اگرچه معاهدات بین‌المللی بر حرکت کشورها به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش انتشار کربن تأکید دارند، در دوران گذار انرژی در جهان لازم است سرمایه‌گذاری‌های بزرگ به‌منظور افزایش تولید گاز انجام شود تا بتوان نیازهای انرژی را به‌طور پایدار تأمین کرد و گذار به سمت آینده‌ای کم‌کربن را محقق ساخت.
روند گرم‌شدن زمین و توجه به حفظ اکوسیستم در سیاره ما سبب شده موضوع گذار انرژی و حرکت از سوخت‌های فسیلی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان مطرح شود.
بر همین اساس، معاهده‌های بین‌المللی در جهان کشورها را ملزم کرده است با استفاده از انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشیدی یا تولید برق بادی، انتشار کربن در اتمسفر زمین را کاهش دهند. الزامی که پیش‌بینی‌ها برای تقاضای سوخت‌های فسیلی را با تغییر و تحول همراه کرده و آن‌گونه که اغلب این پیش‌بینی‌ها مطرح کرده‌اند، تقاضا برای زغال‌سنگ و نفت خام تا سال ۲۰۵۰ با کاهش همراه خواهد بود و در مقابل انرژی‌های تجدیدپذیر سهم آنها را در تأمین انرژی دنیا برعهده می‌گیرند.
اگرچه گاز طبیعی نیز جزو سوخت‌های فسیلی به‌شمار می‌رود، تقاضا برای آن نه‌تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه افزایش نیز خواهد داشت. این موضوع بیش از هر چیز به پاک بودن این سوخت در برابر دیگر سوخت‌های فسیلی باز می‌گردد.
اهمیت گاز طبیعی در دنیای امروز آنچنان زیاد است که کشورهای صادرکننده آن مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) را تشکیل دادند تا بتوانند در این بازار نقش واقعی خود را بازی کنند و آبان امسال قرار است بیست‌وششمین نشست وزارتی جی‌ئی‌سی‌اف به میزبانی ایران در تهران برگزار شود.
شکنندگی رشد تقاضا و عرضه گاز در سال‌های آینده
در آستانه برگزاری این اجلاس، گزارش اتحادیه بین‌المللی گاز IGU در سال ۲۰۲۴ منتشر شده است که به نکات مهمی در زمینه تولید و تجارت گاز طبیعی اشاره دارد و به چالش‌های کلیدی در حوزه جهانی انرژی می‌پردازد و نقش کلیدی گاز طبیعی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در این گزارش به شکنندگی رشد تقاضا و عرضه در سال‌های آینده اشاره شده است. در سال‌های آینده، تقاضای جهانی گاز به‌ویژه در آسیا همچنان در حال افزایش خواهد بود و انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۴ تقاضا برای گاز طبیعی در جهان ۲.۱درصد رشد کند.
این در حالی است که عرضه گاز به‌دلیل کمبود سرمایه‌گذاری در سال‌های اخیر با مشکل‌های جدی روبه‌رو شود و ممکن است تا سال ۲۰۳۰، ناترازی ۲۲درصدی گاز در بازارهای جهانی ایجاد شود. این بدان معناست که شکاف عرضه و تقاضا تا سال ۲۰۳۰ افزایش می‌یابد، مگر اینکه در این فرصت سرمایه‌گذاری‌ها با هدف افزایش تولید گاز در جهان بیشتر شود.
نقش گاز در دوران گذار انرژی
دوران گذار انرژی در جهان با هدف کاهش انتشار کربن از چند سال پیش آغاز شده است. این روند اگرچه همچنان به کندی پیش می‌رود، با الزام‌های قانونی، این امید وجود دارد که استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر با شتاب بیشتری توسعه یابد.
اما با توجه به گرانی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، همچنین سهم کوچک این انرژی‌ها در سبد سوخت جهان، همچنان سوخت های فسیلی در جهان مشتری خواهند داشت.
در این میان، گاز یک سوخت انتقالی مهم به‌شمار می‌رود که می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای از زغال‌سنگ و نفت را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.
با این حال نیاز فوری به افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک‌تر مانند بیومتان، ذخیره‌سازی کربن و هیدروژن کم‌کربن وجود دارد که برای کاهش کربن و تأمین پایدار انرژی حیاتی هستند، اما متأسفانه هم اکنون توسعه لازم را پیدا نکرده‌اند.
سرمایه‌گذاری‌های بزرگ برای گذار انرژی
این در شرایطی است که تقاضای جهانی انرژی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است، اما همچنان زغال‌سنگ به‌عنوان منبع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای سهم اصلی را دارد.
از سوی دیگر، در حالی که مناطقی مانند آمریکای شمالی و اروپا با افزایش تقاضای انرژی مواجه هستند، دسترسی به انرژی در آفریقا و بخش‌هایی از آمریکای جنوبی همچنان چالشی بزرگ محسوب می‌شود.
بر این اساس، گزارش اتحادیه بین‌المللی گاز IGU بر نیاز فوری به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در تأمین و تولید گاز طبیعی تأکید می‌کند تا بتوان نیازهای انرژی را به‌طور پایدار تامین کرد و گذار به سمت آینده‌ای کم‌کربن را محقق ساخت. این موضوع نیازمند سیاست‌های انعطاف‌پذیر و راه‌حل‌های نوآورانه است.
در مجموع، این گزارش هشدار می‌دهد که بدون اقدام فوری و سرمایه‌گذاری‌های مناسب، اهداف جهانی انرژی، به‌ویژه اهداف مورد نظر در سال ۲۰۳۰، ممکن است به خطر بیفتد.
افشین جوان
نماینده ایران در هیئت‌عامل اوپک