اهمیت سودآوری و بازگشت سرمایه برای بخش خصوصی در سرمایه گذاریها بر کسی پوشیده نیست. در واقع نخستین ملاکی که بخش خصوصی در سرمایه گذاریهای خود مد نظر دارد و نسبت به آن ارزیابیهای کارشناسانه انجام می دهد، تعیین نرخ سود پروژه است.
مجموعه پالایشی سیراف نیز از این قاعده مستثنا نیست و سهامداران آن افزون بر ارزیابیهای اقتصادی طرح بر دیگر امتیازها و ویژگیهای آن نیز واقف بوده اند و با آگاهی و تکیه بر مطالعات کارشناسی، در این راه گام برداشته اند.
از اوایل دولت یازدهم جلوگیری از خامفروشی نفت و میعانات گازی به یکی از دغدغه های دولت و وزارت نفت بدل شد، به گونه ای که وزارت نفت در سناریوهای مختلف به حل این مشکل و بررسی ابعاد آن پرداخت. در این میان یکی از معقولترین پروژه هایی که به گفته شهاب الدین متاجی، مشاور وزیر نفت، بر اساس ١٢ مدل فرآیندی بررسی شد، احداث پالایشگاههای میعانات گازی سیراف بود.
متاجی درباره چرایی انتخاب پروژه سیراف می گوید: در طراحی مجموعه فراگیر پالایشی سیراف ١٢ نمودار فرایندی به منظور اطمینان از نرخ بازگشت سرمایه مورد بررسی قرار گرفت.
به گفته وی، نمودارها در ظرفیتهای مختلف بررسی و سه نتیجه مهم از آن حاصل شد که شامل حداقل لازم در اقتصادی بودن طرح، توان اجرای چند مرحله ای طرح و امکان توسعه طرح می شود.
سرانجام پس از بررسی همه ابعاد این طرح، فراخوانی در تاریخ ٢/٤/٩٣ از سوی وزارت نفت در جراید و روزنامه ها اعلام و روند جذب سرمایه گذار آغاز شد.
بعد از آن بود که ٥٤ متقاضی در قالب ٣٥ شرکت/مشارکت آمادگی خود را برای حضور در پروژه سیراف اعلام کردند، اما با توجه به طراحی این پروژه در قالب ٨ شرکت، ٨ سرمایه گذار واجد شرایط بر اساس یک سری معیارها انتخاب شدند و پروژه کلید خورد.
نرخ بازگشت سرمایه مناسب به علاوه زیرساخت حاضر و آماده
همه متقاضیان ورود به این طرح می دانستند که محل اجرای پروژه سیراف کاملا کارشناسانه و بر اساس معیارهای پدافند غیرعامل انتخاب شده است. دسترسی به آبهای آزاد، پست لنگرگاه، بندر و از همه مهمتر نزدیکی به مبادی خوراک از جمله ویژگیهای طرح بود که از همان ابتدا همه سهامداران به عنوان امتیازات این سرمایه گذاری بر آن اذعان داشته اند.
مدیرعامل و نائب رئیس هیئت مدیره شرکت زیرساخت پالایشی سیراف در این باره می گوید: استفاده از زیر ساختهای موجود در پارس جنوبی در طرح سیراف موجب صرفه جویی در هزینه حدود یک تا یک و نیم میلیارد دلار خواهد شد.
علیرضا صادق آبادی با اشاره به تاکید وزیر نفت مبنی بر استفاده حداکثری از زیرساختهای موجود و در نتیجه انتخاب محل سیراف در پارس ٢ (کنگان) حدفاصل فازهای ١٣ و ١٩ پارس جنوبی برای این طرح، می افزاید: در نتیجه بهره گیری از این ویژگی (زیرساخت مناسب) هزینه های ثابت سرمایه گذاری برای احداث خط لوله و ایستگاههای پمپاژ،مخازن ذخیره سازی خوراک، همچنین سرمایه در گردش برای تامین خوراک کاهش می یابد.
وی همچنین استفاده از حوضچه آرامش و موج شکنهای موجود، دسترسی به آب خنک کن و برق،نزدیکی به منبع خوراک و ... را از دیگر امتیازهای استفاده از زیرساختهای موجود عنوان کرده است.
مطالعات دبیر کنسرسیوم (شرکت سرمایه گذاری فرهنگیان، شرکت سون قشم و شرکت تانا انرژی و فرآب و ناردیس) نیز به عنوان یکی از ٨ شرکت/مشارکت سهیم در پروژه سیراف این موضوع را تایید می کند. وی می گوید: "بررسیهایی که به طور همزمان با وزارت نفت در این پروژه انجام شد، نشانگر این بود که مشارکت در پروژه پالایشی سیراف دارای سودآوری و مزیتهای زیادی است."
ارس شیخی می افزاید: سودآوری در سیراف به واسطه تولید نفتا، حتمی است و با اجرای کامل این طرح در سال ٢٠١٩ که اوج کاهش تقاضا در منطقه است، هشت پالایشگاه سیراف می توانند بخش زیادی از بازار نفتا را به دست گیرند.
سودآوری در این طرح به قدری است که حتی برخی شرکتهای خارجی نیز فرصت را مغتنم شمرده و خواستار مشارکت در آن شده اند.
به گفته مدیرعامل شرکت پالایشی کیمیاسازان کسری، شرکتهای اروپایی برای سرمایه گذاری در این طرح پیشقدم شده اند که رفع تحریمها می تواند این امکان را تقویت کند.
سالم هویداپور معتقد است: ارزیابی اقتصادی سیراف نشان از ارزش افزوده و بازگشت سرمایه مناسب دارد؛ با این حال می توانیم با ورود به بخش پایین دستی (واحدهای پتروشیمی) در آینده، ارزش افزوده بیشتری ایجاد کنیم.
وی با بیان این که این شرکت از سالهای گذشته در پی ایجاد پالایشگاهی با ظرفیت ٦٠ هزار بشکه بوده است، افزود: براساس مطالعاتی که از قبل انجام داده ایم،حضور در این پروژه علاوه بر سودآوری، برداشتن گامی در جهت اجرای فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی نیز هست.
انتخاب سیراف در زمان اوج کمبود نقدینگی در کشور
در حالی پروژه سیراف رقم خورد که کشور با کمبود نقدینگی و بویژه کمبود منابع مالی حاصل از فروش نفت روبرو بوده است، تحریمها شرایطی ایجاد کرده است که تعریف یک پروژه بزرگ ملی کار آسانی نبوده و تشخیص اولویتها از حساسیت زیادی برخوردار بوده است.
پس، انتخاب این پروژه به منظور جلوگیری از خامفروشی با توجه به ارزیابیهای به عمل آمده، اقدامی مدبرانه به نظر می آید، زیرا در مرحله نخست یک گام از خامفروشی میعانات گازی فاصله می گیریم و در قدمهای بعدی نیز این فاصله بیشتر و زنجیره ارزش در آن تکمیل خواهد شد.
در همین راستا، هدایت سرمایه های کشور به سمت اقتصاد تولیدی نیز از دیگر ویژگیهایی است که پروژه سیراف به خود اختصاص داده است.
سرمایه گذاری حدود ٣ میلیارد دلاری برای اجرای یک پروژه ٤٨٠ هزار بشکه ای شاید در مقابل پروژه های چندصد میلیاردی که صنعت نفت تاکنون انجام داده، رقم ناچیزی محسوب شود، اما تجمیع پولهای بخش خصوصی و مهمتر از آن استفاده از این سرمایه ها به بهترین نحو ممکن، نقش محوری دارد.
این که پس از گذشت ٨ سال پی در پی از ورود سرمایه ها به حباب سکه، ارز و دلار، مسکن و ... از این اتلاف سرمایه ملی جلوگیری می شود و سرمایه های موجود به سمت اقتصاد مولد رهنمون شود، نیز در جای خود از اهمیت برخوردار است.
مدیرعامل شرکت تناوب با بیان این که مخالفتهایی که با این طرح شده، براساس منطق نبوده است، می گوید: ممکن است برخی براساس شنیده هایی که پشت آن منطقی وجود ندارد با این طرح مخالفتهایی بکنند، این در حالی است که با توجه به وضع کنونی (نبود سرمایه داخلی زیاد و ناممکن بودن سرمایه گذاری خارجی در طرحهای داخلی) ساخت پالایشگاه میعانات گازی بهترین گزینه برای جلوگیری از خامفروشی محسوب می شود.
حمید مبصری تاکید می کند: البته در پیش بینیها و ارزیابیهای اقتصادی که بخش خصوصی از این طرح به عمل آورده است، سودآوری و بازگشت سرمایه مناسب تایید شده است.
دیگر ویژگیهای طرح؛ از مشارکت مردم در سود تا رعایت قانون اساسی
از دیگر ویژگیهای پروژه سیراف که بازهم نخستین بار در کشور در حال تحقق است نیز می توان به مشارکت ٨ شرکت خصوصی و صندوق سرمایه گذاری اشاره کرد؛ طرحی که قرار است از صفر تا صد آن از سوی این شرکتها به اجرا درآید و می توان اذعان داشت که اصل ٤٤ در سیراف به معنای واقعی رعایت شده است.
مدیر عامل شرکت فالگون، نارگان، سازه با بیان این که ابتدا ارزیابیهای اقتصادی از سوی وزارت نفت انجام شد،اما این شرکت نیز در زمینه سودآوری این طرح بررسیهایی انجام داد و به این نتیجه رسید که حضور در طرح سیراف سودمند است، اظهار می کند: منافع و سود این شرکت پس از راه اندازی به مدیران و کارکنان شرکت اختصاص خواهد یافت و از طریق فرابورس نیز عاید آحاد مردم کشور خواهد شد.
به هرحال، سیراف آغاز یک فصل جدید در پروژه های صنعت نفت محسوب می شود و آخرین طرح از این دست نیست و نخواهد بود؛ با موفقیت آمیز بودن این طرح دست کم هرچند سال یکبار طرحهایی در سطح ملی با سودآوری بالا تعریف خواهند شد که حتی مخالفان نیز می توانند به جای انتقاد، پیشنهادهایی برای تعریف مناسب پروژه و اجرای بهتر آن ارائه دهند و اگر چیزی در چنته دارند رو کنند.
جان کلام این که بخش خصوصی در انتخاب و اجرای طرحها به نخستین موضوعی که دست می اندازد، سودآور بودن آن است و سیراف از جمله طرحهایی به شمار می آید که بخش خصوصی با تکیه بر آگاهی و اطلاعات کامل در آن گام گذاشته و گامهای خود را بیشتر بر این اساس (نتیجه بخش بودن و سودآوری) برمی دارد.
سیراف می تواند نمادی از توانمندی بخش خصوصی کشورمان باشد، درعین حال که اثبات قابلیتها به عنوان روی دیگر سکه موضوع دیگری است که بخش خصوصی در این طرح به دنبال آن می گردد.