط جدید کارهایی صورت میگیرد که برخلاف قانون است و با استناد به آزادی این کار صورت میگیرد که ما نیاز به زمان داریم که با چنین مشکلاتی و با چنین مخالفتهایی مقابله کنیم و بتوانیم جلو این کار را بگیریم. من باز هم خواهم نوشت و پیگیری خواهم کرد.
شما در بین صحبتهای خود اشاره کردید که پس از اینکه مشکل امنیتی عراق برطرف شد، به سمت بازسازی و مسایل اقتصادی میروید. برای سیستمی که برای بازسازیهای اقتصادی برنامهریزی میکند، بهترین گزینه این است که از مشارکت کشورهای دیگر و ظرفیتهای موجود استفاده کند. در کشور عراق برای اینکه از مشارکتهای کشورهای گوناگون بهویژه مشارکت ایرانیها استفاده کنید چه تدابیری را اندیشیدهاید؟
عراق امروز کشور بازی محسوب میشود و کشورهای زیادی از نقاط گوناگون جهان وارد عراق میشوند و صحنه فعلی عراق صحنه رقابت بسیار شدید بین این شرکتهاست که هیچ مشکلی برای ورود شرکتها هم در عین حال وجود ندارد. من به بازرگانان و اتاق بازرگانی ایران هم این مساله را گفتم که شما باید وارد عراق شوید و در آن رقابت شرکت کنید و کالاهای خود را عرضه کنید و قابل رقابت باشد و خدمات خوبی باشد که بتواند رقابت کند و در این فضای رقابتی بتوانند جایگاهی برای خودشان پیدا کنند.
البته من گلهای از شرکتهای ایرانی دارم، ما شاهد هستیم شرکتهای ترکیه که از شمال عراق که در کردستان است تا نقاط جنوب عراق در بصره حضور بسیار فعال و خوبی دارند، اما متاسفانه شاهد چنین حضوری از طرف شرکتهای ایرانی نیستیم. من معتقدم شرکتهای ایرانی بسیار برتر هستند و باید بیشتر از شرکتهای ترکیهای وارد عراق شوند و رقابت داشته باشند. ما همواره به مشارکت ایرانیها لبخند میزنیم و از این مشارکت استقبال میکنیم.
انتقاد و گلهای که شما در مورد مشارکت ایرانیها بیان کردید قبلا هم استاندار کربلا بیان کرده بود. شما گله میکنید که چرا ایرانیها مشارکت نمیکنند اما از آن طرف مشاهده میشود که میزان مشارکت از طرف قطر و ترکیه بیشتر است و استقبال از سرمایهگذاران قطری و ترکیهای بیشتر است؛ یعنی اینکه آغوش عراق برای سرمایهگذاران قطری باز است، اما درباره مشارکت ایرانیها به این شکل نیست آیا این موضوع را قبول دارید؟
من بهشخصه متن قانون جدید سرمایهگذاری در عراق را به دوستان ایرانی خودمان تحویل دادم و از آنها خواستم که این قانون مطالعه شود و از آن استفاده کنند.
من معتقدم با اینکه ما بیشترین مرز مشترک طولانی دو کشور بین عراق و یکی از کشورهای همسایه که هزار و 336 کیلومتر را با ایران داریم، اما باید شاهد حضور پررنگتر بازرگانان ایرانی باشیم، نهفقط مبادلات بازرگانی. در بسیاری از زمینهها هم باید شاهد تبادلات تجاری و اقتصادی باشیم که متاسفانه اینطور میتوانید این پرسش را از دوستان ایرانی و اتاق بازرگانی و دستاندرکاران مسایل اقتصادی ایران پرسید.
البته به نظرم شما درباره ایرانیها و عملکردشان در عراق کمی بیانصافی میکنید، ایرانیها با بازسازی عتبات، حسننیت خودشان را نشان دادهاند و در حال حاضر حتی ضریح ائمه اطهار در ایران ساخته و به عراق فرستاده میشود، به نظر میرسد در حال حاضر نوبت کشور عراق است که این حسننیت را نشان دهد، اما آن چیزی که این روزها میبینیم دور از واقعیت است. به نظر میرسد آغوش عراقیها برای مشارکت ایرانیها بسته است؟!
نه! این موضوع در حدی نیست که شما اشاره میکنید. واقعیت این است که در عراق در همه زمینههای اقتصادی همواره مناقصات مطرح میشود که در این مناقصات جا برای همه است و درها برای همه باز است و هر شرکتی که بخواهد میتواند با شرکت در مناقصهها مشارکت داشته باشد. من این موضوع را قبول ندارم که عراق از ایرانیها استقبال نمیکند.
پس چرا در حال حاضر طرف عراقی از شرکتهای قطر، ترکیه و چین بیشتر استقبال میکند و این روزها بسیاری از طرحهای عمرانی و بازسازی عراق در دست شرکتهای قطری و چینی قرار گرفته است. آیا غیر از این است که آغوش عراق برای مشارکت ایرانیها باز نیست؟!
من پاسخ این پرسش را با یک مثال بیان میکنم، به طور قطع خیلی از خودروهای خارجی از خودروهای ساخت ایران بهتر است و در این زمینه رقابت شدیدی وجود دارد، اما در عین حال سال گذشته شاهد بودیم که 13هزار خودرو از ایران به عراق صادر شد. به نظر شما این تعداد خودرو از چه طریقی و توسط چه کسانی وارد میشود؟
پس ایرانیها در مباحث اقتصادی عراق مشارکت دارند، به آن حد هم نیست که شما مدعی میشوید؟
این موضوع و صادرشدن خودروهای ایران به عراق به این دلیل است که نماینده تامالاختیار ایرانخودرو و دیگر کشورها در عراق یک شخص عراقیالاصل است که آن همت بسیار بلندی دارد و برای همین توانسته است که این مقدار دستاورد داشته باشد و این تعداد خودرو ایرانی به عراق وارد کند. بنابراین من معتقد هستم بازرگانان ایرانی باید همت بلندتری داشته باشند.
فرصتها برای حضور ایرانیها فراهم است، من به مثال دیگری اشاره میکنم. بیمارستانی قرار است در نجف ساخته شود به نام بیمارستان امام علی که تا به امروز چهار سال از کلنگزنی آن میگذرد، اما هنوز تکمیل نشده است. این بیمارستان هم در اختیار یکی از شرکتهای ایرانی و موسسات خیریه ایران است.
به هر حال اگر یک سرمایهگذار ایرانی بخواهد در بازسازی عراق مشارکت داشته باشد، باید از چه راهی وارد شود و دولت عراق چه تسهیلاتی را برای این شخص در نظر میگیرد؟
به مطلب بسیار مهم اشاره کردید. در این زمینه مناقصاتی برگزار میشود و مهمترین بحث این است که شرکتهای بازرگانی و بازرگانان ایرانی در عراق و در این مناقصهها به هر شکل ممکن حضور داشته باشند.
یعنی حضورشان به چه صورتی باشد؟
این روزها وابسته بازرگانی در سفارت ایران در عراق حضور دارد که این وابسته بازرگانی میتواند روابط تنگاتنگی با اتاق بازرگانی ایران داشته باشد و از طریق این همکاری بتوانند به این مهم دست پیدا کنند، به هر حال این وابسته میتواند از هرگونه طرحی که در مسایل اقتصادی عراق اتفاق میافتد اطلاع پیدا کند و به سرعت اقدامات لازم را برای هماهنگی با اتاق بازرگانی ایران انجام دهد.
آقای الشیخ! شما در جایگاه سفیر کشور عراق در ایران چشمانداز آینده اقتصادی عراق را چگونه ارزیابی میکنید؟
وضع اقتصادی عراق در حال بهبودی مستمری است. بودجه سالجاری عراق تقریبا 82میلیارد دلار تنظیم شده است و در سال آینده بالغ بر 111میلیارد دلار خواهد بود بنابراین ما شاهد هستیم که این مسایل روز به روز بهترمی شود. زیرساختهای عراق در حال بازسازی هستند و شرکتهای زیادی در حال رقابت برای بازسازی زیرساختهای عراق، اما همچنان فرصت زیاد است که شرکتها و بازرگانان ایرانی بتوانند در این زمینه نقش خوبی ایفا کنند.
آقای سفیر! یکی از مشکلات قدیمی در حوزه مسایل عراق و ایران، ماجرای ریزگردهایی است که از بیابانهای عراق وارد ایران میشود و بخشهای گستردهای از ایران را دربرمیگیرد. این ریزگردها هوا را بهشدت آلوده کرده و سلامت شهروندان ایرانی را به مخاطره انداخته است. بارها درباره ضرورت اقدام فوری و اثرگذار صحبت شده است، اما نتیجهای نمیبینیم. دولت عراق دراینباره چه برنامهای دارد؟
این موضوع در حال حاضر بهعنوان یکی از دغدغههای دولت عراق هم مطرح است و به دنبال این هستیم تا با برنامهریزیهای لازم این مشکل را برطرف کنیم.
از کمک یکمیلیاردی ایران برای مقابله با پدیده ریزگردها چه خبر؟ این مبلغ چگونه استفاده شد؟
من از اختصاص کمک یکمیلیاردی ایران برای حل این مشکل اطلاعی ندارم. اما حل و فصل این مشکل را با کمک سازمان ملل متحد امکانپذیر میدانم. باید یک کمیسیون مشترک با نظارت سازمان ملل برای حل این مشکل تشکیل شود. به نظر من ماجرای ریزگردها هم از طرف مسوولان سازمان محیطزیست ایران و هم از سوی دولت عراق دچار تبلیغاتزدگی شده است و باید دوباره در دستور کار دو کشور قرار گیرد.