نسخه عاجل برای حل ناترازی

تعادل | فرشته فریادرس |
گزارش کمیسیون صنعت اتاق ایران نشان می‌دهد، زیان روزانه قطعی برق در بخش صنعت به قیمت سال 1402 بیش از 5843 میلیارد تومان بوده و این رقم برای سال جاری با احتساب تورم حدود 8 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین طبق برخی برآوردها کل بخش صنعت به دلیل قطعی برق، متحمل زیان 250 همتی شده است. در صنایع فلزی برآورد بدبینانه حاکی از 8 میلیارد دلار کاهش صادرات در یک سال است. در برآورد دیگری ضرر و زیان روزانه قطع برق در بخش معدن نیز 41 همت بوده است. به گفته رییس کمیسیون صنعت اتاق ایران، ناترازی تولید برق که حدود 10 هزار مگاوات در کوتاه‌مدت و در بلندمدت حداقل حدود 20 هزارمگاوات رسیده است، که برای جبران این میزان کسری ناترازی برق 35 میلیارد دلار سرمایه نیاز است. اما راه عبور از ابربحران ناترازی انرژی چیست؟ کلاهی صمدی در پاسخ به این پرسش «تعادل» می‌گوید: راهکار اصلی، ایجاد فرماندهی واحد انرژی در کشور است که این امر از دو طریق ممکن است؛ یا باید ادغام وزارت نیرو در نفت انجام شود که هزینه‌های دیگری دارد یا نهاد رگولاتوری انرژی ایجاد شود که بتواند برنامه سرمایه‌گذاری و توسعه انرژی کشور را تنظیم و دیکته کند.
35 میلیارد دلار سرمایه برای جبران ناترازی برق
علیرضا کلاهی صمدی رییس کمیسیون صنعت اتاق ایران در نشست «چالش‌های ناترازی انرژی برای بخش صنعت» و با اشاره به ناترازی‌های انرژی که کشور با آن درگیر است، گفت: سرمایه‌گذاری دولتی در تولید برق از اواخر دهه 80 متوقف شد؛ اما از آنجا که طرح‌های سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی روی کاغذ هنوز سودآور بود، این سرمایه‌گذاری تا بازه‌ای انجام می‌شد. او با بیان اینکه به‌روزرسانی شبکه انتقال و توزیع برق نیز از چالش‌های اساسی است، ادامه داد: از سال 78 تا اواخر دهه 90 حدود 15 تا 20 درصد مقدار نیاز در شبکه توزیع و انتقال شبکه برق سرمایه‌گذاری انجام شد و در سه سال اخیر این میزان تقریباً صفر بوده است. کلاهی صمدی، با اشاره به تلاش دولت برای اجبار واحدهای تولیدی برای تأمین برق مورد نیازشان، اظهار کرد: اگر تولید برق به صورت پراکنده گسترش پیدا کند، تأمین گازوئیل مورد نیاز آنها تبدیل به یک بحران تمام‌عیار خواهد شد. هم مازوت و هم گازوئیل ما غیراستاندارد است و علاوه بر آلودگی محیط زیستی آسیب جدی به موتورهای مدرن وارد خواهد کرد. او با تأکید بر اینکه انرژی خورشیدی در کوتاه‌مدت تنها مسیر افزایش ظرفیت تولید برق است، ادامه داد: اگرچه هم به لحاظ اقلیمی و هم به لحاظ هزینه‌ای پایین‌تر انرژی خورشیدی مقرون به صرفه است، اما نمی‌توان تمام برنامه‌ریزی خود را بر مبنای انرژی تجدید‌پذیری بگذاریم که منبع آن در دست ما نیست. نکته دیگر اینکه انرژی‌های تجدید پذیر حاشیه ایمنی بالاتری نیاز دارند. شبکه‌های انتقال این نوع انرژی‌ها باید سرعت انتقال بالاتری داشته باشند که شبکه فعلی توزیع برق ما توان آن را ندارد. کلاهی صمدی تصریح کرد: برای جبران کسری 20 هزار مگاوات ناترازی برق، 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری و برای به‌روزرسانی شبکه انتقال هم 25 میلیارد دلار منابع نیاز است.
زیان 250 همتی صنعت از قطعی برق
او افزود: چگالی مصرف برق در تهران در زمان طراحی شبکه انتقال در سال 52، یک مگاوات در کیلومتر مربع بوده و الان به 9 مگاوات در کیلومتر مربع رسیده؛ اما شبکه متناسب با این افزایش مصرف به‌روزرسانی نشده است.
رییس کمیسیون صنعت اتاق ایران اظهار کرد: ارتقای شبکه توزیع و انتقال برق تهران، کاهش اتلاف برقی معادل یک نیروگاه شهید رجایی و اصلاح کل شبکه توزیع و انتقال برق کشور، تا 10 هزار مگاوات صرفه‌جویی خواهد داشت.
کلاهی صمدی با اشاره به آمار متعدد از ضرر و زیان واحدهای تولیدی ناشی از قطع برق، گفت: در کل صنعت نیز یک برآورد محافظه‌کارانه حکایت از بیش از 250 همت زیان ناشی از قطع برق دارد. در صنایع فلزی برآورد بدبینانه حاکی از 8 میلیارد دلار کاهش صادرات در یک سال است. در برآورد دیگری ضرر و زیان روزانه قطع برق در بخش معدن نیز 41 همت بوده است.
دو پیشنهاد برای حل ناترازی
کلاهی صمدی، در پاسخ به پرسش «تعادل» مبنی بر اینکه راهکار بخش خصوصی برای حل بحران ناترازی در کوتاه‌مدت وبلندمدت چیست، گفت: اقدامات در سمت تقاضا، مغفول مانده است. شدت مصرف انرژی ایران در دنیا بالاترین است. ساختار غلط توسعه صنعتی کشور و نداشتن استراتژی مناسب توسعه صنعتی و الگوهای مصرف غلط، موجب افزایش بی‌رویه تقاضا شده است. چرا برنامه‌ریزی ما در حوزه پتروشیمی‌های گازبر است؟ چرا در روستاهای کل کشور برق و گاز، شبکه شده است. در حالی که باید از مولدهای کوچک و تجدیدپذیر یا بخاری‌های نفتی با بیش از 95 درصد راندمان در این مناطق استفاده می‌شد. جاری نشدن استانداردهای انرژی ساختمان و عدم رعایت اصول اقلیمی در ساخت‌وساز، مصرف را به‌شدت افزایش داده است.
او با تأکید بر ضرورت ایجاد فرماندهی واحد انرژی در کشور، ادامه داد: این امر از دو طریق ممکن است. یا باید ادغام وزارت نیرو در نفت انجام شود که هزینه‌های دیگری دارد یا نهاد رگولاتوری انرژی ایجاد شود که بتواند برنامه سرمایه‌گذاری و توسعه انرژی کشور را تنظیم و دیکته کند.
صمدی همچنین در پاسخ به این پرسش «تعادل» مبنی بر اینکه آیا قطعی برق در بخش خانگی را راهکار مناسبی در کوتاه می‌داند یا خیر، نیز اینطور گفت: با توجه به اینکه میزان قطعی در بخش خانگی خیلی کمتر از میزان قطعی در بخش صنعتی است، قطع برق در این بخش اقدام درستی است. در رابطه با قطع برق شهرک‌های صنعتی، برخی با برنامه‌ریزی انجام می‌شد اما برخی دیگر نه. این شهرک‌ها دست‌کم دو روز در هفته قطعی برق دارند.
دولت زیان واحدهای تولیدی را جبران نکرد
او همچنین درباره الزام واحدهای صنعتی برای تأمین برق از محل نیروگاه خورشیدی، اظهار کرد: صنعتگری که مشکلات زیادی دارد چرا باید برای تأمین برق خود از محل ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی تحت فشار قرار بگیرد. صنعتگر با بحران بازار، نقدینگی، تأمین نیروی کار و … مواجه است و حالا تولید برق را هم بر عهده او می‌گذارند.
عضو اتاق ایران افزود: اگر فرآیند مجوزدهی و واگذاری زمین و ایجاد نیروگاه تسهیل شود، کار خوبی است؛ اما در غیر این صورت یک مشکل به مشکلات دیگر صنعتگر اضافه خواهد کرد. به علاوه مشکل شبکه توزیع و انتقال و به‌روز نبودن آن هم باعث می‌شود اگر برق تجدید پذیر تولید شود هم نتوان از آن استفاده کرد. رییس کمیسیون صنعت اتاق ایران، در پاسخ به سوال یکی دیگر از خبرنگاران درباره اجرای ماده 25 قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار و جبران زیان‌های ناشی از قطعی برق واحدهای تولیدی اجرا نشده است، گفت: دولت منابع جبران این زیان‌ها را ندارد؛ اما ما پیشنهاداتی ارایه دادیم. از جمله کاهش مالیات واحدهای صنعتی با هدف جبران بخشی از این خسارت، استفاده از بیمه بیکاری در ساعات بیکاری نیروی کار، ارایه تسهیلات بانکی به واحدهای زیان‌دیده به ویژه برای تولید انرژی یا پروژه‌های صرفه‌جویی انرژی، تنفس و فرصت دادن به واحدهای تولیدی برای پرداخت اقساط بانکی و تأمین اجتماعی و مالیات و … است.
جزییات زیان روزانه صنعت از قطع برق
هم راستا با این نشست، کمیسیون صنعت اتاق ایران، ضرر و زیان ناشی از قطع برق واحدهای تولیدی را محاسبه کرده و در گزارشی با اشاره به شیوه محاسبات خود، نتیجه را منتشر کرده است. داده‌های گزارش شان می‌دهد: زیان روزانه قطعی برق در بخش صنعت به قیمت سال 1402 بیش از 5843 میلیارد تومان بوده و این رقم برای سال جاری با احتساب تورم حدود 8 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. ضرر اقتصادی فعالیت به ازای هر روز عدم فعالیت در بخش‌های مختلف در جدول زیر آورده شده است.
در این گزارش آمده است، ضرر اقتصادی بخش به ازای هر روز عدم فعالیت (میلیارد تومان)، شاخص میزان خسارت هر روز عدم فعالیت بخش‌های اقتصادی را بر اساس سهم آنها از تولید ناخالص داخلی سال 1402 نشان می‌دهد. برای نمونه میزان خسارت قطعی هر روز برق صنعت برابر با 5843 میلیارد تومان (به قیمت سال 1402) است که با در نظر گرفتن تورم سال جاری، این رقم تا حدود 8 هزار میلیارد تومان برای سال 1403 قابل برآورد است.