تولید بنزین یورو پنج با عدد اکتان بالا و آلایندگی پایین

این واحد با چه ظرفیتی به بهره‌برداری رسیده و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز با ظرفیت ۵ هزار بشکه در روز به بهره‌برداری رسیده است. هدف اصلی این پروژه، ارتقای کیفی بنزین تولیدی پالایشگاه و تولید بنزین یورو ۵ با استانداردهای زیست‌محیطی بالاتر است.  این امر با افزایش ۲۰ درصدی تولید بنزین، ارتقای عدد اکتان از ۸۷ به ۹۱، کاهش بنزن به کمتر از یک درصد، کاهش مواد آروماتیکی به کمتر از ۳۵ درصد، و کاهش گوگرد به کمتر از ۲ پی‌پی‌ام محقق می‌شود. با کاهش آلاینده‌ها مانند بنزن، مواد آروماتیکی و گوگرد، این واحد به کاهش قابل توجه آلودگی هوا کمک می‌کند و به استاندارد یورو ۵ دست پیدا می‌کند.  این به معنای تولید بنزینی با کیفیت بالاتر و سازگارتر با محیط زیست است.

این پروژه چه مدت زمان برد و چه میزان سرمایه‌گذاری در آن انجام شده است؟

اجرای این پروژه از سال ۱۳۹۸ آغاز شد و  پس از اخذ دانش فنی از شرکت UOP در سال ۱۳۹۷ و انعقاد قرارداد EPC با شرکت جندی‌شاپور،  پس از پیش راه‌اندازی و راه‌اندازی که از تیر امسال آغاز شد، در مهر ۱۴۰۳ به بهره‌برداری رسید.  شرکت آرتین آزما نیز طی قراردادی با شرکت جندی شاپور از سال ۴۰۱ فرایند مربوط به Revam فرایند از تکنولوژی UOP به تکنولوژی سولفات زیرکونیا و نیز تامین کاتالیست و راه اندازی واحد را بر عهده داشت. خوشبختانه این واحد که برای نخستین بار در کشور از تکنولوژی کاتالیست های با پایه سولفات زیرکونیا استفاده می کرد  به تمام اهداف تعریف‌شده از قبیل اکتان بالاتر، بنزن کمتر و تولید بنزین یورو ۵ دست یافته است.

تکنولوژی جدید کاتالسیتی چه تفاوتهایی با تکنولوژی های قبلی دارد؟

همانطور که مستحضر هستید تکنولوژی واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز در سال ۹۴ از شرکت UOP خریداری شده و البته در آن سال تکنولوژی قدیمی Penex به ایران فروخته شده است که با کاتالیست های پایه آلومینایی کار می کند، به طور کلی این کاتالیست ها اکتیویتی و سلکتیویتی کمتری نسبت به کاتالیست های نسل جدیدتر که بر پایه زیرکونیا ساخته می شوند دارند. از جمله مزیت های کاتالیست های نسل جدید می توان به دمای عملیاتی پایین تر، عدم نیاز به استفاده از عامل اسیدی به منظور فعال سازی کاتالیست (که اکثرا به این منظور از مواد شیمیایی پرکلراتیلن استفاده می شود) و نیز حصول عدد اکتان بالاتر که مستقیما به جهت میزان کانورژن (یا تبدیل کاتالیستی) بالاتر این کاتالیست است، اشاره نمود. علاوه بر موارد عنوان شده، طول عمر کاتالیست های نسل جدید نیز نسبت به کاتالیست های پایه آلومینایی بیشتر است.

این مواردی که اشاره کردید بیشتر ناظر بر اهمیت اقتصادی کاتالیست جدید بود، آیا می توانید به مزیتی اشاره کنید که مستقیما به بهره بردار و کارشناسان واحد نفع می رساند؟

سوال بسیار خوبی است، در این خصوص حتما به مقاومت بیشتر این کاتالیست در برابر مسمومیت اشاره می کنم. حساسیت این کاتالیست نسبت به رطوبت ۱۰ برابر کمتر از حساسیت کاتالیست های نسل قبلی است، همچنین مسمومیت آن در برابر ناخلاصی های موجود در خوراک نظیر گوگرد، نیتروژن و همچنین آب یک مسمومیت کوتاه مدت است و کارکرد کاتالیست را به صورت دائمی به خطر نمی اندازد.

واردات تکنولوژی های روز دنیا برای صنعت نفت و گاز ما بسیار پر اهمیت است، اما چه تمهیداتی می توان اندیشید که استفاده از این تکنولوژی ها به صورت بلند مدت و برای طیف وسیعی از مصرف کنندگان در صنعت قابل ارائه باشد.

در ابتدای سال ۱۴۰۲، تفاهم نامه ای میان وزارت نفت دو کشور روسیه و ایران امضا شد که به نقشه راه همکاری های علمی و فنی دو کشور معروف شد. ذیل آن تفاهم نامه که از سمت ایران به امضای معاون وزیر نفت آقای دکتر زیدی فرد رسید چند شرکت صاحب تکنولوژی از هر دو کشور اضافه شدند. شرکت صاحب تکنولوژی کاتالیست های فرایندی سولفات زیرکونیا، از جمله این شرکت ها بود. پس از امضای این تفاهم نامه شرکت ما به عنوان شریک تجاری این شرکت در ایران فعالیت خود را برای انتقال تکنولوژی و تولید داخلی کاتالیست ها شروع کرد. و این تلاش ها به امضای دو تفاهم نامه دیگر با شرکت آنتارکس انجامید اولی در شهر نووسیبیرسک و دومی طی یک همایش انتقال تکنولوژی در تیرماه سال ۱۴۰۳ در شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران و حول تولید داخلی کاتالیست های ایزومریزاسیون، هیدروتریتنیگ، ریفورمینگ و سولفور ریکاوری Super Clause انجام شد. اکنون پس از امضای این چند تفاهم نامه خوشحالم خدمت شما عرض کنم که شرکت حقوقی مستقلی با حضور دو شرکت ایرانی (شرکت آرتین آزما مهر و شرکت صنعت آفرین ماهان - تولید کننده کاتالیست های خودرویی) و نیز شرکت روسی ایجاد شده است که تحت نظارت کمیته کاتالیست شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی وظیفه انتقال تکنولوژی و تولید داخلی این کاتالیست ها را در ایران بر عهده دارد.

در روند این انتقال تکنولوژی برای کشور چه چالشهایی داشتید و چگونه این چالش ها را مدیریت کردید؟

مهمترین چالش برای وارد کردن یک تکنولوژی جدید که پیش از این در فضای صنعتی کشور رفرنسی از خود نداشته (هرچند که رفرنسهای متعدد جهانی داشته باشد)، متقاعد نمودن شرکت بهره بردار به پذیرش ریسک استفاده از این تکنولوژی است. در اینجا باید از رویکرد بسیار مثبت و سازنده کارشناسان و مدیران شرکت پالایش نفت شیراز تشکر و قدردانی کنم که از صدر تا ذیل این شرکت که با مدیریت آقای مهندس دهقان که خود ایشان مهندس شیمی و بسیار مسلط به مباحث فرایندی هستند و تمامی معاونین و مدیرانشان با دقت نظر بالا و حوصله مثال زدنی در جلسات متعدد بررسی تکنولوژی جدید با شرکت لایسنسور و شرکت واسط حضور داشتند و زمینه این انتقال را ایجاد نمودند. البته چالش های بسیار دیگر همچون انتقال ارز، مباحث لجستیکی در واردات کالاهای ارزشمند، گمرک، ثبت سفارش، تخصیص ارز و … نیز از موارد بسیار تعیین کننده و اساسی است که در رده ی بعدی از نظر اهمیت قرار میگیرد و متاسفانه کم و بیش در تمامی پروژه های توسعه کشور این روزها مطرح است.

چه چشم‌اندازی برای آینده این واحد و تاثیر آن بر پالایشگاه شیراز  و کل کشور دارید؟

با راه‌اندازی این واحد، پالایشگاه شیراز گامی بزرگ در جهت تولید بنزین با کیفیت‌تر و سازگارتر با محیط زیست برداشته است. این امر به بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی کمک شایانی می‌کند. همچنین، افزایش ظرفیت تولید بنزین،  به نیاز بازار و تامین سوخت پاک پاسخگو خواهد بود. در کل کشور نیز امیدوارم با انتقال کامل تکنولوژی تولید این نوع کاتالیست در ایران با سرمایه گذاری خارجی و دانش بومی بتوانیم سایر پالایشگاههای کشور را نیز در جهت استفاده از نسل جدید کاتالیست های واحد ایزومریزاسیون ترغیب نمائیم که سود وبهره اصلی آن در جهت بهبود کیفیت هوا  و نفع عموم مردم کشور عزیزمان خواهد بود.