مدیر اسبق امور اوپک گفت: روس‌ها نفت اورال را برای صادرات به مدیترانه و اروپای غربی کشانده و قیمت آن را بالا بردهاند از سوی دیگر قصد دارند نفت ایران را ارزان بخرند و به مصرف داخلی‌‌شان برسانند.
زمانی با فریدون برکشلی به گفت‌وگو نشستیم که هنوز مباحث مربوط به معرفی نامزدهای تصدی وزراتخانه‌های مختلف از سوی دولت به مجلس و مباحث مربوط به رای اعتماد نمایندگان به اوج نرسیده بود و حتی گزینه نهایی دولت یازدهم برای وزارت نفت نیز اعلام نشده بود.
اما با اوج گرفتن تنش‌های مرتبط با رای اعتماد به وزرا در مجلس، ترجیح دادیم این گفت‌وگوی مهم پس از فروکش کردن غبارها منتشر شود تا مباحث کارشناسی اندکی از زیر سایه سنگین سیاست خارج شود و در غبار تنش‌ها گم نشود.
برکشلی معتقد است لااقل 25 درصد از تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران غیرقانونی است و می‌توان علیه آنها اقامه دعوا کرد. در عین حال وی از جایگزین نشدن نسل قدیمی حقوقدانان زبده نفتی ایران ابراز نگرانی می‌کند، همچنین از ناتوانی کشور در بازیابی بازارهای صادراتی نفت خود در کنار طمع روس‌ها به نفت ارزان ایران ابراز نگرانی می کند.
فارس: در شرایط فعلی با توجه به تحریم‌ها و دیگر چالش‌های نفت، صنعت نفت ایران چطور باید اداره شود؟
برکشلی: در شرایط کنونی مهم‌ترین ویژگی وزیر نفت داشتن عقبه نفت است. مشکلاتی که ما در این سال‌ها با آن مواجه بوده‌ایم اغلب ناشی از آن است که وزرا از دیگر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها می‌آمدند و تصور می کردند نفت را خودشان اختراع کرده‌اند.
درباره نهادهای زیر مجموعه وزارت نفت نیز چنین تصوری داشتند و حتی قبلا کسانی را دیده‌ایم که تصور می‌کردند مطالعات نفتی را خودشان برای اولین بار اختراع کرده‌اند. خوشبختانه در گروه مشاور رئیس جمهور جدید افراد نفتی زیادی وجود دارند که یک جنبه مثبت است.
یک وزیر با عقبه نفتی متوجه خواهد شد که یک سلیقه یا یک گروه مطلقا نمی‌تواند وزارت نفت را اداره کند و باید با پرهیز از تنگ‌نظری از طیف بسیار گسترده‌ای از کارشناسان و مدیران با عقبه داخلی و بین‌المللی استفاده کند. این گشاده نظری منبعث از شناخت عمیق‌تر افراد از صنعت نفت است.
در عین حال وزیر نفت باید دید بین‌المللی داشته باشد و از دیپلماسی انرژی نیز درک صحیحی داشته باشد. به علاوه باید قدرت و قابلیت صنعت نفت را درک کند و بداند چه قدرت عظیمی را اداره می‌کند.
باید به صراحت بگویم که بخشی از ناکامی‌ها در فائق آمدن بر مشکلات تحریم را در ناتوانی وزارت نفت می‌‌بینیم. صنعت نفت قابلیت بسیار بالایی دارد که بر اساس آن وزیر جدید نفت می‌تواند بخشی از مشکلات ناشی از تحریم را برطرف کرده و مدیریت کند.
*لااقل 25 درصد از تحریم‌ها غیر قانونی و قابل تعقیب است
*نسل قبلی حقوق‌دان‌های زبده نفتی جایگزین نشده‌اند
*در مجامع بین‌المللی گوش‌ها برای شنیدن سخن دکتر موحد تیز می‌شود
فارس: در این باره مثال می‌زنید؟ به هر حال نفت خود به شدت با تحریم دست به گریبان است.
برکشلی: بر اساس مطالعاتی که خود بنده انجام داده‌ام حداقل 25 درصد از تحریم‌های یک جانبه و چند جانبه غیر از تحریم‌های شورای امنیت بر علیه صنعت نفت ایران غیر قانونی است و به لحاظ حقوقی قابل تعقیب است. ما می‌توانیم خسارت ناشی از آنها را از تحریم‌کنندگان دریافت کنیم، کما اینکه شنیده‌ایم درباره لغو تحریم بانک ملت، اعاده خسارت 500 میلیون پوندی مطرح است. استفاده از این ظرفیت‌ها به داشتن دید بین‌المللی از نفت و درک درست از دیپلماسی انرژی و اشراف به مسائل حقوقی نیاز دارد.
ما الان به مسائل حقوقی اشراف نداریم چون 30 سال است دعاوی قانونی نداریم. بهترین حقوقدانان ما 80 سالگی را پشت سر گذاشته‌اند و نسل بعدی جایگزین آنها نشده است، مثلا آقای دکتر موحد یکی از چهره‌های برجسته حقوقی ما در نفت بودند اما کسی جانشین ایشان نشده است.
فارس: ظاهرا ایشان در جریان دعوای حقوقی لغو قراردادهای شرکت‌های کنسرسیوم در نفت ایران در ابتدای پیروزی انقلاب نقش بی‌نظیری داشته‌اند...
برکشلی: ایشان جوان 27 یا 28 ساله‌ای بوده است که همراه دکتر مصدق در جریان ملی شدن صنعت نفت حضور داشته است.
کتاب‌های زیادی تالیف کرده‌اند، هم به لحاظ علمی و هم به لحاظ عملی در تحولات حضور داشته‌اند دنیا ایشان را قبول دارد. من در جلسات می‌دیدم وقتی ایشان سخن می‌گوید گوش‌ها همه تیز می‌شود.
خوب الان فلان کسی که از فلان دانشگاه آزاد در یک منطقه دور افتاده یک لیسانس حقوق گرفته است و بعد مدرک بالاتر را از جای مشابهی گرفته مسئول امور حقوقی یک جای حساس می‌شود.
وزیر نفت باید در سطحی باشد که افراد قابل و توانا حاضر باشند با او کار کنند و به خصوص در شرایط تحریم لازم است اشراف بالایی به مسائل بین‌المللی داشته باشد.
*خرد لازم برای اداره دومین شرکت بزرگ نفتی جهان در کشور ایجاد نشده است
فارس: شما هم حاضر هستید به دولت آینده کمک کنید؟
برکشلی: تصور می‌کنم اگر زمینه فراهم باشد همه افراد حاضر باشند دستمایه تجارب خود را با سمت یا بدون سمت در اختیار سیستم اداره کشور قرار دهند، اما شرایط باید فراهم باشد و در چنین حالتی همه حاضر خواهند بود سخاوتمندانه تجربیات خود را در اختیار کشور قرار دهند.
آقای احمدی‌نژاد اوایل کار خود روی موضوع مهم اتاق‌های فکر تاکید زیادی داشت اما نمی‌دانم چرا آن را رها کرد. یک متفکر تا مدتی به تولید فکر ادامه می‌دهد و بعد به باز خورد آن نگاه می‌کند.
اتاق‌های فکر متعددی در کشور وجود داشته‌اند و بعضا تولیدات آنها در شرایط کشور تأثیر قابل توجهی داشته است. این اتاق‌های فکر باید از رخوت خارج شوند.
ما باید بپذیریم به صورت عمومی در کشور اندیشمندی و خرد مورد انتظار برای اداره دومین شرکت بزرگ نفت جهان را نداریم.
*دندان تیز روسیه برای نفت ایران
*نباید اسیر شعارهای خودمان شویم
*بلد نیستیم از تجربیات با ارزش مان سازماندهی شده استفاده کنیم
ما روزانه لااقل 1.7 میلیون بشکه نفت را پالایش و توزیع می‌کنیم، حجم بسیار بالایی صادرات داریم، در کنار آن بحث گاز و بحث عظیم پتروشیمی را داریم.
ما زمانی فکر می‌کردیم میزان صادرات خدمات نفتی از صادرات خود نفت بیشتر خواهد بود. امروز می‌توانیم پالایشگاه و پتروشیمی تأسیس کنیم می‌توانیم میادین نفت و گاز را توسعه دهیم. ما تجربه سخت‌ترین عملیات مهار چاه‌های آتش گرفته را بهتر از بهترین شرکت‌های بین المللی در اختیار داریم. اما از این تجربیات به صورت سازماندهی شده استفاده نمی‌‌کنیم.
الان تغییرات مهم ساختاری پیش روی صنعت نفت و گاز است، این تغییرات و آثار آنها باید رصد و ارزیابی شود. تصور نکنیم دنیا بدون دلیل اجازه نمی‌دهد قیمت نفت از 120 دلار کمتر شود، آنها محاسبه کرده‌اند که چه منابعی با این قیمت‌‌ها مقرون به صرفه می‌شود. نقطه بهینه را 120 دلار می‌بینند. ما باید این پیام‌ها را ببینیم و در عین حال پیام دهیم.
نباید تا آن حدشعار دهیم که خودمان اسیر شعار‌ها شویم، مثلا آقای قاسمی گفته اگر نفت ایران تحریم شود قیمت نفت به 250 دلار می‌رسد. باید پرسید چرا قیمت به این حد نرسید؟ این حرف بر چه اساسی زده شد؟
اگر قرار است برای آرامش بخشی به جامعه حرفی زده شود باید در داخل ساختار دولت تصور دقیقی از شرایط وجود داشته باشد. من الان نگرانی عمیقی دارم که آسیب وارد شده به بازار نفت ایران قابل ترمیم نباشد.
الان روسیه قصد دارد نفت ایران را بخرد. روس‌ها قیمت نفت اورال را بالا بردهاند و قصد دارند آن را صادر کنند و نفت ایران را در داخل روسیه مصرف کنند. روس‌ها نفت اورال را به مدیترانه و اروپای غربی کشانده و قیمت آن را بالا بردهاند از سوی دیگر قصد دارند نفت ایران را ارزان بخرند.
فارس: واقعا روسیه الان نفت ایران را می‌خرد؟
برکشلی: این یک ایده جدی است من نگران آن هستم که صنعت نفت آسیب‌های جبران ناپذیری ببیند. تنها یک وزیر قدر و توانا و صاحب فکر می‌تواند این بحران‌ها را مدیریت کند.