نفت گران در بورس انرژی
هنوز فقط چند ماه از عمر بورس انرژی ایران گذشته اما ظاهرا هیچ‌کس راضی
نیست. مدیرعامل بورس انرژی روز گذشته گفت که خرید نفت با قیمت جهانی برای
خریداران داخلی گران تمام می‌شود و پرداخت این پول برای آنها سخت است، از
طرف دیگر پالایشگاه‌دارها هم برای خرید نفت از بورس با دردسرهایی مواجه
شده‌اند. علاوه بر قیمت گران، مشکلات دیگری هم هست. رئیس هیات‌مدیره انجمن
شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری نفت در این باره به «کسب و کار» می‌گوید:
فروش نفت به پالایشگاه‌ها از طریق بورس منطقی نیست، نمیشود که
پالایشگاه‌دارها صبح تا شب در بورس دنبال خرید نفت باشند. حمید حسینی اما
درباره علت قیمت بالای نفت عرضه شده در بورس عنوان می‌کند که وزارت نفت
عمدا قیمت را طوری تعیین کرده که این سیستم در بورس پا نگیرد.
عرضه نفت خام در بورس با هدف شفاف‌سازی رابطه بین پالایشگاه‌ها و شرکت نفت
از فروردین 93 انجام شد. پیش از این احتمالا هیچ‌کس جز خریدار و فروشنده که
وزارت نفت بود نمی‌دانست که یک بشکه نفت با چه قیمتی به دست تولید‌کننده
می‌رسد. در حال حاضر پالایشگاه‌های بزرگ عموما با خط لوله، نفت مورد
نیازشان را تامین می‌کنند. به همین دلیل عمده خریداران نفت عرضه شده در
بورس، پالایشگاه‌های کوچک و کاملا خصوصی هســتند، پالایشگاه‌هایی که به
گفته سید علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی، توان خرید نفت خام با نرخ
بازارهای جهانی را ندارند. حسینی در مصاحبه با ایلنا با انتقاد از نحوه
قیمت‌گذاری نفت خام در بورس می‌گوید: وزارت نفت بدون اینکه فرمولی ارائه
کند قیمت جهانی نفت را تبدیل به ریال می‌کند که با این رویه خریداران داخلی
و پالایشگاه‌های کوچک توان خرید
ندارند.
سید حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران و رئیس کمیسیون اصل ۴۴ و محیط کسب
و کار آن، در رابطه با این نحوه قیمت‌گذاری نفت که باعث استقبال بسیار کم
از بورس انرژی شده به خبرنگار «کسب و کار » می‌گوید: وزارت نفت قیمت را
یک‌جوری تعیین کرده که کسی رغبتی برای خرید آن نداشته باشد، علت هم واضح
است؛ نفت تا به حال یک جزیره جدا در اقتصاد ایران بوده و با سایر بخش‌های
اقتصادی هیچ تعاملی نداشته است و خرید و فروش و توسعه آن با اختیارات خاصی
انجام می‌شد، طبیعی است که وزارت نفت برای ادغام در اقتصاد ملی مقاومت کند.
شرکت نفت هم علاقه‌ای ندارد که سایر نهادها در قیمت‌گذاری نفت دخالت کنند،
به همین دلیل قیمت نفت عرضه شده در بورس را طوری تعیین کرده‌اند که این
سیستم پا نگیرد، با این قیمت طبیعی است که کاری
انجام نشود.
رئیس کمیسیون اصل ۴۴ اتاق ایران می‌افزاید: نتیجه این قیمت‌گذاری این بوده
که از مجموع نفت عرضه شده در بورس انرژی در این چند ماه تنها 7 درصد آن به
فروش برود. قیمت که بالاست، از طرف دیگر وزارت نفت مبلغ ارزش افزوده را هم
روی این قیمت می‌آورد. هزینه حمل کالا هم به عهده خریدار است، همین باعث
شده تا تعداد کمی از پالایشگاه‌های خصوصی کوچک از بورس خرید کنند. آنها نفت
مورد نیازشان را از کشورهایی مثل عراق وارد می‌کنند و برایشان به صرفه‌تر
تمام می‌شود.
محمدحسین ترابی، رئیس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری نفت،
گاز و پتروشیمی هم در واکنش به اظهارات مدیرعامل بورس انرژی درباره بالا
بودن قیمت نفت عرضه شده در بورس به «کسب و کار» می‌گوید: به عنوان یک فعال
بخش خصوصی می‌گویم که باید به سمت قیمت‌های ترجیحی برای شرکت‌های داخلی و
خارجی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند حرکت کنیم و این نحوه قیمت‌گذاری
مناسب نیست. وی همچنین منتقد خرید نفت پالایشگاه‌ها از بورس است و
می‌افزاید: اینکه پالایشگاهی مجبور باشد نفت را از بورس بخرد اصلا منطقی
نیست. پالایشگاه‌ها برای تامین نفت باید قراردادهای بلندمدت 5 تا 10 ساله
داشته باشند. نمیشود که هر روز در بورس با یک قیمت جدید دنبال خرید نفت
باشند. همه جای دنیا برای تامین ماده اولیه پالایشگاه‌ها، قراردادهای
بلندمدت می‌بندند.
حسینی که پیش از این رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی هم بود، در
پاسخ به اینکه آیا بهتر نیست پالایشگاه‌ها نفت‌شان را مستقیما از شرکت نفت
و در قالب قراردادهای بلندمدت بخرند تا خیالشان از تامین ماده اولیه راحت
باشد، می‌گوید: وزارت نفت فقط نفت مورد نیاز پالایشگاه‌های بزرگ را از طریق
خط لوله تامین می‌کند اما درباره پالایشگاه‌های کوچک کاملا خصوصی این
اتفاق نمی‌افتد زیرا این وزارتخانه، پالایشگاه‌های بخش خصوصی را از خودش
نمی‌داند و حاضر نیست با قیمت توافقی به آنها نفت بدهد. برای حل این مشکل
هم باید در اساسنامه جدید شرکت نفت رابطه با بخش خصوصی دیده شود.