اقتصاد ایران در طول تمام دهه‌های گذشته از نرخ بالای تورم رنج برده و این روند تا زمانی که اصلاحات ساختاری به نتیجه منطقی نرسد،تداوم خواهد داشت.
اقتصاد ایران در طول تمام دهه‌های گذشته از نرخ بالای تورم رنج برده و این روند تا زمانی که اصلاحات ساختاری به نتیجه منطقی نرسد،تداوم خواهد داشت. هرچند در دولت چهاردهم ایده‌های مختلفی برای مدیریت نرخ تورم و کاهش آن اجرایی شده و بر اساس گزارش‌های مرکز آمار دولت توانسته فعلا تورم را در کانال 30 درصد مهار کند اما در این تردیدی وجود ندارد که اثرات تورم طولانی مدت سال‌های گذشته بر بخش‌های مختلفی از اقتصاد ایران باقی مانده و باید راهی برای کنار زدن بحران‌های ناشی از آن نیز پیدا کرد. یکی از راهکارهایی که در تمام سال‌های گذشته بارها مطرح شده و البته هرگز به مرحله اجرا نرسیده، بحث حذف صفر از پول ملی کشور است. در این طرح با توجه به محاسبات و برآوردهای بانک مرکزی، دولت لایحه‌ای را به مجلس ارائه می‌کند و در صورت قانونی شدن آن، تعدادی از صفرهای پول ملی حذف می‌شود. این موضوع پیش از این در کشورهای مختلف اجرا شده و البته نتایج و تبعات خاص خود را نیز داشته است.
در هفته گذشته خبری منتشر شد که در ابتدا نشان می‌داد که دولت پزشکیان به دنبال حذف چهار صفر از پول ملی است. پس از آن اما دولت اعلام کرد که این طرح مربوط به دولت‌های گذشته بوده و صرفا لایحه آن برای بررسی در اختیار نمایندگان مجلس قرار دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که طرح اخیر مربوط به سال 98 و دولت دوازدهم بوده است. این لایحه بر اساس پیشنهاد هیات وزیران دولت دوازدهم و در جلسه مورخ 13 مرداد 1398 به تصویب رسیده بود.
تسنیم نوشته: «هدف از این اصلاح، کاهش مشکلات ناشی از تورم مزمن و کاهش قدرت خرید پول ملی است که طی سال‌های اخیر موجب افزایش ارقام در مبادلات روزمره و افت حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با دیگر ارزهای بین‌المللی شده است. این طرح با حذف 4 صفر از پول ملی و بازنگری در سیستم اسکناس‌ها و سکه‌ها، در تلاش است تا علاوه بر تسهیل استفاده از پول ملی در نظام‌های پرداخت، مشکلات موجود را کاهش بدهد. در متن لایحه آمده است که واحد پول ایران «تومان» خواهد بود و هر تومان معادل 10 هزار ریال جاری و یکصد پارسه است. همچنین، به منظور تسهیل روند انتقال به سیستم جدید، دوره‌ای دو ساله به عنوان «دوره گذار» برای استفاده همزمان از تومان و ریال در نظر گرفته شده است. در این مدت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است ترتیبات اجرایی لازم را برای جمع‌آوری و جایگزینی اسکناس‌ها و سکه‌های ریال با تومان فراهم کند. این لایحه با هدف اصلاح ساختار پولی کشور، کاهش تورم و افزایش کارآیی پول ملی در معاملات روزانه به مجلس تقدیم شده و انتظار می‌رود با بررسی و تصویب آن، مشکلات اقتصادی کشور در این زمینه برطرف شود.» هرچند هنوز در مجلس خبر رسمی از پیگیری این طرح وجود ندارد و مشخص نیست که نمایندگان آیا پس از نهایی شدن بودجه به سراغ این برنامه خواهند رفت یا خیر اما بسیاری از اقتصادانان نسبت به اثربخشی آن ابراز تردید کرده‌اند. در واقع در این تردیدی وجود ندارد که با توجه به دشوار شدن محاسبات و افزایش ارقام تحت تاثیر تورم، قطعا حذف صفر می‌تواند بخشی از نگرانی‌ها را در این زمینه برطرف کند اما کارشناسان معتقدند که فعلا باید فکری به حال تورم فعال در اقتصاد ایران کرد و اگر تورم مهار شود، این طرح می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد اما در غیر این صورت باز هم مسیر طی شده تکرار خواهد شد. وحید شقاقی، اقتصاددان و عضو هیات‌علمی دانشگاه درباره حذف چهار صفر از پول ملی اظهار کرد: بحث حذف چهار صفر از پول ملی در دولت‌های قبلی هم مطرح شده بود و هیات وزیران دولت دوم روحانی نیز بحث تبدیل ریال به تومان را مصوب کردند؛ اما بعد از آن پیگیری صورت نگرفت و در نهایت متوقف شد. وی افزود: تبدیل ریال به تومان سال‌هاست که در کشورمان اتفاق افتاده به‌طوری‌که مسوولان، آمار و ارقام اقتصاد کلان را بر مبنای همت (هزار میلیارد تومان) اعلام می‌کنند و مردم هم در محاورات و معاملات جزیی خود تومان را مبنا قرار می‌دهند و بنابراین تومان در بین محاورات مردم و دولتمردان جاافتاده و کسی از کلمه ریال استفاده نمی‌کند. عضو هیات‌علمی دانشگاه با بیان اینکه حذف چهار صفر از پول ملی هیچ تأثیری بر تورم و ارزش پول ملی و شاخص‌های کلان اقتصاد ندارد و صرفا برای راحتی و سهولت در مبادلات و معادلات و حساب و کتاب‌هاست، گفت: کشورهایی مانند آرژانتین و آلمان که درگیر ابر تورم شدند و تورم‌های هزار درصد و ده‌هزار درصد و یک میلیون درصد را تجربه کردند بعد از اینکه توانستند شرایط مهار تورمی را فراهم کرده و به اقتصاد ثبات ببخشند، برای سهولت کار صفرها را برداشتند.
شقاقی با بیان اینکه هنوز افق روشنی برای مهار تورم در اقتصاد ایران وجود ندارد، افزود: در شرایطی که هنوز برنامه مشخصی برای مهار تورم نداریم و برای سال‌های آینده هم تورم‌های بالاتری پیش‌بینی می‌شود مسلما حذف چهار صفر از پول ملی بدون الزامات و پیش‌زمینه‌ها بی‌فایده خواهد بود و مجددا باید به همان نقطه اول بازگردیم. وی با بیان اینکه حذف چهار صفر ممکن است در برخی شهرهای کوچک، التهابات و انتظارات تورمی را تشدید کند یا اعداد به سمت بالا گِرد شوند اظهار کرد: درست نیست که بحث‌های مهم‌تر و کلیدی مانند مهار تورم و ثبات ارز و حل مساله ناترازی‌ها به حاشیه برده شوند و موضوع حذف چهار صفر از پول ملی بدون الزامات آن مطرح شود آن هم در شرایطی که افق روشنی برای مهار تورم در اقتصاد ایران وجود ندارد و تورم بالای 40 درصد برآورد می‌شود. این اقتصاددان تأکید کرد: دولت و مجلس به‌جای مطرح‌کردن این بحث‌ها بهتر است اول برنامه مهار تورم را اجرایی کنند و به موضوعات مهم‌تری بپردازند. همچنین طهماسب مظاهری،کارشناس اقتصادی درباره حذف چهار صفر از پول ملی اظهار کرد: حذف صفر از پول ملی یا همان اصلاح پولی زمانی اتفاق می‌افتد که یک کشور چند سالِ پی‌درپی تورم‌های بالا را تجربه کند و ارزش پول ملی آن کم شود و در نهایت هم پول ملی آن کشور به نسبت کشورهایی که با آنها خریدوفروش و مراوده دارد نامتناسب و نامعقول شود. وی که در یک برنامه رادیویی صحبت می‌کرد، افزود: اگر دولت تصمیم بگیرد اسکناس درشت چاپ نکند ارزش اسکناس‌های موجود به‌شدت کاهش پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که ممکن است حتی به‌اندازه هزینه چاپ آن هم نشود. رییس اسبق بانک مرکزی گفت: کشورهایی که شرایط لازم را دارند هر چند سال یک‌بار تعدادی از صفرهای پول ملی خود را حذف می‌کنند که البته ما هم در زمان ریاست‌جمهوری دکتر احمدی‌نژاد، پیشنهاد حذف چهار صفر را دادیم که در آن زمان پیشنهاد معقول و خوبی بود؛ اما در نهایت امر، بحث قانونی آن به ثمر نرسید. مظاهری مطرح‌شدن مجدد بحث حذف چهار صفر از پول ملی را از دو جنبه مورد بررسی قرارداد و اظهار کرد: اکنون حذف چهار صفر با تورم‌های بالایی که وجود دارد کارساز نیست و اگر دولت بخواهد کار معنادار و مفیدی انجام بدهد حداقل باید شش صفر را حذف کند. وی خاطرنشان کرد: بحث حذف صفر از پول ملی الزاما به معنای تغییر اسم پول ملی نیست و ضرورتی ندارد؛ اما ازآنجایی‌که کلمه ریال در فرهنگ مردم ایران جا نیفتاده و کسی از این کلمه استفاده نمی‌کند می‌توان در جهت همراهی دولت و حکومت با مردم از کلمه مورد قبول خود مردم برای پول ملی استفاده کرد. این کارشناس اقتصادی در بخش دیگر اظهارات خود به مشکلات عدیده نظام پولی و بانکی و اقتصادی کشورمان اشاره کرد و گفت: ناترازی، تسهیلات تکلیفی، زیان دهی بانک‌ها، تورم و کسری بودجه از مسائل جدی مملکت ما هستند که باید به آنها رسیدگی شود؛ لذا اگر دولت و مجلس قصد به‌کارگیری ظرفیت کارشناسی خود و ظرفیت جامعه و انجام اقدامات اصلاحی را دارند باید گفت که حذف صفر از پول ملی اقدام اصلح و اولویت‌دار کشور نیست که برای آن وقت و انرژی صرف کنند. مظاهری با تأکید بر اینکه دولت و مجلس در شرایط کنونی باید نیروهای کارشناس خود را برای حل مشکلات مهم اقتصادی کشور به کار بگیرند، اظهار کرد: اولویت امروز، اصلاح نظام پولی و بانکی است و اگر نیروی کارشناسی وجود دارد و قرار است دولت از ظرفیت مردمی کمک بگیرد بهتر است ابتدا برای حل مشکلات اساسی کشور اقدام شود. یحیی آل‌اسحاق وزیر اسبق بازرگانی و کارشناس اقتصادی درباره حذف چهار صفر از پول ملی گفت: عناوینی مانند ریال و تومان و همت (هزار میلیارد تومان) که برای پول ملی تعیین می‌شود صرفا یک علامت و شناسه در کارهای اقتصادی مردم است. وی با بیان اینکه این علامت و شناسه اقتصادی باید نمودی از واقعیت‌های وضعیت اقتصادی عامه مردم باشد، افزود: اگر این فاصله غیرمعقول باشد بحث شاخص تشخیص قیمت و وزن عملا معنای خود را از دست می‌دهد. آل اسحاق با اشاره به اینکه الان ارزش پول هیچ کشوری ثابت نیست و جریانات عمومی و تغییرات و تحولات مختلف ثبات و ارزش پول را دچار نوسان می‌کنند، اظهار کرد: موضوع ریال که سال‌های سال ملاک پول ما بوده الان به تومان تبدیل شده و بنابراین چهار صفر در پول ملی عملامعنای خود را ازدست‌داده و کسی ریال را ملاک تشخیص قرار نمی‌دهد. آل‌اسحاق با بیان اینکه گفتن چهار صفر در اعداد و ارقام، محاورات اقتصادی و برآوردهای اقتصادی را دچار اشکالاتی می‌کند گفت: امروز در محاورات اقتصادی، حتی عدد میلیارد تومان هم روی‌همت (هزار میلیارد تومان) اعلام می‌شود تا محاسبه آن سریع‌تر انجام شود. این کارشناس اقتصادی با تصریح بر اینکه ریال جایگاه خود را ازدست‌داده و در برآوردهای اقتصادی و حسابداری و محاورات عمومی نیز به عنوان ملاک در نظر گرفته نمی‌شود خاطرنشان کرد: امروز مردم در محاورات عمومی از تومان استفاده می‌کنند و حتی یک میلیون تومان را هم یک تومان می‌گویند. وی تأکید کرد: حذف چهار صفر از پول ملی صرفا یک تغییر شکلی در پول ایجاد می‌کند و هیچ تأثیری بر تورم و خریدوفروش مردم و حجم نقدینگی ندارد؛ اما به‌طورکلی مزایای حذف چهار صفر بیشتر از معایب آن است. به این ترتیب هرچند کارشناسان معتقدند که اساس این طرح بی‌نتیجه نیست و می‌تواند در شرایط مثبت، نتیجه بخش نیز باشد اما به شکل همزمان این نگرانی نیز وجود دارد که با باقی ماندن تورم، همچنان بخشی از مشکلات در این حوزه فراموش شوند، ابهام‌هایی که باید دید که آیا باعث می‌شود که مجلس این برنامه را فعلا فراموش کند یا همچنان نمایندگان این ایده را پیگیری خواهند کرد.