طبق گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، بازار جهانی نفت در سال‌آینده میلادی با مازاد عرضه قابل‌توجهی روبه‌رو خواهد بود. این آژانس اطمینان داده که در صورت بروز هرگونه اختلال در تامین نفت از ایران، آماده اقدام متناسب با شرایط خواهد بود. بهای نفت در هفته‌های اخیر به دلیل نگرانی سرمایه‌گذاران از احتمال واکنش اسرائیل به حملات موشکی ایران افزایش یافته‌است. ایران به‌عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت و عضو اوپک، در کانون توجه قرار دارد و وضعیت این کشور به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در تعیین قیمت‌های جهانی نفت محسوب می‌شود.
به گفته IEA، ذخایر عمومی نفت در کشورهای صنعتی بیش از یک‌‌میلیارد و ۲۰۰میلیون بشکه است و ظرفیت مازاد در اوپک‌پلاس که شامل کشورهای صادرکننده نفت و متحدانی چون روسیه می‌شود، در سطوح بالایی قرار دارد. این آژانس در گزارش ماهانه خود اعلام کرده‌است: «با توجه به تحولات عرضه، IEA آماده است تا در صورت لزوم اقدام کند. در حال‌حاضر، عرضه همچنان ادامه دارد و در غیاب اختلال عمده، بازار با مازاد قابل‌توجهی در سال‌آینده روبه‌رو خواهد بود.» این نکته نشان‌دهنده آن است که با وجود نگرانی‌های موجود، ظرفیت کافی برای پاسخ به تغییرات ناگهانی در تقاضا و عرضه نفت وجود دارد، با این‌حال این وضعیت به‌‌‌‌‌‌راحتی تحت‌تاثیر تحولات ژئوپلیتیک قرار می‌گیرد و هرگونه اختلال در تامین نفت از ایران می‌تواند این توازن را به هم بریزد.
تاثیر تحولات بر قیمت
بهای نفت روز سه‌شنبه ۱۵ اکتبر به‌دلیل پیش‌بینی‌های ضعیف تقاضا و گزارشی مبنی‌بر اینکه اسرائیل مایل نیست به اهداف نفتی ایران حمله کند، بیش از ۴دلار در هر بشکه کاهش‌یافت و به حدود ۷۳دلار رسید. این تغییرات نشان‌دهنده تاثیرات قابل‌توجهی است که تحولات ژئوپلیتیک و شرایط اقتصادی بر بازار نفت می‌گذارند. در شرایطی که تنش‌ها در خاورمیانه همچنان ادامه دارد، احتمال افزایش قیمت‌ها و ایجاد نوسانات بیشتر در بازار وجود دارد. بهعلاوه، این وضعیت می‌تواند منجر به تاثیرات بلندمدت بر بازار نفت شود. تحلیلگران بر این باورند که اگر تامین نفت ایران با مشکلات بیشتری مواجه شود، این موضوع می‌تواند به افزایش بیشتر قیمت‌ها و تغییرات قابل‌توجه در سیاست‌های انرژی کشورهای مصرف‌کننده منجر شود.
تاثیر چین بر تقاضای نفت
در همین‌حال، IEA پیش‌بینی رشد تقاضای نفت جهانی برای امسال را به دلیل ضعف در تقاضای چین کاهش داده‌است، به‌طوری‌که این آژانس اکنون انتظار دارد تقاضای چین تنها ۱۵۰هزار بشکه در روز در سال۲۰۲۴ افزایش یابد، درحالی‌که مصرف در ماه اوت نسبت به سال‌گذشته ۵۰۰هزار بشکه در روز کاهش‌یافته‌است.
IEA در گزارش خود عنوان کرده‌است: «تقاضای نفت چین همچنان پایین‌تر از انتظارات است و این موضوع اصلی‌ترین مانع رشد کلی است.» این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های جدی برای تولیدکنندگان نفت و به‌ویژه برای کشورهایی است که به‌شدت به بازار چین وابسته هستند. با توجه به اینکه چین به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت در جهان شناخته می‌شود، کاهش تقاضا در این کشور می‌تواند تاثیرات جدی بر قیمت‌ها و عرضه نفت جهانی داشته‌باشد. اوپک نیز پیش‌بینی خود برای رشد تقاضای جهانی نفت در سال۲۰۲۴ را کاهش داده، اما هنوز انتظار دارد که با یک افزایش قوی به میزان یکمیلیون و ۱۰۰هزار بشکه در روز روبه‌رو شود که بخشی از آن به دلیل سهم بیشتر چین است. این اختلاف بین پیش‌بینی‌های IEA و اوپک به بیش از یک‌‌درصد تقاضای جهانی می‌رسد و نشان‌دهنده تنش‌های داخلی در سیاستگذاری‌های انرژی این سازمان است. در عین‌حال، کشورهای غیر‌اوپکی در حال افزایش عرضه هستند. IEA تخمین می‌زندکه رشد عرضه غیر‌اوپکی در سال‌جاری و سال‌آینده به میزان یکمیلیون و ۵۰۰هزار بشکه در روز خواهد بود که به دلیل افزایش تولید از ایالات‌متحده، گویان، کانادا و برزیل بالاتر از نرخ رشد تقاضا قرار دارد. این موضوع می‌تواند به تضعیف موقعیت اوپک و کاهش قدرت این سازمان در بازار جهانی نفت منجر شود. قیمت‌های نفت به دلیل نگرانی‌های مربوط به تامین نفت ایران و چشم‌‌‌‌‌‌انداز ضعیف تقاضا، بیش از ۴درصد کاهش‌یافته و به نزدیک‌ترین سطح دو هفته‌ای خود رسیده‌است. بنا به گزارش رویترز و تا لحظه تنظیم این گزارش، قیمت شاخص برنت در روز سه‌شنبه ۳.۵۱دلار یا ۴.۵درصد کاهش و ۷۵.۷۳دلار در هر بشکه معامله شد. این تغییر در قیمت‌ها نشان‌دهنده تاثیر تنش‌های ژئوپلیتیک بر بازار نفت است. گزارش‌ها حاکی از آن است که نخست‌‌‌‌‌‌وزیر اسرائیل به ایالات‌متحده اعلام‌کرده که اسرائیل مایل است به اهداف نظامی ایران حمله کند و نه به اهداف نفتی. این تحولات نشان می‌دهد که اوضاع در خاورمیانه همچنان متلاطم است و هرگونه تنش جدید می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر بازار نفت داشته‌باشد.
پیش‌بینی آینده بازار
نگرانی‌های امنیتی تامین نفت و شرایط اقتصادی در حال‌حاضر به‌طور جدی بر بازار نفت تاثیر می‌گذارد. کاهش تقاضای نفت، به‌ویژه در چین و افزایش عرضه غیر‌اوپکی، باعث شده‌اند که IEA و اوپک پیش‌بینی‌های خود را درباره رشد تقاضا کاهش دهند. این وضعیت نشان می‌دهد که بازار نفت به‌شدت تحت‌تاثیر تحولات ژئوپلیتیک قرار دارد و هرگونه اختلال در تامین نفت از ایران می‌تواند به‌شدت بر قیمت‌ها و ثبات اقتصادی کشورهای اروپایی تاثیر بگذارد. برای مقابله با این بحران و کاهش تاثیرات منفی آن، کشورهای وابسته به نفت باید استراتژی‌های مناسبی را اتخاذ کنند. این شامل تنوع در منابع انرژی، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود کارآیی مصرف انرژی است، همچنین ایجاد همکاری‌های بیشتر با کشورهای تولیدکننده نفت غیر‌اوپکی می‌تواند به ایجاد ثبات در بازار کمک کند. بهعلاوه، کشورهای مصرف‌کننده باید به توسعه فناوری‌های جدید و نوآورانه برای بهبود کارآیی مصرف انرژی توجه کنند. این رویکرد نه‌تنها به کاهش تاثیرات منفی نوسانات قیمت نفت کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به ایجاد یک آینده پایدارتر برای تامین انرژی نیز منجر شود. به‌نظر می‌رسد که آینده بازار نفت با چالش‌های قابل‌توجهی روبه‌رو باشد. در شرایطی که تحولات ژئوپلیتیک و اقتصادی در حال تغییر هستند، کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده باید به‌دقت وضعیت را زیرنظر داشته باشند و آماده واکنش به تغییرات ناگهانی در بازار باشند. تنها با یک رویکرد هماهنگ و استراتژیک می‌توان از بحران‌های احتمالی آینده جلوگیری کرد و به سمت یک بازار انرژی پایدارتر و امن‌‌‌‌‌‌تر حرکت کرد.