آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در تازهترین گزارش خود اعلام‌کرده؛ هدف جهانی برای سه‌برابر‌کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال۲۰۳۰ کاملا عملی و شدنی است، اما برای دستیابی به این هدف نیاز به رفع موانع عمده‌ای مانند فرآیند پیچیده و کند مجوزدهی و اتصال شبکههای برق است. مشروح گزارش IEA در جریان «هفته آب و هوای نیویورک» منتشر شد، جایی‌که رهبران سیاسی و تجاری گردهم آمدهاند تا درباره اقدامات اساسی برای مقابله با تغییرات اقلیمی صحبت کنند.
بر اساس توافقی که در اجــلاس اقلیمــی COP۲۸ در دبی به دست آمد، نزدیک به ۲۰۰کشور متعهد شدند که تا سال۲۰۵۰ انتشار کربن از بخش انرژی را به صفر برسانند و ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید را تا سه‌برابر افزایش دهند، اما گزارش آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد که با وجود حمایت‌های اقتصادی و سیاست‌های قوی، تنها افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر کافی نیست و نیاز به تلاش‌های بیشتری برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش هزینه‌های انرژی برای مصرف‌کنندگان است.
اقتصاد انرژی تجدیدپذیر
گزارش IEA نشان می‌دهد که هدف افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر به لطف عوامل اقتصادی مطلوب و پتانسیل بالای تولید، قابل‌دستیابی است. کاهش قیمت‌های فناوری‌های انرژی پاک مانند پنل‌‌‌‌‌های خورشیدی و توربین‌‌‌‌‌های بادی، در کنار افزایش تولید در مقیاس بزرگ، به این تلاش کمک کرده‌است. در عین حال، دولت‌ها نیز با اجرای سیاست‌های حمایتی مانند مشوق‌‌‌‌‌های مالی و یارانه‌‌‌‌‌ها، شرایط را برای سرمایه‌گذاری در این بخش فراهم کرده‌اند، اما آژانس همچنین تاکید می‌کند که برای بهره‌‌‌‌‌برداری کامل از این فرصت، کشورها باید سیستم‌های توزیع برق خود را به‌‌‌‌‌روزرسانی کنند. بر اساس این گزارش، تا سال۲۰۳۰ نیاز به ساخت و به‌‌‌‌‌روزرسانی ۲۵میلیون کیلومتر شبکه برق در سراسر جهان وجود دارد تا انرژی تولیدشده از منابع تجدیدپذیر به مصرف‌کنندگان منتقل شود. این زیرساخت حیاتی برای دستیابی به هدف سه‌برابر‌کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر ضرورت دارد.
ذخیرهسازی انرژی
یکی از چالش‌های بزرگ در این مسیر، ایجاد ظرفیت کافی برای ذخیرهسازی انرژی است. بر اساس گزارش IEA، جهان نیاز به ۱۵۰۰گیگاوات ظرفیت ذخیرهسازی انرژی تا سال۲۰۳۰ دارد تا بتواند انرژی تولیدی را در زمانی‌که تقاضا کم است، ذخیره و در زمان‌‌‌‌‌های اوج مصرف به شبکه بازگرداند. فناوری‌هایی مانند باتری‌های پیشرفته و سیستم‌های ذخیرهسازی مبتنی بر هیدروژن می‌توانند نقش کلیدی در این فرآیند ایفا کنند. این اقدامات برای تضمین تامین پایدار انرژی مهم هستند زیرا انرژی‌های تجدیدپذیر مانند باد و خورشید به دلیل طبیعت ناپایدارشان نیاز به سیستم‌های کارآمد ذخیرهسازی دارند. در زمان‌هایی که باد نمی‌‌‌‌‌وزد یا خورشید نمی‌‌‌‌‌تابد، ذخیرهسازی انرژی به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد تا همچنان از منابع پاک استفاده کنند.
بهره‌‌‌‌‌وری انرژی
علاوه بر افزایش ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر، کشورها در اجلاس COP۲۸متعهد شدند که بهره‌‌‌‌‌وری انرژی را دو‌برابر کنند. این به‌معنای افزایش کارآیی مصرف انرژی و کاهش هدررفت انرژی در فرآیند تولید و انتقال است، اما آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد که دستیابی به این هدف نیاز به اقداماتی قاطع از سوی دولت‌ها دارد. سیاست‌های بهره‌‌‌‌‌وری انرژی باید در برنامه‌های ملی هر کشور جایگاهی محکم پیدا کنند. گزارش آژانس نشان می‌دهد که افزایش بهره‌‌‌‌‌وری انرژی، همراه با گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، می‌تواند تا پایان این دهه میزان انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای را به میزان ۱۰میلیارد تن کاهش دهد. این مقدار معادل است با میزان انتشار سالانه چندین کشور بزرگ و می‌تواند گام بلندی به‌سوی مقابله با بحران اقلیمی باشد. بر اساس توافق‌نامه پاریس که در سال۲۰۱۵ به تصویب رسید، کشورها متعهد شدند تا میزان افزایش دمای جهانی را به زیر ۲درجه سانتی‌گراد نسبت به سطح پیش‌‌‌‌‌صنعتی محدود کنند و در تلاش برای نگه‌‌‌‌‌داشتن این افزایش زیر ۱.۵درجه سانتی‌گراد باشند. دستیابی به این هدف به کاهش قابل‌توجه انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌ای نیاز دارد، به‌ویژه در بخش‌هایی که بیشترین سهم را در انتشار این گازها دارند، مانند صنعت سوخت‌های فسیلی. آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد؛ بدون افزایش اقدامات جدی و سریع، جهان ممکن است نتواند به اهداف تعیین‌‌‌‌‌شده در توافق پاریس دست‌یابد، به‌ویژه بدون کاهش شدید مصرف سوخت‌های فسیلی و جایگزینی آنها با انرژی‌های تجدیدپذیر، دمای کره‌زمین به سطحی خواهد رسید که پیامدهای آن فاجعه‌‌‌‌‌بار خواهد بود. این پیامدها شامل بالا آمدن سطح دریاها، وقوع پدیده‌‌‌‌‌های آب‌و‌هوایی شدید و نابودی اکوسیستم‌های حساس خواهد بود.
چالش‌های سیاسی و اجتماعی
یکی از موانع بزرگ در مسیر تحقق این اهداف، چالش‌های سیاسی و اجتماعی است. برخی از کشورها و شرکت‌های بزرگ نفت و گاز همچنان به حمایت از استفاده از سوخت‌های فسیلی ادامه می‌دهند و مخالفت‌های شدیدی با تغییرات سریع در این حوزه دارند. این کشورها اغلب به دلایل اقتصادی و اشتغال‌زایی به سوخت‌های فسیلی وابسته هستند و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را به‌عنوان تهدیدی برای اقتصاد ملی خود می‌بینند. آژانس بین‌المللی انرژی تاکید می‌کند که ایجاد انگیزه‌‌‌‌‌های اقتصادی برای کشورها و شرکت‌ها جهت پذیرش انرژی‌های پاک و کاهش تدریجی وابستگی به سوخت‌های فسیلی ضروری است. سیاست‌های حمایتی، یارانه‌‌‌‌‌ها و برنامه‌های توسعه‌‌‌‌‌ای باید به‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌ای تنظیم شوند که هم به کشورها کمک کند تا از مزایای اقتصادی انرژی‌های تجدیدپذیر بهره‌مند شوند و هم به جامعه جهانی کمک کند تا اهداف اقلیمی خود را محقق سازند.
پیامدهای عدم‌اقدام
گزارش IEA هشدار می‌دهد که اگر کشورها نتوانند به‌‌‌‌‌سرعت در جهت سه‌برابر‌کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر و دو برابر‌کردن بهره‌‌‌‌‌وری انرژی اقدام کنند، جهان با پیامدهای شدید اقلیمی روبه‌رو خواهد شد. افزایش دمای جهانی به سطوح خطرناک، خشکسالی‌‌‌‌‌های شدید، سیل‌‌‌‌‌های ویرانگر و ازدست‌رفتن منابع طبیعی را به‌دنبال خواهدداشت. آژانس همچنین به اهمیت همکاری بین‌المللی و استفاده از فناوری‌های نوآورانه برای غلبه بر چالش‌های پیش‌‌‌‌‌رو تاکید دارد. کشورها باید با یکدیگر همکاری کنند و دانش و فناوری‌های خود را به اشتراک بگذارند تا فرآیند گذار به سمت آینده‌‌‌‌‌ای پایدارتر تسریع شود. در نهایت، آژانس بین‌المللی انرژی با تاکید بر ضرورت اقدام فوری، از کشورها و شرکت‌ها می‌خواهد که تمام تلاش خود را برای دستیابی به اهداف تعیین‌‌‌‌‌شده انجام دهند. تنها با همکاری گسترده و استفاده از تمام امکانات موجود است که می‌توان بحران اقلیمی را مدیریت و به سمت آینده‌‌‌‌‌ای پایدار و بدون‌کربن حرکت کرد.