پروژه‌های چند میلیارد دلاری پالایشگاهی معطل کاتالیست‌ چند میلیون دلاری

به تازگی شاهرخ خسروانی قائم مقام شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از بارگیری نخستین کاتالیست ایزومریزاسیون ایرانی در پالایشگاه اصفهان تا 3 ماه آینده خبر داده است. کاتالیست ایزومریزاسیون یکی از کاتالیست‌های بسیار پیچیده در صنعت پالایش محسوب می‌شود و فن‌آوری ساخت آن به صورت انحصاری تا کنون تنها در اختیار بعضی شرکت‌های خارجی بوده است. همان گونه که خسروانی اشاره کرده است واحد جدید بنزین سازی پالایشگاه اصفهان که ساخت آن از مدت‌ها پیش و در قالب طرح افزایش ظرفیت پالایشی و بهبود کیفیت فرآورده‌های کشور در دولت قبل آغاز شده بود مدت‌ها است، از نظر فیزیکی به اتمام رسیده و معطل این کاتالیست پیچیده است. به عبارت دقیق‌تر یک طرح چند صد میلیون دلاری معطل یک کاتالیست چند میلیون دلاری است. در دولت قبل با توجه به پیچیدگی و اهمیت این کاتالیست تلاش زیادی برای واردات آن انجام شد و پس از شکست این تلاش‌ها به دلیل تشدید تحریم‌ها، برای داخلی سازی آن در سال‌های 89 و 90 تصمیم‌گیری شد. پس از موفقیت در تولید آزمایشگاهی این کاتالیست پیچیده، تلاش برای تولید صنعتی آن آغاز شد و امروز کشور از واردات آن بی‌نیاز شده است. گفته می‌شود شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی قصد دارد برای استفاده و بارگیری از این کاتالیست بومی در واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه اصفهان جشنی برگزار کنند و خسروانی هم گفته است:« قرار است بومی سازی محصولاتی از این دست در کشور ادامه داشته باشد.» با این وجود مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی باید دقت کنند که افتتاح و بهره‌برداری از پروژه‌هایی که قبلا تعریف و عملیاتی شده و در این دولت به بهره‌برداری رسیده‌اند برای حرکت آینده صنعت پالایش کشور به هیچ عنوان کافی نبوده و تنها دادن وعده بومی‌سازی چنین محصولاتی رافع مشکلات کشور در این زمینه نخواهد بود. اگرچه توسعه صنعت پالایش گرفتار مشکلات بسیار عمیق‌تری در صنعت نفت از جمله بی‌اعتقادی مدیران به در واقع اگر به موقع برای بومی‌سازی کالاهای استراتژیک اقدام موثری انجام نشود، پروژه‌های چند میلیارد دلاری در صنعت نفت 100 ساله ایران معطل بعضی مواد و قطعات چند میلیون دلاری باقی خواهند ماند. همین امروز پالایشگاه‌های کشور به انواع کاتالیست‌های بسیار مهم و پیچیده از جمله کاتالیست‌های کت‌کراکر و RFCC نیاز مبرمی دارند و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای اثبات اهتمام واقعی خود برای توسعه صنعت پالایش می‌توانند فرآیند بومی‌سازی و ساخت داخل این کاتالیست‌ها را پیگیری کرده و به انجام برساند تا واحدهای بزرگ پالایشی کشور را با استفاده از آنها بتوان وارد مدار کرده و از تعطیلی‌های مقطعی آنها به دلیل کمبود کاتالیست با کیفیت جلوگیری کرد. با توجه به این نکته که دوره جدید وزارت نفت با توجه به سابقه عملکرد وزیر نفت در توقف کامل پروژه‌های پالایشی در 8 سال قبلی مسئولیت خود در وزارت نفت به بی‌توجهی به صنعت مهم پالایش کشور متهم است و اقدامات انجام شده از سوی پالایش و پخش در تاخیر طولانی‌مدت در بهره‌برداری از پروژه‌های پالایشی و تصمیم‌گیری‌ انجام شده درباره پالایشگاه‌های هرمز و نفت سنگین خوزستان و همچنین تعریف پروژه‌های پالایشی سیراف با ایرادات غیر قابل تصور کارشناسی این شائبه را عمیقا تقویت می‌کند.