روسیه مصمم است تا با تکیه بر گاز و انرژی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌ای به مقابله با سیاست‌های اقلیمی غرب بپردازد، در حالی‌که جهان به سمت بحران اقلیمی گام برمیدارد و کشورهای غربی برای مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی بر انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز دارند، مسکو با سیاستی متفاوت پا به میدان گذاشته‌است. این کشور که دارای بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی جهان است، انرژی‌های تجدیدناپذیر از جمله گاز و انرژی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌ای را به‌عنوان راهحلهای اصلی مقابله با گرمایش زمین معرفی می‌کند. این رویکرد در آستانه اجلاس بین‌المللی تغییرات اقلیمی COP۲۹ که قرار است در ماه نوامبر در جمهوری‌آذربایجان برگزار شود، جنجالهای زیادی را به‌همراه خواهدداشت.
پاول سوروکین، معاون وزیر انرژی روسیه، اخیرا از رویکرد جدید این کشور در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی پرده برداشته‌است. او گفت که روسیه قصد دارد اهداف اقلیمی خود را به‌‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌‌ای تدوین کند که به توسعه اقتصادی این کشور آسیب نرساند. سوروکین گفت: «ما در استراتژی انرژی خود، اقدامات اقلیمی را مدنظر قرار می‌دهیم که فشار قابل‌توجهی بر پتانسیل توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌ای ما وارد نکند و کشورهای دوست را نیز به انجام چنین اقداماتی تشویق می‌کنیم.» این سخنان در حالی مطرح شد که روابط روسیه و غرب به دلیل جنگ اوکراین در بدترین وضعیت خود در دهه‌های اخیر قرار دارد. اختلافات بین دو طرف در بسیاری از مسائل، از جمله تغییرات اقلیمی، عمیق و عمیق‌تر شده‌است.
غرب، به‌ویژه اتحادیه اروپا، در حال تغییر سریع به سمت انرژی‌های سبز مانند باد و خورشید است، اما روسیه با توجه به منابع عظیم گاز طبیعی خود، معتقد است که گاز و انرژی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌ای جایگزین‌‌‌‌‌‌‌‌های به‌مراتب بهتری برای مقابله با بحران اقلیمی هستند. روسیه از اینکه تمرکز جهانی بر انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه توربین‌‌‌‌‌‌‌‌های بادی و پنل‌‌‌‌‌‌‌‌های خورشیدی باشد، انتقاد‌کرده و آن را ناکارآمد می‌‌‌‌‌‌‌‌داند. سوروکین اظهار کرد؛ «پتانسیل صرفه‌جویی انرژی در روسیه ۲۰ تا ۳۰درصد است» و این کشور قصد دارد بر روی افزایش کارآیی انرژی به‌عنوان راهی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای تمرکز کند.
او افزود که استفاده از منابع پاکی که در دسترس هستند، مانند گاز طبیعی و انرژی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌ای، راهحلهای واقعی و عملی‌تری به‌نظر می‌رسند. روس‌ها معتقدند که استفاده از گاز طبیعی با اهداف جهانی در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی سازگار است و آنگونه استدلال می‌کنند که این منبع انرژی نباید در قیاس با منابع تجدیدپذیر کنار گذاشته شود؛ این در حالی است که بسیاری از دانشمندان اقلیمی بر این باورند که افزایش تولید گاز طبیعی، به‌ویژه انتشار متان، به یکی از عوامل اصلی تغییرات اقلیمی تبدیل شده و ممکن است تلاش‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای را به شکست بکشاند.
پشت‌پرده سیاست‌های انرژی
تنها مساله تغییرات اقلیمی نیست که روسیه و غرب را از هم جدا کرده‌است. انفجار خطوط لوله نورداستریم که در سپتامبر۲۰۲۲ رخ‌داد، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ژئوپلیتیک سال‌های اخیر بوده‌است. این انفجارها که به خطوط انتقال گاز نورداستریم۱ و ۲ آسیب وارد کردند، تامین گاز روسیه به اروپا را بهطور قابل‌توجهی کاهش و تنش‌های بین روسیه و غرب را به اوج رساند. هیچ کشوری مسوولیت این انفجارها را هنوز بر عهده نگرفته، اما روسیه بهطور مکرر انگشت اتهام را به‌سوی ایالات‌متحده و بریتانیا نشانه رفته‌است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت‌خارجه روسیه، اعلام کرد؛ روسیه شکایات حقوقی بر اساس کنوانسیون‌‌‌‌‌‌‌‌های بین‌المللی علیه کشورهای دانمارک، آلمان، سوئد و سوئیس تنظیم‌کرده و در صورت عدم‌رسیدگی به این شکایات، قصد دارد این مساله را به دیوان بین‌المللی دادگستری ارجاع دهد. روسیه همچنین هشدار داده که کشورهای دیگری که احتمالا در این انفجارها نقش داشته‌‌‌‌‌‌‌‌اند، در مراحل بعدی مورد پیگرد قرار خواهند گرفت. زاخارووا افزود: «غرب نخواهد توانست این مساله را کتمان کند و ما به‌دنبال پاسخگویی خواهیم بود.»
نشست COP۲۹
همان‌طورکه اجلاس COP۲۹ نزدیک می‌شود، تنش‌ها بین روسیه و غرب بر سر سیاست‌های انرژی و مقابله با تغییرات اقلیمی به اوج خود نزدیک می‌شود. این اجلاس که هدف آن یافتن راهحلهای جهانی برای بحران اقلیمی است، می‌تواند به صحنه‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای درگیری‌های ژئوپلیتیک تبدیل شود. از یک طرف، کشورهای غربی به‌دنبال گذار سریع از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر هستند و از سوی دیگر، روسیه با تکیه بر منابع گاز و انرژی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌ای خود، این گذار سریع را به چالش می‌کشد. روسیه به‌دنبال این است که با استفاده از استراتژی‌های جایگزین، نقش خود را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تامین‌‌‌‌‌‌‌‌کنندگان انرژی جهان حفظ کند؛ این در حالی است که کشورهای غربی به‌شدت به‌دنبال کاهش وابستگی به انرژی روسیه و افزایش سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر هستند. این اختلافات ممکن است به درگیری‌های جدی در صحنه‌‌‌‌‌‌‌‌های بین‌المللی منجر و سیاست‌های اقلیمی را تحت‌تاثیر قرار دهد. با توجه به وضعیت ژئوپلیتیک و بحران‌های جهانی، آینده سیاست‌های اقلیمی و انرژی در جهان نامشخص است. روسیه با رویکردی کاملا متفاوت از غرب، تلاش می‌کند تا سیاست‌های اقلیمی خود را با توسعه اقتصادی و استفاده از منابع فعلی انرژی تطبیق دهد. در عین حال، انفجارهای خطوط لوله نورداستریم همچنان به‌عنوان یک مساله حل‌‌‌‌‌‌‌‌نشده در روابط روسیه و غرب باقی‌مانده و ممکن است در آینده باعث تنش‌های بیشتری شود. با نزدیک‌شدن به اجلاس COP۲۹، سوال این است که آیا جهان می‌تواند این تضادهای بزرگ در زمینه سیاست‌های اقلیمی و انرژی را حل کند، یا اینکه درگیری‌های ژئوپلیتیک همچنان بر سرنوشت بحران اقلیمی جهان سایه خواهد انداخت؟
کلید اقدام جهانی در تغییر اقلیم
اجلاس COP نقش اساسی در گفت‌وگوی بین‌المللی در مورد تغییرات اقلیمی دارند و به‌عنوان یک محفل سالانه برای کشورهای مختلف به‌منظور ارزیابی پیشرفت‌های مشترک در مبارزه با تغییرات اقلیمی عمل می‌کنند. این نشست‌ها زیرنظر کنوانسیون چارچوب سازمان ملل‌متحد در مورد تغییرات اقلیمی (UNFCCC) برگزار می‌شوند و تقریبا نمایندگان تمامی کشورها در آن شرکت می‌کنند. اولین اجلاس COP در سال۱۹۹۵ در برلین برگزار شد و پایه‌‌‌‌‌‌‌‌گذار مذاکرات آینده در زمینه اقدام اقلیمی شد. از آن زمان، این کنفرانس‌‌‌‌‌‌‌‌ها به توافق‌های مهمی از جمله پروتکل کیوتو و توافق‌نامه پاریس منجر شده‌اند.
پروتکل کیوتو (۱۹۹۷): این پروتکل در اجلاس COP۳ تصویب شد و نخستین توافق بین‌المللی الزام‌‌‌‌‌‌‌‌آور در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌‌ای بود.
توافق‌نامه پاریس (۲۰۱۵): این توافق در COP۲۱ به تصویب رسید‌و هدف آن محدود‌کردن افزایش دما به کمتر از ۲درجه سلسیوس است. کشورهای امضا‌کننده موظف به ارائه و به‌‌‌‌‌‌‌‌روزرسانی منظم اهداف ملی خود هستند. اهمیت اجلاس COP در سال‌های اخیر افزایش یافته، به‌ویژه با توجه به تاثیرات واضح تغییرات اقلیمی.
COP۲۶: این اجلاس در سال۲۰۲۱ در اسکاتلند برگزار شد و بر ضرورت کاهش استفاده از زغال‌سنگ و کاهش انتشار متان تاکید کرد.
COP۲۷: این اجلاس در سال۲۰۲۲ در مصر برگزار شد و بر موضوع «ضرر و آسیب» و نیاز به تامین مالی برای کشورهای آسیب‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر تمرکز داشت.
با توجه به اینکه تغییرات اقلیمی یکی از چالش‌های اصلی زمان ماست، نشست‌های COP به‌عنوان پلتفرمی حیاتی برای رهبران جهانی در بحث و پیاده‌‌‌‌‌‌‌‌سازی سیاست‌های اقلیمی موثر باقی خواهند ماند. با نزدیک‌شدن به اجلاس بعدی که قرار است در ماه نوامبر در جمهوری‌آذربایجان برگزار شود، جامعه جهانی به‌دقت در حال نظارت بر چگونگی هماهنگی کشورهای مختلف با اهداف تعیین‌شده در توافق‌های قبلی است. بهطور کلی، گردهمایی‌های COP برای شکل‌گیری همکاری‌ها و تعهدات جهانی در زمینه اقدام موثر در‌برابر تغییرات اقلیمی حیاتی هستند. نتایج این نشست‌ها مسیر آینده سیاره ما را در مواجهه با تغییرات اقلیمی شکل خواهند داد.