تخصیص بنزین به نفر

در شرایطی که ایران به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان بنزین در منطقه شناخته می‌شود و با در اختیار داشتن منابع عظیم نفت و میعانات گازی و پالایشگاه‌های پتروشیمیایی بزرگی مانند ستاره خلیج فارس، توانایی تولید قابل‌توجهی دارد، اما متأسفانه امروز به واردکننده بنزین تبدیل شده‌ایم.
واردات بنزین سالانه حدود سه میلیارد دلار هزینه برای کشور به همراه دارد. این در حالی است که به دلیل افزایش مصرف داخلی که از تولید پیشی گرفته، کشور دچار ناترازی در تأمین بنزین شده است. این وضعیت بحرانی نه تنها موجب تحمیل هزینه‌های سنگین به اقتصاد ملی می‌شود، بلکه نشان‌دهنده نیاز فوری به بازنگری در مدیریت منابع و مصرف انرژی است.
حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته و عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به نرخ پایین بنزین و تأثیر آن بر افزایش قاچاق تأکید می‌کند: وضعیت کنونی کشور در زمینه بنزین واقعاً جای تأمل دارد. روزگاری ایران به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان بنزین در منطقه شناخته می‌شد، اما اکنون به دلیل مدیریت ناصحیح و برنامه‌ریزی‌های ناکافی به واردکننده بنزین تبدیل شده‌ایم. این مسأله باعث شده است هزینه‌های سنگینی بر اقتصاد کشور تحمیل شود. از طرفی بنزینی که داخل کشور عرضه می‌شود با نرخ‌های بسیار پایینی در اختیار مردم قرار می‌گیرد. این نرخ‌های پایین منجر به ایجاد انگیزه برای قاچاق بنزین به کشورهای همسایه از طریق مرزهای شرقی و غربی شده است. این پدیده نه تنها به ضرر اقتصاد ملی، بلکه به ضرر تمامی مردم ایران است.
صالحی که سابقه ریاست کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی را نیز دارد تأکید کرد: یکی از مشکلات اساسی در این زمینه، نحوه تخصیص یارانه بنزین است. در شرایط فعلی، این یارانه به خودروها اختصاص می‌یابد، به ‌گونه‌ای که افرادی که دارای چندین خودرو هستند، از این یارانه بیشتر بهره‌مند می‌شوند. این در حالی است که بخش بزرگی از جامعه که فاقد خودرو هستند، از این یارانه بی‌بهره می‌مانند. این وضعیت نه تنها ناعادلانه است، بلکه باعث افزایش نارضایتی‌های اجتماعی نیز می‌شود. به نظر می‌رسد اگر این یارانه به جای خودروها به افراد اختصاص یابد، عدالت بیشتری در توزیع آن رعایت خواهد شد و همه افراد جامعه حتی کسانی که خودرو ندارند هم می‌توانند از این یارانه بهره‌مند شوند.
صالحی در ادامه افزود: اختصاص سهمیه بنزین به افراد به‌ جای خودروها می‌تواند راهکاری مؤثر برای مقابله با قاچاق سوخت نیز باشد. در این صورت، افرادی که در زنجیره قاچاق سوخت فعالیت می‌کنند، می‌توانند سهمیه بنزین خود را از طریق مبادی رسمی به فروش برسانند. این اقدام نه تنها موجب کاهش قاچاق سوخت می‌شود، بلکه می‌تواند به صادرات رسمی بنزین نیز کمک کند. باید توجه داشت که یارانه بنزین حقی است که باید به خود مردم تعلق گیرد، نه به خودروهای آنان. این حق مردم است که از یارانه بهره‌مند شوند و هر فرد می‌تواند به ‌تناسب نیاز خود از این یارانه استفاده کند؛ یکی ممکن است آن را برای مصرف سوخت خودرو استفاده کند و دیگری برای رفع نیازهای دیگر خود.
وی ادامه داد: مشکل دیگری که در این زمینه وجود دارد، قاچاق سوخت است. هنگامی که سوخت از کشور قاچاق می‌شود، به دلیل نداشتن روابط بانکی با قاچاقچیان، بازگرداندن پول آن به کشور ممکن نیست. در نتیجه به‌ جای پول، کالاهای قاچاق وارد کشور می‌شوند. این کالاها مانند پوشاک که از ترکیه به‌ صورت قاچاق وارد می‌شود، با قیمتی پایین‌تر جای تولیدات داخلی را در بازار می‌گیرند و به این ترتیب تولیدات داخلی را نابود می‌کنند. این وضعیت، بویژه در شرایط کنونی اقتصاد کشور، زیان‌بار است و تولیدکنندگان داخلی مانند نساجی‌ها را با چالش‌های جدی مواجه می‌سازد. دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته اظهار داشت: بنابراین تخصیص یارانه به افراد به‌ جای خودروها، عادلانه‌تر است.
صالحی افزود: تخصیص بنزین به نفر می‌تواند نقش کلیدی در جلوگیری از قاچاق سوخت و حمایت از تولیدات داخلی ایفا کند. قاچاق سوخت که از طریق مبادی غیررسمی صورت می‌گیرد، به دلیل عدم وجود روابط بانکی رسمی، بازگشت پول به کشور را به دنبال ندارد. در نتیجه به ‌جای پول، کالاهای قاچاق وارد بازار داخلی می‌شوند. این کالاها با قیمت‌های پایین‌تر عرضه می‌شوند و مستقیماً به تولیدات داخلی آسیب می‌زنند. با تخصیص بنزین به هر فرد، نه تنها عدالت در توزیع یارانه‌ها تضمین می‌شود، بلکه با کاهش انگیزه قاچاق، ناترازی بنزین را نیز کاهش خواهد داد.
برش
تدبیری برای کنترل مصرف
اسماعیل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور گفت: هدفمندی یارانه‌ها اقدام مناسبی بود که در راستای تخصیص عادلانه یارانه‌ها در دستور کار قرار گرفت. به نظر می‌رسد تخصیص سهمیه بنزین به نفر نیز باید با هدف عدالت‌خواهانه در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه داد: هر اقدامی یک‌سری تبعات دارد که باید برای آنها چاره‌اندیشی داشته باشیم. طرح اختصاص سهمیه بنزین به نفر نیز از این قاعده مستثنی نیست. قرار است با هدف تخصیص عادلانه یارانه سوخت، سهمیه مشخصی را از بنزین یارانه‌ای برای هر کد ملی در نظر بگیریم. رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور تصریح کرد: ترجیحاً بهتر است سهمیه بنزین افراد به صورت نقدینگی در اختیار آنها قرار نگیرد. روش مناسب‌تر این است که سهمیه بنزین افراد به صورت اعتباری برایشان در نظر گرفته شود. به طور مثال می‌توانیم در قالب اعتبارات و تسهیلات، ما‌به‌ازای بنزینی را که افراد از آن استفاده نمی‌کنند در نظر بگیریم.