امین محمودی
خبرنگار
در سال گذشته بارها و بارها تولید و به تبع آن صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌های گسترده علیه کشورمان افزایش یافته است به طوری که آمارهای گمرک کشورمان نیز مهر تأیید بر این مدعاست.
به طوری که محمد رضوانی‌فر، رئیس کل گمرک اخیراً در این خصوص اظهار کرده که 15 میلیارد و 700 میلیون دلار نفت به دیگر کشورها صادر کرده‌ایم.
همچنین سایت ایکس تانکر ترکرز نیز اعلام کرده است «ایران در حال حاضر 2 میلیون بشکه نفت خام در روز صادر می‌کند. این رقم تقریباً 4 برابر بیشتر از زمانی است که در سال 2019 تحریم‌های امریکا اجرایی شد. با این حال، ایران همچنان از کاهش تولید نفت اوپک پلاس به دلیل تحریم‌ها مستثنی است.»
اخیراً نیز خبرگزاری رویترز با مشاهده داده‌های کشتیرانی جهانی مدعی شده که ایران خریداران جدیدی برای نفت خام خود پیدا کرده و محموله‌های نفتی این کشور در اوایل سال‌جاری به عمان و بنگلادش صادر شده است.
با این حال تولید نفت کشورمان با وجود تحریم‌های امریکا، به بالاترین سطح خود در 5 سال اخیر رسیده است به طوری که حتی جواد اوجی، وزیر نفت کشورمان نیز ماه گذشته خبر داد که تهران فعلاً نفت خود را به 17 کشور صادر می‌کند.
در گزارش رویترز آمده است که ایران میعانات گازی (نفت بسیار سبک) را با صادرات بیشتر آن، به ارزش افزوده تبدیل کرده است. بنا بر یافته‌های نظرسنجی ماهانه رویترز که هفته گذشته منتشر شد، تولید نفت خام ایران در ژوئیه، به‌طور میانگین، 3٫22 میلیون بشکه در روز بود که بالاترین میزان تولید ایران است که از سال 2018، در نظرسنجی رویترز منعکس شده است.
به همین دلیل می‌توان گفت این میزان یکی از بزرگترین رکوردهای افزایش تولید اوپک در سال 2023 را به‌رغم تحریم‌های امریکا ثبت کرده است.
به گفته وزیر نفت، ایران توانسته است تولید نفت خود را 60 درصد افزایش دهد و از 2٫2 میلیون بشکه در روز در زمان آغاز به کار دولت سیزدهم در سال 2021، به 3٫6 میلیون بشکه در روز در حال حاضر افزایش دهد.
ایران همچنین درآمد نفتی سالانه خود را از 9 میلیارد دلار در سال 2020، به 28٫4 میلیارد دلار افزایش داده است.
بر اساس این گزارش داده‌های مختلف ردیابی کشتی‌ها در سال‌جاری نشان می‌دهد که تهران، صادرات نفت خود را در ماه‌های اخیر افزایش داده و به بالاترین حد در شش سال گذشته رسانده است.
اوجی در 19 مارس سال 2024 اظهار کرده بود: جمهوری اسلامی تولید نفت و گاز خود را 20 درصد نسبت به سال گذشته، افزایش داده است. بر اساس گزارش اویل پرایس، ایران افزایش تولید نفت خود را به چهار میلیون بشکه در روز، هدفگذاری کرده است.
تنوع بخشی مبادی صادراتی
با توجه به تحریم‌های گسترده علیه کشورمان طی 3 سال اخیر ایران رویکرد جدیدی برای بازطراحی تجارت نفت خام کشور در پیش گرفته بود.
این رویکرد مبتنی بر تنوع بخشی به بازار نفت خام ایران و ایجاد فرصت‌های جدید برای صادرات تجهیزات فنی و مهندسی ایران است. تمرکز دولت بر ایجاد بازار تضمینی نفت خام ایران از طریق صادرات تجهیزات فنی و مهندسی به کشور‌های همسو با ایران بوده است.
این رویکرد به خنثی‌سازی تأثیر تحریم‌ها و ایجاد فرصت‌های جدید برای رشد تجارت نفت خام ایران کمک کرده است. یکی از راهبرد‌های کلیدی اتخاذ شده توسط دولت، همکاری در فروش نفت به پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس بوده است.
به طوری که دولت علاوه بر صادرات نفت خام به پالایشگاه‌های کوچک‌مقیاس بر صادرات تجهیزات فنی و مهندسی ایران به کشور‌های همسو با خود نیز تمرکز کرده است که این راهبرد با تکیه بر بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک و نیمه‌فعال در کشور‌های همسو با ایران بوده است. خروجی سیاست‌های راهبردی اتخاذ شده ایران چشمگیر است به طوری که صادرات نفت خام کشور به 17 کشور جهان، 300 درصد افزایش یافته است. این امر به خنثی‌سازی تأثیر تحریم‌ها و ایجاد فرصت‌های جدید برای رشد تجارت نفت خام ایران کمک کرده است. صادرات تجهیزات فنی و مهندسی ایران نیز افزایش چشمگیری داشته است.
از طرف دیگر میلیارد‌ها دلار تجهیزات به کشور‌های همسو با ایران صادر شده است که این امر به ایجاد بازار تضمینی نفت خام ایران و افزایش درآمد کشور از صادرات تجهیزات فنی و مهندسی کمک کرده است.
برش
بازطراحی تجارت نفت
رشد تجارت نفت خام به کمک بازطراحی تجارت نفت خام ایران رخ داده است و بر دو اصل تمرکز ویژه بر بازار‌های جدید و متنوع و متعدد با رویکرد بازاریابی مبتنی بر پالایشگاه‌های کوچک مقیاس و همچنین تمرکز بر بازارسازی تضمینی با صادرات تجهیزات فنی و مهندسی ایرانی و بازسازی پالایشگاه‌های مستهلک و نیمه‌فعال در کشور‌های همسو با ایران ذیل سیاست پالایشگاهداری فراسرزمینی بوده که خروجی این سیاست‌های راهبردی رشد 300 درصدی صادرات نفت خام در کنار صادرات نفت خام به بیش از 17 کشور دنیا در شرایط تشدید تحریم‌ها در دولت گذشته بوده که نشان از خنثی‌سازی تحریم‌ها و بازطراحی تجارت نفت خام ایران دارد.