بورس تهران در سال 1393 یکی از پر ابهام‌ترین و متفاوت‌ترین سال‌های خود را سپری کرد؛ در این سال به دلیل ابهامات سیاسی و اقتصادی و برخی تصمیات دولت رکود عمیقی در بورس حاکم شد و سهامداران زیادی را متضرر و بی اعتماد کرد.
بورس تهران سال 1393 را در حالی آغاز کرد که سال 1392 رویایی ترین سال بورس لقب گرفته بود؛ در این سال به دلیل رشد شدید قیمت ها و بازدهی‌های عجیب شرکتها، سرمایه های زیادی وارد این بازار شد، اما سال 1393 به گونه ای دیگر رقم خورد.ماجرا از دی ماه 1392 و با افزایش نرخ خوراک شرکتهای پتروشیمی شروع شد و آن را به کل سال تعمیم داد به طوری که از همان ابتدای سال روند نزولی بورس شروع شد و شاخص از ارقام 79 هزار واحد فاصله گرفت.
روند منفی بورس در تابستان هم ادامه پیدا کرد و منجر به خروج نقدینگی و افت ارزش معاملات و همچنین کاهش قیمت ها و زیان سهامداران شد. این روند در سومین فصل سال نیز ادامه پیدا کرد اما قبل از آغاز مذاکرات هسته ای شرایط متفاوتی را رقم زد به طوری که بازار سرمایه با خوش بینی ناشی از به نتیجه رسیدن مذاکرات در سوم آذر ماه تغییر چهره داد و با افزایش ناگهانی قیمت ها و ارزش معاملات مواجه شد.
این شرایط موجب ایجاد جو هیجانی در تالار شیشه ای و تشکیل صف های میلیونی خرید برای شرکت ها شد، اما روزهای خوش بورس دوام زیادی نداشت و با به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته ای در سوم آذر ماه و همزمانی آن با کاهش شدید قیمت نفت، بورس تهران به رکودی عمیق تر گرفتار شد و ناامیدی شدیدی سطح بورس را فرا گرفت تا جایی که شاخص بورس تهران به پایین ترین سطح خود در سال 1393 رسید.
ریزش شدید قیمت ها و ابهامات سودآوری شرکتها در کنار ابهامات صنایع بورسی همچون نرخ خوراک پتروشیمی ها،کیفی سازی پالایشگاه ها، بهره مالکانه معادن، ابهامات پرونده هسته‌ای و از همه مهم تر روند کاهشی قیمت نفت موجب شد تا بازار سرمایه زیان هنگفتی را نصیب سهامداران خود کند به طوری که میانگین زیان سهامداران بورسی در سال 1393 به 19 درصد رسید و زیان برخی نیز تا سطح 50 درصد افزایش پیدا کرد. زیان 19 درصدی بورس در کنار تورم 15 تا 18 درصدی و نیز سود های بانکی 22 درصدی منجر به خروج نقدینگی از بورس تهران شد.
از سوی دیگر رکود شدید بورس تهران موجب کاهش 25 درصدی ارزش بازار سرمایه و رسیدن آن از از386 هزار میلیارد تومان در ابتدای سال به 290 هزار میلیارد تومان در اسفند ماه شد؛شاخص بورس هم از 79 هزار واحد تا سطح 65 هزار واحد افت کرد.
ناکامی صندوق توسعه در بورس
ادامه روند منفی بورس و تشدید آن موجب تغییر ساختار صندوق توسعه بازار سرمایه در سال 1393 شد و قرار شد تا این صندوق با تزریق نقدینگی روند بازار را بهبود ببخشد اما این صندوق با انتقادات زیادی همراه شد و نتوانست اهداف لازم را محقق کند به طوری که در طول سال گذشته و به گفته رئیس سازمان بورس این صندوق تنها توانست 15 میلیارد تومان به بورس کمک کند.
شرکتهای پالایشی بزرگ ترین چالش سال
از دیگر اتفاقات مهم بازار سرمایه در سال 1393 توقف شرکتهای مطرح پالایشگاهی در تیر ماه بود، توقف این شرکتها به دلیل ابهامات کیفی سازی موجی از نگرانی را در بین سهامداران ایجاد کرد و به ابهامات بازار سرمایه افزود.
به این ترتیب مخالفت سازمان بورس با موضوع کیفی سازی پالایشگاه و چالش های پالایش و پخش با این شرکتها موجب توقف طولانی مدت نماد آنها و بلوکه شدن سرمایه هزاران سهامدار شد تا جایی که رئیس قبلی سازمان بورس تلاش های زیادی برای حل این مشکل انجام داد و رئیس جدید نیز قبل از ورود خود به سازمان بورس خواسته بود تا نماد این شرکتها بازگشایی شود.
به این ترتیب ابهامات زیاد بین پالایش و پخش و شرکتهای پالایشگاهی به دلیل موضوع کیفی سازی موجب شد تا جلسات متعددی برای حل این مشکل برگزار شود که در نهایت نتیجه این جلسات به تعویق افتادن کیفی سازی به مدت 5 سال بود.اما تعویق کیفی سازی نیز نتوانست منجر به بازگشت پالایشگاه ها به بورس تهران شود زیرا شرکتهای پالایشی منتظر اعلام قیمت های جدید خوراک از سوی پالایش و پخش بودند تا بتوانند صورتهای مالی جدید خود را بر این مبنا ارائه دهند.
طولانی شدن روند ابلاغ قیمت های جدید خوراک توسط پالایش و پخش مانع از بازگشایی نماد این شرکتها شد تا اینکه در هفته پایانی اسفندماه سال گذشته قیمت های جدید اعلام شد.اما این همه ی ماجرا نبود و اعتراض پالایشگاه ها مانع از ارائه اطلاعات جدید و چیش بینی سود سال آینده شد.این مشکل در نهایت با برگزاری جلسات متعدد و اولتیماتوم سازمان بورس به شرکتهای پالایشی برطرف و موجب شد تا این شرکتها پیش بینی سود سال 1394 خود را در چند سناریو اعلام کرده و موجب برگشت به تالار شیشه ای شوند.
سرانجام پالایشگاه ها در آخرین سه شنبه سال 1393 به تالار شیشه ای برگشتند و سرمایه بلوکه شده سهامداران خود را آزاد کردند. تعدیل های منفی 60 تا 70 درصدی این شرکتها موجب ریزش شدید قیمت سهام این شرکتها و در نتیجه افت 3 هزار واحدی شاخص بورس شد و رقم خوردن بدترین روز بازار سرمایه در آخرین روزهای سال شد. اما در آخرین روز سال روند این شرکتها تغییر کرد و سهام آنها با بیشترین تقاضای خرید مواجه شد.
تغییر رئیس سازمان بورس بعد از 9 سال
ادامه رکود دامنه دار در بورس تهران و دود شدن سرمایه میلیون ها سهامدار و نیز باز نشدن نماد شرکتهای پالایشی موجب تغییر رئیس سازمان بورس بعد از 9 سال شد به این ترتیب علی صالح آبادی اولین رئیس سازمان بورس در آذر 1393 با حکم وزیر اقتصاد به بانک توسعه صادرات رفت و محمد فطانت به عنوان رئیس جدید سازمان بورس به کرسی ریاست این سازمان تکیه زد.
عرضه های اولیه ای که ناکام ماند
رکود دامنه دار در بورس تهران موجب ناکام شدن عرضه های جدید در بورس شد به طوری که بورس تهران از 10 شرکتی که قرار بود وارد بورس کند تنها 2 شرکت نفت سپاهان و سرمایه‌گذاری توسعه صنایع سیمان (سیدکو) را در بورس عرضه کرد و شرکتهای تامین مواد اولیه فولاد صبانور و سرمایه‌گذاری مسکن شمال شرق ،کویر تایر و بانک خاورمیانه را نیز از فرابورس به بورس منتقل کرد.
رونمایی از شاخص قیمت و کاهش حجم مبنا
از دیگر اتفاقات مهم بورس تهران در سال جاری انتشار شاخص قیمت بعد از 6 سال بود.به این ترتیب بعد از اعتراضات گسترده سهامداران مبنی بر واقعی نبودن شاخص فعلی بورس، از شاخص قیمت به عنوان قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین شاخص بورس رونمایی شد. همچنین در سال جاری پیشنهادات متعددی مبنی بر افزایش دامنه نوسان و کاهش حجم مبنا از سوی فعالان بازار سرمایه ارائه شد که در همین راستا و به جهت حمایت از بازار سرمایه، اصلاحاتی در کاهش حجم مبنا صورت گرفت.
خوش بینی به آینده بازار
بازار سرمایه در حالی متفاوت ترین و منفی ترین سال های خود را سپری کرد که در روزهای پایانی سال 1393 و با برطرف شدن برخی ابهامات و افزایش خوش بینی‌ها به مذاکرات هسته‌ای، مسیر حرکتی خود را تغییر داد و مثبت شد؛ با مثبت شدن بورس،بازار سرمایه بعد از ماه ها رکود با رشد قیمت و تقاضا مواجه شد.
کارشناسان می گویند خوش‌بینی ناشی از توافق هسته ای در کنار افت قیمت دلار ، جذاب شدن قیمت ها برای خرید و نیز کاهش فشار نقدینگی روزهای پایانی سال 1393 موجب به تعادل رسیدن بورس در روزهای پایانی شده بود .آنها می گویند با فرض وجود همین شرایط و عدم تغییر در تصمیم گیری دولتمردان در اقتصاد و نیز به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای و لغو تحریم ها، بورس تهران در سال جاری روندی رو به رشد و با شیب ملایم خواهد داشت.