انتخابات سرنوشت ساز دبیرکلی اوپک نفت و گاز و رقابت با عراق و عربستان، توسعه 5 فاز قدیمی پارس جنوبی، تامین مطمئن گاز زمستانی با توجه به سقوط آزاد تولید گاز در بخش بالادستی سه چالش و ماموریت کلیدی وزیر آینده نفت در سال 92 است.
به گزارش خبرنگار مهر، هر چند حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور جدید در اولین روز کاری خود فهرست اعضای کابینه دولت یازدهم از جمله وزرای پیشنهادی نفت و نیرو را در اختیار مجلس قرار داد اما وزیر آینده نفت دستکم با سه چالش جدی روبرو است.
آذرماه سالجاری برای صنعت نفت ایران یک ماه سرنوشت ساز و تاریخی خواهد بود، زیرا پس از دو سال رایزنی بین اعضای مختلف، انتخابات دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز و اوپک نفت برگزار خواهد شد.
در این بین هر چند از سال گذشته غلامحسین نوذری به عنوان نامزد پیشنهادی ایران برای دبیرکلی اوپک نفت معرفی شده است اما هنوز وزارت نفت اقدامی برای تعیین نامزد واجد شرایط برای دبیرکلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز نکرده است.
به اعتقاد رستم قاسمی وزیر نفت مهمترین ضعف وی در طول دو سال مدیریت در وزارت نفت نبود یک سیاست جامع برای احیای دیپلماسی انرژی در حوزه های نفت و گاز بوده است به طوری‌که پس از خروج برخی از دیپلمات‌های نام آشنا از صنعت نفت ایران در طول فعالیت دولت دهم اما جایگزین مناسبی برای حوزه استراتژیک انتخاب نشده است.
در این بین مسئولان امور اوپک و امور بین‌الملل وزارت نفت ایران هم در طول چند سال گذشته موفق به یک رایزنی و ایجاد یک اجماع در راستای سیاست‌های کلان صنعت نفت کشور در اوپک نفت و گاز نشده‌اند.
یکه تازی عربستان در اوپک نفت و تصاحب کرسی استراتژیک بخش تحقیقات این سازمان و سپس شکست در انتخابات دبیرکلی، تعیین محل استقرار دبیرخانه، تدوین اساسنامه و در اختیار گرفتن میزبانی سران در رقابت با روسیه و قطر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز از مهمترین نمونه های خلا یک دیپلماسی انرژی در سطح صنعت نفت کشور است.
از این رو مهمترین چالش وزیر آینده نفت، احیای کوتاه مدت این دیپلماسی انرژی با به کارگیری از دیپلمات‌های نفتی و آشنا با فضای بین‌المللی صنایع نفت و گاز در جهان و اوپک است.
متوقف ساختن توسعه میادین مستقل نفت و گاز
اکبر ترکان مشاور ارشد کابینه دولت یازدهم مهمترین برنامه اولویت‌دار وزارت نفت را توسعه پارس جنوبی، پارس جنوبی و پارس جنوبی عنوان کرده است و تاکید می‌کند: هیچ طرح بریا توسعه اولویت‌دار تر از پارس جنوبی نیست.
در شرایط فعلی 10 فاز پارس جنوبی در مدار بهره‌برداری قرار دارند و توسعه 17 فاز دیگر به صورت همزمان در حال انجام بوده که پیشرفت این فازهای بین 50 تا 60 درصد اعلام شده است.
از سوی دیگر با افزایش تحریم‌های بین‌المللی و محدود شدن منابع مالی، در طول دو سال گذشته تاکنون هیچگاه شرکت ملی نفت ایران موفق به اجرای یک برنامه جامع نظام مند و هوشمندانه به منظور تخصیص منابع مالی و اعتباری به طرح‌های مختلف بخش بالادستی صنعت نفت و گاز کشور نشده است.
عبدالمحمد دلپریش مدیر برنامه‌ریزی شرکت ملی نفت درباره نحوه اجرای طرح‌های توسعه‌ای در صنعت نفت اظهارنظر جالبی می‌کند و معتقد است: وزیر آینده نفت باید با حذف طرح‌های غیر اولویت دار و متوقف کردن توسعه میادین مستقل حداکثر تمرکز مالی، عملیاتی، مدیریتی و کالایی خود را در اختیار طرح توسعه میادین مشترک نفت و گاز بگذارد.
در طول دو سال گذشته قرارداد چندین طرح توسعه میادین مستقل نفت و گاز همچون فاز سوم توسعه دارخوین، زاغه، لاوان، چنگوله، کوه موند، بوشگان، کاکی، فروز بی، کیش، توسن، بند کرخه، آلفا، نیروگاه غرب کارون و سومار با حجم سرمایه گذاری نزدیک به 30 میلیارد دلار امضا شده است.
حال این سوال باقی می‌ماند که ایا در شرایط تحریم و محدود بودن منابع مالی، تامین کالا و تجهیزات و خرید دکل استاندارد و با کیفیت امکان توسعه این حجم گسترده میادین نفت و گاز مستقل وجود دارد؟
از این رو مهمترین چالش کوتاه مدت وزیر آینده نفت، متوقف ساختن و حتی حذف طرح‌های توسعه ای میادین مستقل نفت و گاز و ایجاد یک الویت بندی برای توسعه فازهای پارس جنوبی و سایر میادین مشترک نفت و گاز کشور است.
سقوط آزاد تولید و احتمال قطعی‌های گسترده گاز
ظرفیت تولید گاز ایران از دو سال گذشته تاکنون در بخش بالادستی حتی یک مترمکعب هم افزایش نیافته است و حتی به دلیل انجام تعمیرات اساسی و اجرای پروژه‌های تثبیت، تولید گاز در برخی از میادین مناطق مرکزی ایران با کاهش روبرو شده است.
همزمان با این کاهش تولید در مناطق مرکزی، در شرایط فعلی محدودیت‌های گسترده‌ای برای افزایش تولید گاز از چاه‌های پنج فاز قدیمی 12، 15 تا 18 پارس‌جنوبی وجود دارد و در خوش بینانه‌ترین حالت امکان افزایش حدود 12.5 میلیون مترمکعبی تولید گاز از یکی از ترین شیرین‌سازی و 6 حلقه چاه دریایی فاز 12 پارس جنوبی تا پیش از زمستان وجود دارد.
از سوی دیگر از سال گذشته تاکنون هر چند تولید گاز ایران در بخش بالادستی افزایش نیافته است که نزدیک به سه هزار شهر، روستا، واحدهای صنعتی و نیروگاه به جمع مصرف کنندگان گاز کشور افزوده شدند ضمن آنکه امکان بهره‌برداری از طرح ذخیره‌سازی گاز شوریجه به دلیل متوقف ماندن توسعه این پروژه در بخش بالادستی وجود ندارد.
بر اساس برآوردهای انجام گرفته برای زمستان سالجاری نیاز به مصرف گاز در تمامی بخش‌های خانگی، تجاری، صنایع، نیروگاه، پتروشیمی‌ها، صادرات و تزریق از مرز یک میلیارد مترمکعب در روز عبور می‌کند که در این بین وزیر آینده نفت باید روز تولید 600 تا 650 میلیون مترمکعب گاز غنی حساب کند.
در این بین هم اکنون وضعیت پیشرفت تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال و تاسیسات تقویت فشار گاز از پیشرفت قابل توجهی قرار دارد و هر چقدر در بخش بالادستی گاز مشکل وجود دارد وضعیت شبکه پالایشگاهی و انتقال گاز کشور رضایت بخش ارزیابی می‌شود.
از سوی دیگر با وجود کاهش تولید گاز، اخیرا قراردادی به منظور صادرات 20 تا 25 میلیون مترمکعب به عراق امضا شده است و مشخص نیست که این حجم گاز که معادل تولید یک فاز پارس جنوبی بوده باید از کدام محل تامین شود؟
البته در کنار این سه چالش کوتاه‌مدت وزیر نفت در سال 92، تحریم نفت و برنامه‌ریزی به‌منظور افزایش صادرات طلای سیاه، بدون خوراک ماندن پتروشیمی‌های جدید تاسیس، افزایش مصرف بنزین و به‌ویژه پیش بینی ثبت رکوردهای جدید مصرف در شهریور، واردات کالاهای غیراستاندارد چینی، تعلیق برخی از قراردادهای ساخت کالا توسط سازندگان ایرانی و ورود گسترده دکل‌های حفاری چینی، تامین نفتکش برای صادرات نفت و محصولات مایع پتروشیمی، احیای کادر مدیریتی، ساختار و منابع انسانی وزارت نفت از دیگر چالش‌های بلندمدت وزیر آینده نفت است.