یک کارشناس صنعت پتروشیمی با تاکید بر لزوم تغییر کاربری پروژه‌های متانولی با پیشرفت زیر ۲۰ درصد گفت: ذینفعان پتروشیمی‌های گازی با پایین‌تر گرفتن قیمت گاز در صورت‌های مالی این شرکت‌ها تلاش می‌کنند وزارت نفت را برای کاهش قیمت خوراک تحت فشار بگذارند.
به گزارش پایگاه خبری اوپکس به نقل از خبرگزاری فارس پیام کهتری در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی، با اشاره به تقسیم صنعت پتروشیمی به دو گروه، گفت: پتروشیمی‌های مایع که از خوراک مایع و پتروشیمی‌های گازی که از گاز به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کنند. در پتروشمی‌های گازی که محصول اولیه آنها متانول و اوره است، به دلیل تخفیف‌های ویژه‌ای که در کشور برای قیمت گاز لحاظ شده است، سود بسیار زیادی وجود دارد، به گونه‌ای که در برخی از این واحدها، در کمتر از 6 ماه معادل کل سرمایه‌گذاری لازم برای احداث یک واحد مشابه به دست آورده‌اند.
وی افزود: طبیعی است که وقتی سود در بخش بالادست این قدر زیاد است، انگیزه‌ای برای توسعه واحدهای میان‌دستی و تکمیلی وجود ندارد و در عین حال، انگیزه‌ها به سمت احداث واحدهای مشابه بالا می‌رود.
*تولید متانول بدون رانت خوراک ارزان توجیه اقتصادی ندارد
این کارشناس پتروشیمی ادامه داد: در حال حاضر، برنامه افزایش ظرفیت تولید متانول شرکت ملی صنایع پتروشیمی کشور حدود 19 میلیون تن است که در دست احداث هستند و حدود 10.5 میلیون تن هم برنامه افزایش تولید توسط شرکت توسعه نگین مکران هم وجود دارد که در مجموع ظرفیت تولید متانول را به 35 میلیون تن در سال می‌رساند.
وی تصریح کرد: وقتی سود تا این حد در حوزه بالادستی پتروشیمی بالا می‌رود، کسانی در بخش خصوصی هستند که به واسطه ارتباطاتی که با مجموعه‌های دولتی دارند، توانسته‌اند مجوزهای زیادی را برای تولید متانول بگیرند؛ در حالی که تولید این محصول جز با رانت توجیه اقتصادی مناسبی ندارد، یعنی اقتصاد این مجموعه‌ها وابسته به رانت گاز است و اگر این رانت برداشته شود، هیچ مجموعه خصوصی حاضر نخواهد شد که در این بخش و با این حجم از تولید محصول سرمایه‌گذاری کند و مجبور خواهد شد که به سمت توسعه پایین‌دست برود که ارزش افزوده بیشتری دارد.
*لزوم تغییر کاربری پروژه‌های متانولی با پیشرفت زیر 20 درصد
وی با بیان اینکه در صورت ورود این حجم تولید از متانول به بازار، قطعاً شکست سنگین قیمت متانول در بازار اتفاق خواهد افتاد، اضافه کرد: مسئولان شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حالی درباره افزایش 25 میلیون تنی تولید سالانه متانول با خط اعتباری چینی صحبت می‌کنند که قبل از آنکه به سمت اجرایی شدن این واحدها برویم، باید فکری برای این حجم از تولیدات فعلی کرد.
کهتری افزود: احداث اغلب پتروشیمی‌های متانولی شروع شده است، حدود 19 میلیون تن از آنها از بالای 60 درصد تا زیر 20 درصد پیشرفت فیزیکی دارند اما وقتی در آینده برنامه عملیاتی مشخصی برای توسعه زنجیره آنها وجود ندارد، چرا واحدهایی که هنوز روی کاغذ هستند و واحدهایی که زیر 20 درصد توسعه یافته‌اند، تغییر کاربری پیدا نکنند؟ چرا در راستای توسعه زنجیره متانول سرمایه‌گذاری نشود و دوباره متانول بدون پشتوانه بازار و زنجیره ارزش آینده آن تولید کنند؟
*در صورت ادامه نیافتن زنجیره ارزش پتروشیمیها قیمت واقعی گاز را بپردازند
این کارشناس انرژی در بیان راه حل بحران پیش رو گفت: برخی طرح های افزایش ظرفیت متانول، مثل نگین مکران هم‌اکنون روی کاغذ هستند و می‌توانند تغییر کاربری پیدا کنند، اما در مورد طرح هایی که پیشرفت فیزیکی بازگشت‌ناپذیری داشته‌اند، می‌توان قیمت گاز تحویلی به آنها را اصلاح نمود، به گونه‌ای که طی مدت زمان مشخصی به سمت تکمیل زنجیره ارزش بروند و در عین حال پتروشیمی‌هایی که قرار نیست زنجیره ارزش خود را توسعه دهند، باید قیمت واقعی گاز را با توجه به هزینه-فرصت‌های گاز بپردازند.
کهتری افزود: فضاسازی ذینفعان پتروشیمی از تقاضای کشورهای دیگر برای گاز 2 سنتی و اینکه بخش‌های خصوصی با قیمت‌های زیر 13 سنت توان سرمایه‌گذاری دارند، کاملاً هدفمند دنبال می‌شود تا فشارهای از پیش طراحی شده بر بخش‌های مدافع منافع ملی مانند وزیر نفت، تصمیم گیری برای منطقی سازی قیمت گاز را تحت تأثیر قرار دهد تا هزینه‌های سنگینی را برای هرگونه اقدام مثبت وزارت نفت به بار بیاورند.
*گروکشی ذینفعان پتروشیمی‌های گازی از وزیر نفت در صورت‌های مالی
وی با بیان اینکه قیمت گاز تحویلی به پتروشیمیها در هند 20 سنت است و طبیعی است که برای گاز ارزانتر در ایران دست و پا بزنند، ادامه داد: نمونه دیگری از این حرکت هدفمند در پیش بینی قیمت 8 سنت برای گاز در صورت‌های مالی پتروشیمیها است تا به تبع آن پیش‌بینی‌های سود بالای سهام منجر به افزایش تقاضا برای سهام پتروشیمیها شود و در این شرایط در صورتی که وزارت نفت بخواهد قیمت بالاتری از قیمت گاز را ارائه دهد، تعدیل منفی سنگینی در سود مربوط به صورت های مالی اتفاق خواهد افتاد که وزارت نفت را در فشار قرار خواهد داد، تا به نوعی با این گروکشی از پیش طراحی شده، رانت‌خواران بتوانند تا حد زیادی دست وزارت نفت را ببندند و وزارت نفت نتواند در حفظ منافع ملی موفق عمل کند.
کهتری به نقش شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این زمینه اشاره کرد و اظهار داشت: نقش شرکت ملی صنایع پتروشیمی در راهبری این صنعت به سمت توسعه زنجیره ارزش خیلی پررنگ است و برای اینکه نقش‌آفرینی خوبی داشته باشد، باید کمتر به سمت توسعه ظرفیت بالادست برود و در صورت رفع تحریمها هم به جای اینکه به سمت چین و هند برود برای توسعه ظرفیت متانول و اوره، در جهت توسعه زنجیره ارزش افزوده –به جز MTP- رایزنی کند.
وی افزود: شرکت ملی صنایع پتروشیمی باید با استفاده از ابزارهای حاکمیتی خود، فضا را به سمتی ببرد و برنامه‌هایش به گونه‌ای باشد که بخش خصوصی دیگر به این سمت نرود، چنانکه موضوع قیمت خوراک گاز اگر به صورت جدی پیگیری شود، یک اهرم بسیار مفید در این راستا خواهد بود و به همین دلیل خود شرکت ملی پتروشیمی هم نباید از قیمت پایین گاز حمایت کند.
* کاهش قیمت خوراک گاز در راستای حمایت هوشمندانه نیست
این کارشناس پتروشیمی در ادامه گفت: نهضت کاهش خام‌فروشی که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند، تنها به معنای کاهش خام‌فروشی نفت خام نیست و باید در سایر حوزه‌ها مثل گاز هم پیگیری شود و چنانچه قرار است حمایتی از بخش خصوصی در این حوزه صورت گیرد، باید به صورت هوشمندانه باشد.
وی ادامه داد: در سیاست صنعتی، ادبیاتی به نام حمایت هوشمندانه وجود دارد که معنای آن، این است که حمایت باید به گونه‌ای باشد که بازی برد- برد باشد، یعنی هم حاکمیت نفع ببرد و هم بخش خصوصی.
وی با بیان اینکه این نوع حمایت می‌تواند باعث افزایش ارزش افزوده در حوزه نفت و گاز شود، تصریح کرد: کاهش قیمت خوراک گاز در راستای حمایت هوشمندانه نیست، چراکه برای حمایت از یک صنعت، باید مزایای مختلف را در نظر گرفت یعنی در کنار اینکه قیمت مواد اولیه مورد نیاز نباید خیلی بالا باشد، عوامل دیگری را هم باید در نظر گرفت که در مورد صنعت پتروشیمی، دسترسی بلندمدت به منابع نفت و گاز یک مزیت مهم است.
*وزارت نفت باید بر سر موضع قیمت منطقی خوراک ایستادگی کند
کهتری با بیان اینکه قرار است اصلاح قیمت گاز طی آیین‌نامه‌ای توسط وزارت نفت و وزارت صنعت ابلاغ شود، گفت: البته وزارت صنعت به دلیل تعامل با فعالین صنعت پتروشیمی، از قیمت پایین گاز حمایت می‌کند که قطعاً برخلاف منافع ملی است. وزارت نفت باید در این زمینه محکم‌تر بایستد و اجازه کاهش قیمت گاز را ندهد و شرکت ملی صنایع پتروشیمی هم نباید به دنبال قیمت پایین گاز باشد.
وی ادامه داد: در رابطه با قیمت خوراک گاز پتروشیمی، محاسبات وزارت نفت و شرکت ملی پتروشیمی به صورت مشخص وجود دارد و برخی از مسئولین این حوزه بارها به صورت ضمنی تأکید کرده‌اند که قیمت گاز تا 20 سنت هم برای واحدهای پتروشیمی توجیه اقتصادی دارد؛ حال چگونه است که برای جذب سرمایه‌گذار خارجی دم از کاهش قیمت به زیر 13 سنت می‌زنند؟