وزارت اقـتــصاد روســـــــیــــه پیش‌بینی‌های خود را برای درآمد صادرات نفت و گاز این کشور در سال۲۰۲۴ بهطور قابل‌توجهی افزایش‌داده که نشان‌دهنده چشم‌‌‌‌‌اندازی مثبت برای فروش این دو کالای استراتژیک است. براساس سندی که به‌دست رویترز رسیده، پیش‌بینی فروش صادراتی نفت و گاز با افزایش ۵.۱۷میلیارد دلاری نسبت به برآورد قبلی، به حدود ۲۴۰میلیارد دلار رسیده‌است.
این تجدیدنظر به دلیل روند صعودی قیمت‌های بالاتر از حد انتظار صادرات انرژی روسیه انجام شده‌است. این بازبینی افزایشی، مقاومت صنعت نفت و گاز روسیه را به‌رغم تحریم‌های گسترده‌ای که توسط کشورهای غربی اعمال‌شده، برجسته می‌کند. این تحریم‌ها که شامل محدودیت‌های قیمتی و محدودیت‌های وارداتی هستند که به‌منظور فلج‌کردن اقتصاد روسیه در پاسخ به جنگ این کشور با اوکراین طراحی شده‌بودند، با این حال آخرین داده‌ها نشان می‌دهد که این رویکرد‌ها نتیجه مطلوبی نداشته‌است؛ در واقع توانایی روسیه در تطبیق و هدایت تجارت انرژی خود، به آن کمک‌کرده تا آسیب‌های اقتصادی را کاهش دهد. اکنون انتظار می‌رود صادرات نفت‌خام روسیه در مقایسه با ۲۳۸.۳میلیون تن در سال۲۰۲۳، به ۲۳۹.۹میلیون‌تن (تقریبا ۴.۸میلیون بشکه در روز) در سال۲۰۲۴ رسیده باشد. این افزایش اندک نشان‌دهنده استراتژی روسیه برای حفظ حضور در بازار است، حتی زمانی‌که تحریم‌های غربی سعی در محدود‌کردن دسترسی آن به بازارهای سنتی اروپایی دارند.
تجدیدنظرهای قیمتی
یکی از عوامل پشت‌پرده تعدیل در پیش‌بینی درآمدها، افزایش قیمت متوسط نفت روسیه برای صادرات است. وزارت اقتصاد قیمت متوسط هر بشکه نفت را به ۷۰ دلار افزایش داده، درحالی‌که در برآورد قبلی این مقدار ۶۵دلار بود. این قیمت جدید، افزایش قابل‌توجهی نسبت به میانگین قیمت ۶۴.۵دلار در سال۲۰۲۳ دارد و بهطور قابل‌توجهی بالاتر از محدودیت قیمتی ۶۰ دلار اعمال‌شده توسط کشورهای غربی است. تجدیدنظر در قیمت‌های گاز طبیعی نیز به بهبود چشم‌‌‌‌‌انداز درآمد کمک کرده‌است. روسیه توانسته است قیمت‌های رقابتی خود برای صادرات گاز طبیعی را حفظ کند، حتی با وجود چالش‌هایی که در اروپا با آن مواجه است. بهطور ویژه، این کشور تجارت گاز خود را با چین افزایش داده و خود را در موقعیتی قرارداده که از تقاضای بازار آسیایی بهره‌مند شود. با تغییر مسیر انرژی خود از اروپا به چین و هند، روسیه توانسته با موفقیت، تحریم‌های غربی را دور بزند.
درآمدهای بالاتر با وجود کاهش تولید
شرایط قیمتی مطلوب قطعا به افزایش درآمد بخش انرژی روسیه کمک می‌کند. کسب تقریبا ۲۴۰میلیارد دلار از صادرات نفت و گاز در سال۲۰۲۴ به‌معنای افزایش ۱۳میلیارد دلاری نسبت به سال‌قبل است. برای سال۲۰۲۵ نیز پیش‌بینی درآمد از ۲۲۶.۲میلیارد دلار به ۲۳۶.۵میلیارد دلار افزایش‌یافته که نشان‌دهنده خوش‌بینی مداوم در چشم‌‌‌‌‌انداز بازار جهانی انرژی است، با این حال درحالی‌که تخمین درآمد افزایش یافته، وزارت اقتصاد بهطور همزمان انتظارات خود برای تولید کلی نفت کاهش داده‌است. بر اساس برآوردهای به‌‌‌‌‌روزرسانی‌‌‌‌‌شده، انتظار می‌رود تولید نفت روسیه در سال۲۰۲۴ به ۵۲۱.۳میلیون‌تن کاهش یابد، درحالی‌که این میزان در سال۲۰۲۳، ۵۲۹.۶میلیون‌تن بود. این محاسبه، کاهش ۱.۷میلیون تنی نسبت به برآورد قبلی را نشان می‌دهد. این تجدیدنظر کاهشی، در سال۲۰۲۵ نیز ادامه دارد، به‌طوری که اکنون پیش‌بینی می‌شود تولید به ۵۱۸.۶میلیون تن کاهش یابد که ۱۱.۴میلیون‌تن کمتر از پیش‌بینی‌های قبلی است. این کاهش با مشارکت روسیه در توافق اوپک‌پلاس برای کاهش تولید نفت به‌منظور تثبیت بازارهای جهانی مطابقت دارد. تصمیم برای محدود‌کردن تولید، یک حرکت استراتژیک به‌منظور حمایت از قیمت‌های نفت در محیطی پر از نوسان و عدم‌قطعیت است.
پیامدهای ژئوپلیتیک
ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌‌‌جمهور روسیه، اخیرا در سخنرانی خود در یک مجمع اقتصادی در خاور دور، بر نقش حیاتی نفت و گاز مسکو در اقتصاد جهانی تاکید کرد. او اظهار کرد؛ اقتصاد جهانی نمی‌تواند بدون صادرات انرژی روسیه بهطور موثر عمل کند. پوتین همچنین به قصد مسکو برای ادامه انتقال گاز از طریق اوکراین به اتحادیه اروپا اشاره کرد، با این حال او اذعان کرد؛ آینده این توافق بستگی به تمایل کی‌‌‌‌‌یف برای تمدید قرارداد فعلی دارد که در پایان سال۲۰۲۴ به پایان می‌رسد. با نگاهی به آینده، روسیه انتظار دارد که تولید گاز خود را تا سال۲۰۳۰ و بر اساس پیش‌بینی‌های کنونی به‌صورت سالانه افزایش دهد. این انتظار نشان‌دهنده اطمینان روسیه به تقاضای پایدار برای گاز طبیعی، به‌ویژه در آسیا است. به‌رغم کاهش پیش‌بینی‌های تولید نفت، به‌نظر می‌رسد استراتژی انرژی روسیه بر به حداکثر رساندن درآمد از طریق بهینه‌سازی قیمت و گسترش به بازارهای غیرسنتی متمرکز باشد.
کاهش تولید و اتحادهای استراتژیک
داده‌های مالی و اقتصادی حاکی از آن است که کاهش تولید نفت لزوما به‌معنای رکود در بخش انرژی روسیه نیست، بلکه این اقدام نشان‌دهنده یک رویکرد محاسبه‌‌‌‌‌شده برای مدیریت پویایی‌‌‌‌‌های بازار است. با همسو‌شدن با اوپک‌پلاس (اوپک و متحدانش) و همکاری در کاهش تولید، روسیه به‌دنبال حفظ ثبات قیمت‌ها در حالی است که همچنان سهم قابل‌توجهی از درآمدهای جهانی انرژی را تامین می‌کند. علاوه‌بر این، افزایش پیش‌بینی‌‌‌‌‌شده درآمدها با وجود کاهش تولید نشان می‌دهد که روسیه روی قیمت‌های بالاتر برای جبران سطوح پایین‌تر تولید حساب می‌کند. موفقیت این استراتژی به چندین عامل بستگی دارد، از جمله تحولات ژئوپلیتیک، روندهای اقتصاد جهانی و توانایی روسیه برای گسترش بازارهای جدید و حفظ مشتریان قدیمی در آسیا، درحالی‌که روسیه توانسته چالش‌های فوری ناشی از تحریم‌های غربی را مدیریت کند، مسیر پیش‌رو همچنان نامشخص است. بازار جهانی انرژی بسیار پویا است و تحت‌تاثیر عواملی متعددی از جمله پیشرفت‌های فناوری، سیاست‌های تغییرات آب‌و‌هوایی و تغییرات در الگوهای تقاضا قرار دارد. توانایی روسیه در حفظ موقعیت کنونی خود به انعطاف‌‌‌‌‌پذیری آن در تطبیق با این شرایط متغیر بستگی خواهدداشت.
در حال‌حاضر، پیش‌بینی‌های به‌‌‌‌‌روزرسانی‌‌‌‌‌شده نشان می‌دهد که روسیه قصد دارد همچنان به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی انرژی باقی‌بماند و از منابع و مشارکت‌‌‌‌‌های استراتژیک خود برای مقابله با فشارهای خارجی استفاده کند، با این حال جنگ جاری با اوکراین و چشم‌‌‌‌‌انداز ژئوپلیتیک در حال تحول، همچنان چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای بخش انرژی روسیه به‌همراه خواهدداشت. بهطور خلاصه، تجدیدنظر افزایشی در پیش‌بینی‌های درآمد نفت و گاز روسیه برای سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ نشان‌دهنده یک سازگاری استراتژیک با شرایط بازار جهانی و تحریم‌ها است. به‌رغم کاهش پیش‌بینی‌های تولید، روسیه بر روی قیمت‌های بالاتر و دسترسی بیشتر به بازار برای حفظ قدرت اقتصادی خود حساب کرده‌است. همان‌طور که این کشور به تنوع‌‌‌‌‌بخشی به تجارت انرژی و تقویت اتحادهای خود ادامه می‌دهد، باید دید که استراتژی‌های آن در مواجهه با عدم‌قطعیت‌‌‌‌‌های جهانی تا چه حد موثر خواهد بود. سال‌های آینده برای ارزیابی قابلیت دوام طولانی‌‌‌‌‌مدت رویکرد روسیه به مدیریت منابع حیاتی انرژی آن بسیار مهم خواهند بود.