سود 13 درصدی بورس تهران که با ایجاد خوش‌بینی‌های ناشی از قرائت تفاهم‌نامه هسته‌ای لوزان در فروردین ماه حاصل شده بود روز گذشته به طور کامل تخلیه شد و به این ترتیب بازار سهام وارد دامنه زیان شد. روز گذشته با افت 634 واحدی شاخص کل بورس تهران، دماسنج بازار به رقم 62 هزار و 318 واحد رسید و زیان بازار از ابتدای سال 3/ 0 درصد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در عین حال دیروز از 36 صنعت بورسی تنها 2 صنعت با سود مواجه شدند و 34 صنعت دیگر همگام با شاخص روند نزولی را تجربه کردند.
ورود بورس تهران به محدوده زیان
روز گذشته دربورس حجم معاملات به 312 میلیون و 747 هزار سهم کاهش یافت تا براین اساس ارزش معاملات بورس تهران در نوزدهم خردادماه امسال را با رقم 771 میلیارد و 835 میلیون ریالی مواجه سازد. کاهش غیر‌منتظره 634 واحدی شاخص بورس تهران در جریان معاملات روز گذشته، سبب شد تا شاخص این بازار به کانالی وارد شود که در آخرین روز کاری 93 ثبت کرده بود (رقم 62 هزار و 318 واحد). مواجهه بازار سرمایه طی هفته‌های گذشته با کاهش حجم و ارزش معاملات، کارشناسان و تحلیلگران را به این باور رسانده که شکل نگرفتن انتظارات مثبت و سودآور در بازار به همراه ترجیح به حفظ نقدینگی موجب شده فروشندگان بر خریداران پیشی گیرند. اما تغییر وضعیت بازار طی روزهای گذشته فعالان موثر بازار را غافلگیر کرده است؛ به گونه‌ای که این مساله سبب شد تا شرایط منفی روز گذشته عمیق تر شود. با این حال فعالان این بازار همچنان در انتظار به پایان رسیدن این دوره منفی برای آغاز مجدد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خود هستند. اما به نظر می‌رسد برخی از نگرانی‌ها در مورد موضوعات هسته‌ای و توافق نهایی تا زمان تعیین شده همچنان تا تیرماه ادامه داشته باشد به‌گونه‌ای که این مساله در روز گذشته منجر به ریزش بازار شد تا در نهایت زیان بازار سرمایه را از ابتدای سال جاری به 3/ 0درصد برساند.
در این میان در حالی آمریکا و قدرت‌های جهانی در حال مذاکره با ایران برای دستیابی به توافق جامع هسته‌ای تا پایان ژوئن یعنی 9 تیرماه هستند که اتحادیه اروپا برای توافق هسته‌ای شرط انجام تحقیقات از سوی سازمان ملل درخصوص بازدید از مراکز نظامی را در نظر گرفته است. آمانو، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در جدیدترین اظهارات خود مساله صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای را با قطعیت کامل تایید نکرده است. در این بین ۵۹۶ مسوول کانون بسیج اساتید دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور نگران از مسائل مطرح شده، در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری، توجه به چند مساله را مورد تاکید قرار داده‌اند. در یکی از بندهای این نامه، این اساتید با اشاره به تجربه بازرسی‌های تحمیلی بر عراق از سوی آمریکا، از مطرح کردن گزینه نظامی در مذاکرات هسته‌ای به‌عنوان فشاری از سوی آمریکا به دولت به منظور تحصیل یک پیروزی یاد کر‌ده‌اند. امضا‌کنندگان این نامه با طرح این پرسش که چرا این همه امتیازات به دشمن داده شده، خاطر‌نشان کرده اند: همان‌طور که دولت تدبیر و امید بارها اعلام کرده هدف از مذاکرات تاکید بر پیگیری حقوق و عزت و عظمت ملت ایران است و به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد خطوط قرمز تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری در مذاکرات هسته‌ای و قرارداد احتمالی پیش رو خدشه پذیرد که در غیر این صورت چنین قراردادی از سوی نظام مقتدر جمهوری اسلامی فاقد اعتبار خواهد بود.
بر این اساس در حالی بازار سرمایه متاثر از این اخبار همچنان روند نزولی خود را طی می‌کند که به نظر می‌رسد نهاد ناظر بر بورس بدون توجه به کمبود نقدینگی بازار، صدور مجوزهای افزایش سرمایه را به‌عنوان یک استراتژی در دستور کار برنامه‌های خود قرار داده است؛ مساله‌ای که سبب خواهد شد تا مزیت تامین مالی از طریق بازار سرمایه را به یک هزینه برای شرکت‌های بورسی و سهامداران آنها مبدل سازد.
مدیر نظارت بر شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، به مقایسه میزان افزایش سرمایه‌های صورت گرفته در بازار سرمایه در فصل بهار نسبت به مدت مشابه در سال گذشته پرداخت و اظهار کرد: بر اساس گزارش منتشر شده توسط رئیس اداره نظارت بر اوراق بهادار سرمایه‌ای، کل افزایش سرمایه ثبت شده در دو ماهه اول سال جاری در بورس و فرابورس چیزی حدود 1600 میلیارد تومان است که مربوط به 13 شرکت بورسی و فرابورسی است. در حالی‌که مجموع افزایش سرمایه 8 شرکت بورسی 750 میلیارد تومان است. بخش قابل ملاحظه افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی و فرابورسی در دو ماه اول سال از محل آورده نقدی سهامداران و مطالبات حال شده است.
روح‌الله حسینی‌مقدم ادامه داد: از سوی دیگر در سال 1393 مجموعا 175 شرکت بورسی و فرابورسی بیش از 27 هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه داشته‌اند که از این میزان حدود 68 درصد از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده و حدود 10 درصد از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها بوده است. همچنین در سال 1393 مجوز انتشار 11 اوراق بدهی صادر شد که ارزش آن 2500 میلیارد تومان بوده است که شامل 4 مورد اوراق مشارکت، 6 مورد اوراق اجاره و یک مورد هم اوراق مرابحه بوده است.
وی آخرین سرمایه ثبت شده مجموع شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در پایان سال 93 را نزدیک به 887 هزار میلیارد ریال ذکر کرد که نسبت به ابتدای سال 93 از رشد 22 درصدی برخوردار بوده است.
این مقام مسوول در شرکت بورس تهران با بیان اینکه طی سال 93، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس برابر با 203 هزار و 23 میلیارد ریال افزایش سرمایه داشته‌اند، ادامه داد: براساس مجوزهای صادره، 62 درصد افزایش سرمایه‌ها از محل مطالبات حال شده سهامداران و آورده نقدی، 26 درصد از محل سود انباشته و اندوخته‌ها و 12 درصد از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها تامین شده‌اند.
وی در برابر این سوال که با توجه به پایین بودن حجم و ارزش معاملات در سال جاری، آیا اعمال افزایش در سرمایه شرکت های بورسی منجر به کاهش بیشتر قیمت سهام شرکت‌ها و حجم و ارزش معاملات نمی‌شود، گفت: آیا بهتر نیست که در این برهه از زمان میزان مجوزهای صادره به شرکت های بورسی برای افزایش سرمایه کاهش یابد تا به این واسطه قیمت سهام شرکت‌ها از کاهش برخوردار نشوند؟ گفت: انتخاب زمان انجام افزایش سرمایه توسط شرکت‌ها تابع عوامل مختلفی است که شامل طرح و توسعه، هزینه تامین مالی، شرایط بازار، بوروکراسی و تشریفات افزایش سرمایه و... می‌شود. همچنان که ملاحظه می‌شود شرایط بازار سهام در افزایش سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ به‌ویژه زمانی که قیمت سهام شرکت افزایش قابل ملاحظه‌ای دارد و سهامداران عمده تصمیم داشته باشند با صرف سهام افزایش سرمایه دهند.
حسینی مقدم ادامه داد: از طرفی در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی هم این موضوع اهمیت دارد؛ زیرا حق‌تقدم در بازار در شرایطی که قیمت سهام جذابیت لازم را ندارد، استفاده نمی‌شود و معمولا متعهد پذیره نویسی که در بسیاری از موارد همان سهامدار یا سهامداران عمده است، باید حق‌تقدم‌های استفاده نشده را خریداری کند که منجر به افزایش هزینه تامین مالی برای سهامدار عمده خواهد شد.
وی با بیان اینکه از این جنبه که سازمان بورس در این شرایط که بازار وضعیت مساعدی ندارد مجوز افزایش سرمایه ندهد، موافق نیستم، تصریح کرد: طبیعی است که طراحی بازار ثانویه با هدف ایجاد فضایی از جریان نقدینگی دائمی و مستمر برای تامین مالی بنگاه‌ها است و به هیچ دلیلی نباید این جریان قطع شود. همچنان‌که اشاره شد، شرکت‌ها با سنجیدن شرایط بازار خودشان تصمیم به تامین مالی از بازار سرمایه می‌گیرند و شرایطی مانند قیمت سهام را می‌سنجند.مدیر نظارت بر شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران اضافه کرد: از سوی دیگر در دنیا از عرضه اولیه سهام برای افزایش سرمایه همان شرکت استفاده می‌شود که در کشور ما این کار کمتر انجام می‌شود. سهامدار عمده پس از انتشار سهام در روز عرضه اولیه همه منابع را در قالب افزایش سرمایه مجددا در شرکت تزریق می‌کند تا به واسطه بورسی شدن، منابع جدیدی برای طرح‌های توسعه‌ای شرکت فراهم کند.
وی خاطر نشان ساخت: این درحالی است که سهامداران عمده در کشور ما، منابع حاصل از عرضه اولیه سهام را از بازار سرمایه جمع می‌کنند و به سمت سایر پروژه‌ها و شرکت‌های خود می‌برند.
(منبع: روزنامه دنیای اقتصاد)