محمدعلی دهقان‌دهنوی، رییس جدید سازمان توسعه تجارت در واکنش به انتقادهای فعالان بخش خصوصی در مورد عرضه ارز صادراتی در نیما اعلام کرد که «مخالف عرضه ارز در سامانه نیما از سوی صادرکنندگان و از سویی مخالف عرضه ارز به واردکنندگان از این سامانه است.»
دهنوی که در جمع اعضای اتاق بازرگانی تهران صحبت می‌کرد، افزود: نظارت بر بازگشت ارز صادراتی باید از نوع «نظارت پسینی» باشد. او تاکید کرد: با نحوه نظارت به شیوه فعلی مخالف هستم. باید نظارت کنونی که در فرآیند صادرات انجام می‌شود، متوقف شود. به گفته دهنوی اکنون پیچ کنترل‌ها بیش از حد است. به‌رغم همه کنترل‌های انجام شده رقم رفع تعهدات 80 درصد است یعنی کنترل‌های فعلی اثری بر بازگشت ارز حاصل از صادرات نداشته است. او از مخالفتش با محدودیت واردات نیز سخن گفت و اعلام کرد که باید صادرات و واردات در امتداد هم رقم بخورد. دهنوی از تشکل‌های بخش خصوصی خواست هر کدام به صورت مجزا راهکارهای توسعه صادرات در حوزه خود را به سازمان توسعه ارایه کنند. دهنوی همچنین در مورد مخالفتش با سیاست اعمال سقف و سابقه هم صحبت کرد. وی افزود: ما برای افزایش صادرات باید کالایی داشته باشیم که بتواند با رقبای خود در بازارهای جهانی رقابت داشته باشد و برای دستیابی به این امر باید بنیان‌های تولید را ارتقا دهیم. تقویت تولید با سرمایه‌گذاری و تسهیل تجارت میسر می‌شود. دهقان‌دهنوی ادامه داد: ما بازرگانان بزرگی داریم که در خارج از کشور اعتبار دارند و حتی می‌توانند فاینانس بکنند و مواد اولیه و تجهیزات به کشور وارد کنند، بنابراین نباید خود را از چنین امکانی محروم کنیم. او با توجه به نقد بسیاری از فعالان اقتصادی بخش خصوصی به موضوع روند برگزاری نمایشگاه‌ها اعلام کرد: به دنبال ارایه راهکارهای مناسب برای برگزاری هر چه بهتر نمایشگاه‌ها هستیم. قطعا شفافیت و برنامه‌ریزی در دستور کار برگزاری نمایشگاه‌های آتی قرار خواهد گرفت. دهنوی به نقد سامانه‌های مختلف از جمله سامانه جامع تجارت هم پرداخت و گفت: برخی سامانه‌ها صرفا مخل تجارت هستند. او به اهمیت سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در حوزه تجارت هم اشاره کرد که باید بخش خصوصی به آن ورود کند. وی در پاسخ به سوالی درباره احتمال کاهش تعرفه‌های تجاری توضیح داد: اعتقاد ملی ما در سازمان توسعه تجارت این است که کاهش تعرفه‌ها می‌تواند به توسعه تجارت کمک کند، تعرفه‌ها دو وجه دارد که یکی حمایت از تولید است، اما اگر در حمایت از تولید افراط شود، تعرفه به مانعی برای توسعه تجارت تبدیل می‌شود در نتیجه باید بین اینها توازنی وجود داشته باشد و ما نمی‌توانیم با ابزار تعرفه در بلندمدت از تولید حمایت کنیم. رییس سازمان توسعه تجارت اظهار کرد: تولیدکننده ما باید آمادگی داشته باشد خود را با یک نظام تجارت آزاد تطبیق دهد. موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا در مسیر تصویب در مجلس قرار دارد و با این موافقتنامه تعرفه تجارت 87 درصد کالاها به صفر خواهد رسید. فکر می‌کنم تصویب این توافقنامه در مجلس تا سه ماه آینده انجام شود و پس از اینکه در مجالس کشورهای اتحادیه هم نهایی شود، اجرایی خواهد شد.
محدودیت برای دارندگان کارت بازرگانی
کاوه زرگران، رییس کمیسیون تسهیل و توسعه تجارت اتاق تهران نیز با انتقاد از وضع محدودیت و تعیین سقف واردات برای دارندگان کارت بازرگانی که از دولت قبل آغاز شده، رفع این محدودیت‌ها را از رییس سازمان توسعه تجارت خواستار شد. وی با اشاره به اینکه مشکل بزرگ صادرکنندگان، مساله برگشت ارز است، گفت: کشورهای همسایه با تخفیف‌های مالیاتی به صادرکنندگان، تمام قد از این صنف حمایت می‌کنند در حالی که در ایران و بر اساس قوانین موجود، فعالان اقتصادی باید برای واردات مواد اولیه به کشور ارز 60 هزار تومانی پرداخت کنند و صادرکنندگان همان کالاهایی که با این مواد اولیه تولید شده است، مکلف به فروش ارز صادراتی به نرخ نیما و معادل 45 هزار تومان هستند. او از دهقان‌دهنوی پرسید آیا این سیاست همچنان قرار است تداوم داشته باشد؟ مریم قاسمی، دبیر انجمن تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی نیز با اشاره به ارزش بازار این صنعت در دنیا به میزان 400 میلیارد دلار و در کشور به ارزش 2.7 میلیارد دلار گفت: به‌رغم ظرفیت بالای تولیدی در این بخش، صادرات تجهیزات پزشکی ایران کمتر از 20 میلیون دلار است که یکی از دلایل عمده آن، اعمال ممنوعیت‌هایی است که از دوره کرونا همچنان پیش روی این صنعت وجود دارد. او همچنین به عدم هماهنگی میان سازمان‌های مسوول و دولتی در حوزه صادرات و نبود متولی مشخص برای صادرات غیرنفتی اشاره کرد.
مرکز مبادله ارز و طلا مانع تجارت است
در ادامه احمدرضا فرشچیان، عضو هیات نمایندگان تهران به موقعیت مرکز مبادله ارز و طلا اشاره کرد و گفت که این نهاد قرار بود در شهریور ماه آغاز به کار کند، اما با تدبیر اتاق‌های تهران و ایران این امر به تعویق افتاد. در حالی که راه‌اندازی این مرکز چالش‌های بسیاری را برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌کرد. فرشچیان با اشاره به اینکه یکی از اهداف سازمان توسعه تجارت، توسعه است، ادامه داد: مرکز مبادله ارز و طلا با سیاستی که برای آن تعریف شده، تجانسی با توسعه ندارد و مانعی برای صادرات و واردات خواهد بود. بنابراین انتظار این است که سازمان توسعه تجارت از باب وظیفه‌ای که دارد به این موضوع ورود کند.
قحطی مواد اولیه در راه است
هرویک یاریجانیان، رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران نیز نسبت به بروز قحطی به دنبال اعمال سهمیه‌بندی در واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات هشدار داد و گفت: واحدهای تولیدی پیرو مشکلاتی که در تامین برق پدید آمد، از ظرفیت تولید خود کاستند و حالا در نیمه دوم سال در پی جبران کاهش تولید خود خواهند بود و به این ترتیب تقاضا برای مواد اولیه و ماشین‌آلات افزایش خواهد یافت. این درحالی است که واردات کالا به اندازه نیاز کشور نبوده و همین مساله احتمال بروز قحطی کالا را تقویت می‌کند.
او در ادامه سیاست خودکفایی در کشور را مورد انتقاد قرار داد و عنوان کرد که حتی امریکا و چین نیز ادعای خودکفایی ندارند؛ به این دلیل که مزیت در خودکفایی نیست. او همچنین با مقایسه اقتصادهای کره شمالی و کره جنوبی، دلیل توفیق کره جنوبی را در توسعه تجارت خارجی دانست. یاریجانیان در ادامه خواستار بهره‌گیری سازمان توسعه تجارت از ظرفیت اتاق‌های مشترک شد.
حمیدرضا صالحی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز گفت: قرار بود تا سال 1404 درآمد صادراتی کشور به 200 میلیارد دلار برسد که 80 درصد آن نیز از محل صادرات غیرنفتی باشد، اما آنچه اتفاق افتاده، سال گذشته کمتر از 40 میلیار دلار بوده است.